Foi a cuarta dos cinco fillos de Xosé María Mariño Pais, zapateiro, e Filomena Carou Lado, costureira,[11]: María de la Concepción (1898), Emilio (1901), Cándido (1902), María (1907) e Asunción (1908).[12] A súa infancia e xuventude estiveron marcadas polas dificultades económicas da familia. En Noia recibiu uns poucos anos de escola coas monxas e logo traballou como costureira polas casas. Posteriormente trasladouse a Escarabote (Lampón, Boiro), onde unha parente súa, Consuelo, traballaba de cociñeira no Pazo de Goiáns, que tiña unha boa biblioteca e onde accedeu a algunhas lecturas,[13] aínda que Esperanza Mariño (2007) o desmente.[14]
Ao pouco de iniciarse a guerra civil española marchou a Berango, Biscaia, onde vivía a súa irmá máis vella, Concha, casada cun mariñeiro vasco. Trala conquista desa zona polas tropas franquistas, regresou a Boiro, onde impartiu clases a nenos. Alí coñeceu o mestre compostelán Roberto Pose Carballido, que tiña escola en Escarabotiño, co que casou na igrexa de Santiago de Lampón o 31 de maio de 1939.[8] El tiña 24 anos e ela estaba a piques de cumprir os 32.
En 1943 marcharon a Arzúa, e despois regresou a Biscaia, ao ser destinado el a Elantxobe no curso 1945-46. Desde alí aproveita para visitar a familia, que se trasladaran de Berango e agora viven en Algorta, Getxo. Regresa a Galiza estando embarazada, para dar a luz nas Casas Baratas das minas de San Fins (Vilacova, Lousame), pois contaba con asistencia médica ao traballaren alí o seu irmán Emilio, mecánico, e maila súa nai, Filomena, xa viúva. Alí, con trinta e nove anos cumpridos, deu a luz o 6 de setembro de 1946 a un fillo, Roberto Pose Mariño, que morreu o 10 de outubro dese mesmo ano a causa dunha gastroenterite aguda.[15]
Casa escola de Parada do Courel, onde viviu María Mariño.
O seu marido foi destinado a Romeor, Esperante, e despois trasládanse por consello médico a Parada do Courel, a causa da depresión nerviosa que sofre a escritora. Alí botou os restantes anos da súa vida, agás algunhas vacacións en Noia, Monforte de Lemos e A Coruña.
En maio de 1967 faleceu na comarca da montaña luguesa, a causa dunha leucemia. Os seus restos mortais repousan no cemiterio de Seoane do Courel.
Creación literaria
A mediados dos anos cincuenta, María Mariño comezou a escribir poemas, primeiro en castelán e logo en galego. Despois, no contorno do Courel, coñeceu o poeta Uxío Novoneyra que promoveu a publicación destes versos. Palabra no tempo editouse no ano 1963 na colección Tesos cumes de Ediciones Celta, Lugo,[6] con limiar de Otero Pedrayo e ilustracións de Raimundo Patiño.[16]
“
[sic] Na peculiar vivencia de María Mariño o seu ser individual non se funde cun Ser total, cunha sorte de Deus. Non se trata pois dunha unio á maneira dos místicos españois do Século de Ouro da sua literatura. É, polo contrario, a materia o elemento total que sorbe o ser persoal de María Mariño e o "come" somete e aniquila
Sen apenas relación no mundo literario, o illamento e a marxinalidade que caracterizou en moitas ocasións o labor creativo das mulleres condicionou a recepción da súa obra, mesmo chegou a suscitar nalgún momento dúbidas sobre a súa existencia e a autoría dos poemas.[17][18]
27 anos despois, en 1990, e 23 logo do falecemento, os poetas Uxío Novoneyra e Antón Avilés de Taramancos promoveron unha edición dos seus últimos poemas. O volume, titulado Verba que comenza,[7] rematado pola poeta en marzo de 1967, dous meses antes de morrer, foi publicado polo concello de Noia, cun estudo de Carmen Blanco García. A súa poética é radicalmente intimista, cunha linguaxe rupturista.
“
[sic] Foi a primeira poeta mística de Galicia. Unha mística sin dogma con todo o patetismo que dá a inminencia da propia morte e máis cando ésta é prematura
Escribiu, amais, dous textos narrativos en castelán: Los años pobres. Memoria de guerra y posguerra, obra desaparecida, coñecida só pola mención feita por Novoneyra, e Más allá del tiempo, de 1965,[19] desaparecida durante máis de cuarenta anos, atopada e publicada en 2007 por Alvarellos Editora, editada por Helena González Fernández.[20]
Recoñecementos
As homenaxes nas revistas Dorna e Carabela de Xiada, a realizada na vila de Noia en 1983, a da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, a inclusión en antoloxías e as análises críticas da súa obra, contribuíron a situar no lugar que lle corresponde a obra desta poeta.[4]
En plenario do 7 de xullo de 2006, os membros da Real Academia Galega decidiron dedicarlle o Día das Letras Galegas de 2007.
