Οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2016 (πορτογαλικά: Jogos Olímpicos de Verão de 2016),[2] οι οποίοι είναι γνωστοί και ως Αγώνες της 31ης Ολυμπιάδας, ήταν μία διεθνής αθλητική διοργάνωση που ελαβε χώρα στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας από τις 5 έως τις 21 Αυγούστου του 2016. Ήταν η 31η διοργάνωση Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων υπό την αιγίδα της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ). Περισσότεροι από 11.000 αθλητές από 206 χώρες συμμετείχαν στους αγώνες, με δύο νεοεισελθούσες χώρες, το Κόσοβο και το Νότιο Σουδάν.[3] Με 306 σύνολα μεταλλίων, οι αγώνες εμπεριείχαν 28 ολυμπιακά αθλήματα, συμπεριλαμβανομένων του ράγκμπι σέβενς και του γκολφ, τα οποία προστέθηκαν από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή το 2009. Αυτές οι αθλητικές εκδηλώσεις έλαβαν χώρα σε 33 χώρους στην πόλη υποδοχής, καθώς και σε 5 χώρους στις πόλεις του Σάο Πάολο (η μεγαλύτερη πόλη της Βραζιλίας), Μπέλο Οριζόντε, Σαλβαδόρ, Μπραζίλια (η πρωτεύουσα της Βραζιλίας) και Μανάους.
Ήταν οι πρώτοι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες υπό την προεδρία στη ΔΟΕ του Τόμας Μπαχ.[3] Η πόλη υποδοχής του Ρίο ντε Τζανέιρο ανακοινώθηκε στην 121η Σύνοδο της ΔΟΕ που πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη της Δανίας στις 2 Οκτωβρίου 2009. Το Ρίο έγινε η πρώτη νοτιοαμερικανική πόλη που φιλοξενεί τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες. Αυτοί ήταν επίσης οι πρώτοι αγώνες που πραγματοποιούνται σε μια πορτογαλόφωνη χώρα, οι πρώτοι που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου στη διοργανώτρια χώρα, οι πρώτοι από την Ολυμπιάδα του 1968 στο Μεξικό που πραγματοποιήθηκαν στη Λατινική Αμερική και οι πρώτοι από την Ολυμπιάδα του 2000 στο Σίδνεϊ που διεξήχθησαν στο νότιο ημισφαίριο.
Οι αγώνες επισκιάστηκαν από αντιπαραθέσεις, συμπεριλαμβανομένης της αστάθειας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της χώρας,[4] ανησυχίες για την υγεία και την ασφάλεια γύρω από τον ιό Ζίκα, σημαντική ρύπανση στον κόλπο Γκουαναμπάρα και ένα σκάνδαλο ντόπινγκ που περιέλαβε τη Ρωσία, το οποίο είχε επηρεάσει την συμμετοχή των αθλητών της σε αυτούς τους Αγώνες.[5]
Συμμετείχαν 11.237 αθλητές από 207 χώρες.[45] Ο αθλητής με τα περισσότερα μετάλλια σε αυτούς τους Ολυμπιακούς ήταν ο Μάικλ Φελπς με 5 χρυσά και 1 ασημένιο.[46][47]
Το Μάιο του 2016 μια ομάδα από 150 γιατρούς και επιστήμονες ειδικούς σε θέματα δημόσιας υγείας, έστειλε ανοικτή επιστολή προς τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), κάνοντας έκκληση για την αναβολή των Ολυμπιακών Αγώνων του Ρίο λόγω του κινδύνου εξάπλωσης του ιού Ζίκα. Ο ΠΟΥ απέρριψε την αίτηση, δηλώνοντας ότι «η ακύρωση ή η αλλαγή της ημερομηνίας των Ολυμπιακών Αγώνων του 2016 δεν θα μεταβάλλει σημαντικά τη διεθνή εξάπλωση του ιού Ζίκα», και ότι δεν υπήρχε «καμία δικαιολογία για τη δημόσια υγεία» όσον αφορά την αναβολή τους.[50][51][52] Επίσης, η οργανωτική επιτροπή των Αγώνων επιβεβαίωσε πως η διοργάνωση θα διεξαχθεί κανονικά.[53] Ορισμένοι αθλητές δεν παραβρέθηκαν στους Αγώνες εξαιτίας της επιδημίας.
Ο κόλπος Γκουαναμπάρα, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για τα αγωνίσματα της ιστιοπλοΐας, της μαραθώνιας θάλασσας (ανοιχτή θάλασσα) και της ιστιοσανίδας, έχει εκτεταμένη ρύπανση. Επίσης, έχουν παρατηρηθεί ακόμη και πτώματα που επιπλέουν, καθώς και σκουπίδια.[54]
1Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1916 ματαιώθηκαν λόγω του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. 2 Οι Θερινοί και οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 1940 και του 1944 ματαιώθηκαν λόγω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. 3Οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 2020 αναβλήθηκαν κατά ένα έτος και οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες Νέων του 2022 ακυρώθηκαν από τη ΔΟΕ λόγω της πανδημίας COVID-19.