Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 28/10/2020.

Στέφανος Λεκαπηνός
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	10ος αιώνας Κωνσταντινούπολη
Θάνατος	18  Απριλίου 963 Μήθυμνα Λέσβου
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μονάρχης
Οικογένεια
Γονείς	Ρωμανός Α´ και Θεοδώρα
Αδέλφια	Χριστόφορος Λακαπηνός Κωνσταντίνος Λεκαπηνός Πατριάρχης Θεοφύλακτος Ελένη Λεκαπηνή
Οικογένεια	Δυναστεία Λεκαπηνών
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Βυζαντινός Αυτοκράτορας
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Στέφανος (απεβ. 18 Απριλίου 963) από τη Δυναστεία των Λεκαπηνών ήταν συναυτοκράτορας των Ρωμαίων (924-945). Πρώτα ήταν με τον πατέρα του, τον Κωνσταντίνο Ζ΄ και τους δύο μικρότερους αδελφούς του (924-931), μετά με τον πατέρα του, τον Κωνσταντίνο Ζ΄ και τον μικρότερο αδελφό του (831-944) και μετά μαζί με τον μικρότερο αδελφό του (944-955, για 37 ημέρες). Με τον αδελφό του Κωνσταντίνο εκτόπισε τον πατέρα τους, αλλά μερικές ημέρες μετά εκτοπίστηκε και εξορίστηκε τελικά στη Μήθυμνα της Λέσβου, όπου και απεβίωσε.

Ήταν ο δευτερότοκος γιος του Ρωμανού Α΄ Αυτοκράτορα των Ρωμαίων και της Θεοδώρας, αγνώστου καταγωγής. Μεγαλύτερα αδέλφια του ήταν ο Χριστόφορος, η Ελένη σύζυγος του Κωνσταντίνου Ζ΄ των Μακεδόνων και η Αγάθη σύζυγος του Ρωμανού Λεκαπηνού. Μικρότερα αδέλφια του ήταν ο Κωνσταντίνος, ο Θεοφύλακτος μετέπειτα Πατριάρχης (933-956), μία αδελφή σύζυγος του μάγιστρου Ρωμανού Μοζελέ και ακόμη μία αδελφή σύζυγος του μαγίστρου Ρωμανού Σαρωνίτη.

Ο πατέρας του Ρωμανός (Α΄) από στρατηγός της Σάμου έγινε δρουγγάριος του πλωίμου και το 919 ανήλθε στην εξουσία, όταν κατόρθωσε να διοριστεί αντιβασιλιάς για τον 14ετή Κωνσταντίνο Ζ΄ των Μακεδόνων. Τότε πάντρεψε την κόρη του Ελένη με τον Αυτοκράτορα και έτσι έλαβε τον τίτλο του βασιλεοπάτορα. Το επόμενο έτος έγινε Καίσαρ και στις 17 Δεκεμβρίου 920 έγινε ανώτερος Αυτοκράτορας. Για να κρατήσει την εξουσία, σκέφθηκε να αντικαταστήσει τη Μακεδονική δυναστεία με τη δική του, έτσι έκανε τον πρωτότοκο γιο του Χριστόφορο συναυτοκράτορα (Μάιος 921) και μετά τους επόμενους γιους του Στέφανο και Κωνσταντίνο συναυτοκράτορες (25 Δεκεμβρίου 924).

Το 931 απεβίωσε πρόωρα ο Χριστόφορος και οι Στέφανος και Κωνσταντίνος ανήλθαν σε σημασία, έτσι στην πράξη ο Κωνσταντίνος Ζ΄ υποβαθμίστηκε. Το 933 ο Στέφανος νυμφεύτηκε την Άννα, κόρη του Γαβαλά, η οποία στέφθηκε Αυγούστα κατά τον γάμο. Απέκτησαν γιο τον Ρωμανό. Η Ελένη και ο Κωνσταντίνος Ζ΄ απέκτησαν γιο τον Ρωμανό (Β΄).

Τα δύο αδέλφια ήλθαν στο προσκήνιο το 943, όταν αντιτέθηκαν σε έναν δυναστικό γάμο του ανιψιού τους Ρωμανού (Β΄). Ο πατέρας τους ήθελε να τον νυμφεύσει με την Ευφροσύνη, κόρη του επιτυχημένου στρατηγού Ιωάννη Κουρκούα. Αν και αυτός ο γάμος θα στερέωνε την πίστη του στρατού στους Λεκαπηνούς, όμως θα δυνάμωνε και τη θέση της Μακεδονικής δυναστείας, που αντιπροσώπευε ο Ρωμανός (Β΄) και ο πατέρας του Κωνσταντίνος Ζ΄ εις βάρος των δύο αδελφών. Όπως αναμενόταν, οι δύο αδελφοί αντιτέθηκαν στην απόφαση και υπερίσχυσαν του πατέρα τους, που τότε ήταν ασθενής και ηλικιωμένος, έτσι ο Ιωάννης απολύθηκε το φθινόπωρο του 944. Ο Ρωμανός Β΄ νυμφεύτηκε τη Βέρθα των Μποζονιδών, νόθη κόρη του Ούγου βασιλιά της Λομβαρδίας ("Ιταλίας"), που μετά τον γάμο της άλλαξε το όνομά της σε Ευδοκία.

Με τον Ρωμανό Α΄ να πλησιάζει στο τέλος του, το θέμα της διαδοχής έγινε επείγον. Το 943 ο πατέρας τους σύνταξε διαθήκη, που άφηνε μετά το τέλος του ως ανώτερο Αυτοκράτορα τον Κωνσταντίνο Ζ΄. Αυτό αναστάτωσε πολύ του δύο γιους του, που φοβήθηκαν ότι ο επ'αδελφή γαμπρός τους Κωνσταντίνος Ζ΄ θα τους εκτόπιζε και θα τους έκειρε μοναχούς. Παρακινούμενοι -κατά τον Στήβεν Ράνσιμαν- εν μέρει από αυτοσυντήρηση και εν μέρει από γνήσια φιλοδοξία, άρχισαν να σχεδιάζουν την κατάληψη της εξουσίας μέσω πραξικοπήματος, με τον Στέφανο αρχηγό και τον Κωνσταντίνο απρόθυμο συνεργάτη.

Ακολούθησαν στη συνωμοσία ο Μαριανός Αργυρός, ο πρωτοσπαθάριος Βασίλειος Πετεινός, ο Μανουήλ Κουρτίκης, ο στρατηγός Διογένης, ο Κλάδων και ο Φίλιππος. Ο Γεώργιος Κεδρηνός θεωρεί τον Πετεινό ότι υπηρέτησε ως πράκτορας του Κωνσταντίνου Ζ΄, μεταξύ των συνωμοτών. Στις 30 Δεκεμβρίου 944, οι συνωμότες έθεσαν σε κίνηση τα σχέδιά τους: οι δύο αδελφοί μετέφεραν λαθραία τους υποστηρικτές τους μέσα στο Μεγάλο Παλάτι της Κωνσταντινούπολης, κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού διαλείμματος των δραστηριοτήτων του Παλατιού. Μετά τους οδήγησαν στο δωμάτιο του Ρωμανού Α΄, όπου εύκολα αιχμαλώτισαν τον αδύναμο γέροντα. Έπειτα μπόρεσαν να τον μεταφέρουν στο πλησιέστερο λιμάνι και από εκεί στην Πρώτη των Πριγκιποννήσων, συνήθη τόπο εξορίας. Εκεί ο Ρωμανός Α΄ συμφώνησε να καρεί μοναχός και να αποσυρθεί του θρόνου.

Έχοντας καταφέρει να εκτοπίσουν ήσυχα τον πατέρα τους, οι δύο αδελφοί έπρεπε τώρα να χειριστούν τον Κωνσταντίνο Ζ΄. Ατυχώς γι'αυτούς οι φήμες απλώθηκαν γρήγορα στην Κωνσταντινούπολη, με αποτέλεσμα να θεωρηθεί ότι μετά την εκτόπιση του Ρωμανού Α΄, η ζωή του Κωνσταντίνου Ζ΄ βρισκόταν σε κίνδυνο. Έτσι μεγάλο πλήθος συγκεντρώθηκε μπροστά από το παλάτι, ζητώντας να δουν τον Αυτοκράτορά τους. Ο Λιουτπράνδος της Κρεμόνας που ήταν τότε εκεί, σημειώνει πως οι πρέσβεις και οι αντιπρόσωποι από το Αμάλφι, τη Γκαέτα, τη Ρώμη και την Προβηγκία που ήταν παρόντες, επίσης υποστήριξαν τον Κωνσταντίνο Ζ΄. Έτσι οι δύο αδελφοί έπρεπε να υποκύψουν στο αναπόφευκτο, αναγνωρίζοντας τον γαμπρό τους ως ανώτερο Αυτοκράτορα.

Οι τρεις είχαν μείνει Αυτοκράτορες για 40 ημέρες. Σύντομα διόρισαν νέους ηγέτες στον στρατό: ο Βάρδας Φωκάς ο πρεσβύτερος διορίστηκε ως ο νέος δομέστικος των Σχολών και ο Κωνσταντίνος Γογγύλης επικεφαλής του ναυτικού. Οι δύο αδελφοί κατόρθωσαν να αμείψουν τους συνωμότες ακολούθους τους: ο Πετεινός έγινε πατρίκιος και μέγας Εταιρειάρχης, ο Αργυρός κόμης των Στάβλων, ο Κουρτίκης πατρίκιος και δρουγγάριος της Βίγλας. Στις 26 Ιανουαρίου 945 ωστόσο με παρότρυνση της Ελένης, ένα άλλο πραξικόπημα απομάκρυνε τους δύο αδελφούς της από την εξουσία και αποκατέστησε μόνον Αυτοκράτορα τον Κωνσταντίνο Ζ΄.

Αρχικά οι δύο αδελφοί στάλθηκαν στη νήσο Πρώτη. Οι Ρωμαίοι χρονικογράφοι έχουν τον πατέρα τους να τους δέχεται με ένα χωρίο του Βιβλίου του Ησαΐα (κεφ. 1:2): "Άκουσε ουρανέ και δώσε αυτί ω γη. Διότι ο Γιαχβέ μίλησε: Έθρεψα και μεγάλωσα παιδιά και εξεγέρθηκαν εναντίον μου". Ο Λιουτπράνδος της Κρεμόνας πάντως, δίνει μία ελαφρώς διαφορετική αφήγηση: ο Ρωμανός Α΄ τους δέχτηκε πικρόχολα, ευχαριστώντας τους για το ότι δεν τον παραμέλησαν και παρακαλώντας τους να συγχωρέσουν τους μοναχούς, που δεν ήξεραν πώς να δεχθούν σωστά τους Αυτοκράτορες. Ο Στέφανος σύντομα μετακινήθηκε σε φυλακή στην Προκόννησο, μετά στη Ρόδο και τελικά στη Μήθυμνα της Λέσβου.

Ένα σχέδιο, από μερικά μέλη της κυβέρνησης να τον αποκαταστήσουν, αποκαλύφθηκε τον Δεκέμβριο του 947 και οι συνωμότες ακρωτηριάστηκαν και διαπομπεύθηκαν. Ο Στέφανος αποβίωσε στη Μήθυμνα στις 18 Απριλίου 963 (Κυριακή του Πάσχα). Ο Ιωάννης Σκυλίτζης ισχυρίζεται ότι ο Στέφανος δηλητηριάστηκε με διαταγή της Θεοφανούς, συζύγου του Ρωμανού Β΄, ως μέρος των προσπαθειών της να προστατεύσει τα δικαιώματα στον θρόνο των γιών της Βασιλείου (Β΄) και Κωνσταντίνου (Η΄), εξαλείφοντας άλλους πιθανούς διεκδικητές του θρόνου. Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί, ότι αρκετοί θάνατοι συγγενών της Αυτοκρατορικής Οικογένειας τότε αποδόθηκαν στη Θεοφανώ από εχθρικές πηγές, τάχα από δηλητήριο.

Νυμφεύτηκε την Άννα, κόρη του Γαβαλά και είχε τέκνο:

• Ρωμανός. Ο Γ. Κεδρηνός αναφέρει ότι το 945 ο Ρωμανός ευνουχίστηκε· αργότερα έγινε σεβαστοφόρος.

• Cawley, Charles (14 February 2011). "Medieval Lands Project: Byzantium 395–1057". Foundation for Medieval Genealogy. Retrieved 20 February 2012.
• Garland, Lynda (1999). Byzantine Empresses: Women and Power in Byzantium, AD 527–1204. New York, New York and London, United Kingdom: Routledge. ISBN 978-0-415-14688-3.
• Holmes, Catherine (2005). Basil II and the Governance of Empire (976–1025). Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-927968-5.
• Kazhdan, Alexander Petrovich, ed. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
• Runciman, Steven (1988) [1929]. The Emperor Romanus Lecapenus and His Reign: A Study of Tenth-Century Byzantium. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 0-521-35722-5.
• Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2.