Επί της ουσίας, στην αθλητική βιβλιογραφία απαντούν με την ίδια ονομασία και οι τρεις αθλητικοί χώροι που σε βάθος χρόνου κατασκευάστηκαν στο ίδιο ακριβώς σημείο, το 1895 ως Ποδηλατοδρόμιο, το 1964 ως Στάδιο Καραϊσκάκη και το 2004 ως νέο Στάδιο Καραϊσκάκη,[3] σε αντιδιαστολή με το προηγούμενο που είχε ανακατασκευαστεί το 1964.[5]
Το στάδιο απέχει 2 χλμ από το κέντρο της πόλης του Πειραιά, 10 από το κέντρο της Αθήνας και 32 από το διεθνές αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» και δίνει την επιλογή διαφόρων μεταφορικών μέσων για την προσέγγισή του.
Την πρόσβαση με τα μέσα σταθερής τροχιάς εξυπηρετούν το Μετρό (γραμμή 1 - Σταθμός Φάληρο (από τον οποίο υπάρχει ειδική ράμπα που τον συνδέει απευθείας το στάδιο) και το Τραμ (Στάσεις «Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας ΣΕΦ» & «Γήπεδο Καραϊσκάκη»).[10][11]
Με αστικό λεωφορείο το στάδιο προσεγγίζεται μέσω όλων των γραμμών που συνδέουν την Αθήνα με τον Πειραιά και κάνουν στάση είτε στην παραλιακή λεωφόρο («Σταθμός ΗΣΑΠ») είτε στην οδό Πειραιώς («Ελαΐς»).
Σε μικρή απόσταση στην απέναντι πλευρά της παραλιακής λεωφόρου, βρίσκεται και το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας.
Κατασκευάστηκε το 1895 ως ποδηλατοδρόμιο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, τους πρώτους της σύγχρονης εποχής, που διεξάχθηκαν την επόμενη χρονιά (1896).[12][13] Αρχικά ονομαζόταν Ποδηλατοδρόμιον ή Γήπεδον Νέου Φαλήρου. Αγοράστηκε από την Εταιρεία Σιδηροδρόμων αντί 104.000 δραχμών και η κατασκευή του, ολοκληρώθηκε υπό την επίβλεψη του πρίγκιπα Γεωργίου. Βρισκόταν δίπλα στο εργοστάσιο της ΔΕΗ, το πρώτο εργοστάσιο ηλεκτρισμού στη χώρα. Ο πρώτος ποδοσφαιρικός αγώνας που φιλοξενήθηκε στο γήπεδο είναι καταγραμμένος το 1898 ανάμεσα στον Πανελλήνιο ΓΣ και τον Ποδηλατικό Όμιλο Αθηνών και έληξε ισόπαλος 4–4. Μέχρι τότε το ποδόσφαιρο δεν είχε κάνει επίσημα την εμφάνισή του στην Ελλάδα.[14] Αργότερα η Εταιρεία Σιδηροδρόμων παραχώρησε το γήπεδο ως δωρεά στην Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων.[15]
Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο χρησιμοποιήθηκε συστηματικά πλέον και για το αναπτυσσόμενο τότε άθλημα του ποδοσφαίρου,[16] με –ανεπαρκή– διαπλάτυνση της κυκλικής έκτασης την οποία περιέβαλλε ο επικλινής στίβος ποδηλασίας, που έπαιζε τον ρόλο εξεδρών για το κοινό.
Υπήρξε η έδρα των δημοφιλέστερων πειραϊκών συλλόγων Εθνικού και Ολυμπιακού ήδη από την ίδρυσή τους, και έτσι έχει μείνει στην ιστορία αμφοτέρων, καθώς προσεγγίζουν τον έναν αιώνα αθλητικής δράσης. Εκτός από πολλές και κρίσιμες συναντήσεις τοπικών και πανελλήνιων διοργανώσεων, αποτέλεσε τόπο διεξαγωγής και άλλων αξιόλογων αναμετρήσεων μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '50, όπως του Κυπέλλου πόλεων, ως το μεγαλύτερο γήπεδο στις περιοχές αρμοδιότητας της ΕΠΣΠ και άρα έδρα της μεικτής Πειραιώς. Την επωνυμία –αρχικά γήπεδο– Γ. Καραϊσκάκης απέκτησε επί καθεστώτος 4ης Αυγούστου, συγκεκριμένα τον Ιούνιο του 1938.[17][18][19][σ 2]
Έργα 1953-1956
Παρά τη σπουδαιότητα των εγκαταστάσεων για το ποδόσφαιρο του Πειραιά, του λεκανοπεδίου Αττικής συνολικά αλλά και της χώρας, η ΕΟΕ (τότε Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων: ΕΟΑ) δεν προχώρησε σε ουσιαστική αναβάθμισή του, παρά μόνο έπειτα από 60 χρόνια λειτουργίας τους. Ως τότε το γήπεδο συντηρούσαν από κοινού με δικά τους έξοδα οι δύο μεγάλοι σύλλογοι του Πειραιά, ο Ολυμπιακός και ο Εθνικός.[20] Τα έργα ξεκίνησαν στις αρχές του 1953 και διήρκεσαν περισσότερο από μία τριετία. Το γήπεδο στη νέα του μορφή περιλάμβανε αγωνιστικό χώρο κανονικών πλέον διαστάσεων, διέθετε πολλαπλάσια χωρητικότητα 22.000 θεατών (καθημένων και ορθίων),[21] και χρησιμοποιήθηκε από την έναρξη της ποδοσφαιρικής περιόδου 1956–57.[22][σ 3] Ενδιάμεσα, οι πειραϊκοί σύλλογοι φιλοξενήθηκαν από μικρότερες έδρες στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά και της Αθήνας.[σ 4]
1964-2003
Το 1964 ανακατασκευάστηκε για να μετατραπεί σε ένα σύγχρονο στάδιο για την εποχή, με το κόστος να ανέρχεται σε 20 εκατομμύρια δραχμές και τα εγκαίνια να πραγματοποιούνται στις 11 Μαρτίου 1964.[26] Φιλοξένησε τον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων Ευρώπης 1970–71 μεταξύ της Τσέλσι και της Ρεάλ Μαδρίτης, ο οποίος ήταν και ο πρώτος ευρωπαϊκός τελικός που διεξήχθη στην Ελλάδα. Το παιχνίδι έληξε ισόπαλο 1–1, ενώ στον επαναληπτικό (τότε δεν υπήρχε παράταση και πέναλτι) οι Λονδρέζοι επικράτησαν με 2–1 και κατέκτησαν το τρόπαιο.[27] Επίσης στο ίδιο γήπεδο στις 15 Δεκεμβρίου 1971 διεξήχθη ο πρώτος από τους δύο τελικούς για το Διηπειρωτικό Κύπελλο ανάμεσα στον Παναθηναϊκό, φιναλίστ του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης1970–71 και την Νασιονάλ Μοντεβιδέο, κάτοχο του Κόπα Λιμπερταδόρες, με σκορ 1–1.
Από το 2004
Το νέο στάδιο Καραΐσκάκη άρχισε να κατασκευάζεται τον Ιούνιο του 2003 και παραδόθηκε την 30ή του ίδιου μήνα το 2004, σε διάστημα ρεκόρ 14 μηνών (428 ημέρες) από την έναρξη της κατεδάφισης του προηγουμένου (είχε ολοκληρωθεί στις 31 Μαΐου 2003 παρουσία 5.000 φίλων του Ολυμπιακού). Χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας ως τόπος διεξαγωγής αναμετρήσεων στο πλαίσιο του ποδοσφαιρικού τουρνουά.[28]
Στα 60 χρόνια Α' Εθνικής κατηγορίας είναι το γήπεδο στο οποίο έχουν γίνει οι περισσότεροι αγώνες πρωταθλήματος από οποιοδήποτε άλλο στη χώρα (1512 συνολικά).[29]
Στο στάδιο επίσης έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικά μουσικά δρώμενα, όπως οι συναυλίες των Evanescence, Aerosmith καθώς και το φεστιβάλ που διοργάνωσαν οι Scorpions για πρώτη φορά, το καλοκαίρι του 2012.
Έχει χωρητικότητα 33.334 θεατών. Διαθέτει επίσης 40 σουίτες επισήμων χωρητικότητας 474 θέσεων, που ανεβάζουν τον συνολικό αριθμό θεατών σε 33.848,[31] 200 θέσεις δημοσιογράφων, αίθουσα Τύπου 130 θέσεων, 4 αποδυτήρια, προθερμαντήριο, αίθουσες για τηλεοπτικά στούντιο, αίθουσα ελέγχου ντόπινγκ, μουσείο του Ολυμπιακού, εστιατόρια, καφέ, γυμναστήριο, 34 θύρες με 82 περιστροφικές εισόδους, ενσωματωμένο ανιχνευτή μετάλλων, εκδοτήρια εισιτηρίων, κυκλικές ράμπες και ανελκυστήρες, υπερυψωμένο επίπεδο προσπέλασης στις κερκίδες, στέγαστρο σε όλο το εύρος των κερκίδων αποτελούμενο από 75 λευκά πλαίσια και με ενσωματωμένο φωτισμό προδιαγραφών UEFA, πρόσβαση για άτομα με ειδικές ανάγκες (στη δυτική εξέδρα υπάρχουν 50 θέσεις για άτομα μειωμένης κινητικότητας),[3] σύνδεση με ράμπα μήκους 60 μ. με τον σταθμό Νέου Φαλήρου του Μετρό, διάφορα καταστήματα έκτασης 6.500 τ.μ, 2 VIP εστιατόρια 1.000 τ.μ κάτω από τις σουίτες, σαλόνι-μπαρ VIP, Champions Club, 11 αναψυκτήρια, χώρο στάθμευσης για πάνω από 1.100 αυτοκίνητα,[31] 24 μονάδες υγιεινής (και για άτομα με αναπηρίες), ενώ ο χρόνος εκκένωσης των κερκίδων υπολογίζεται στα 7 λεπτά. Επίσης σύμφωνα με την UEFA το γήπεδο μπορεί να χωράει ακόμα και 33.334 θέσεις.[32]
Ρεκόρ
Στα μέσα της δεκαετίας του '60 και συγκεκριμένα στις 7 Απριλίου του 1965 στον αγώνα ανάμεσα στον Ολυμπιακό και την ΑΕΚ πραγματοποιήθηκε το ρεκόρ προσέλευσης στο γήπεδο, με 42.445 θεατές να παρακολουθούν το παιχνίδι.[33]
Στην εξέδρα της πλευράς προς την οδό Πειραιώς (πέταλο κερκίδας) και με τη χρήση μαύρων καθισμάτων αντί ερυθρών σχηματίζεται μόνιμα σαν ψηφιδωτό ο αριθμός 7 σε ανάμνηση του τραγικού περιστατικού της Θύρας 7 που συνέβη στις 8 Φεβρουαρίου 1981. Για τον ίδιο λόγο στην ανατολική πλευρά του γηπέδου έχει ανεγερθεί νέο μνημείο με χαραγμένα σε μαρμάρινη πλάκα τα ονόματα των 21 θυμάτων,[σ 5] ενώ το παλαιό διατηρείται επί της ομώνυμης πλατείας στη βόρεια πλευρά.
Σημειώσεις
↑Ο συνολικός αριθμός των καθήμενων θεατών με τις θέσεις στις σουίτες είναι 32.589.
↑Η καταληκτική αναμέτρηση του Ολυμπιακού στον χώρο ως Ποδηλατοδρόμιον και η παρθενική ως Καραϊσκάκη υπήρξαν φιλικοί αγώνες, αντίστοιχα στις 26 Απριλίου το 0-1 από την ΑΕΚ (Χατζησταυρίδης 22') στο πλαίσιο του κυπέλλου Πάσχα (διοργάνωσης ΠΟΚ) και στις 29 Ιουνίου το 7-4 επί της μεικτής Αθηνών[18] (αντί του Παναθηναϊκού όπως οι αιώνιοι αντίπαλοι συνήθιζαν τον Μεσοπόλεμο), ώστε να εξασφαλίσουν εισπράξεις και έναν πιο επίσημο χαρακτήρα στην ολοκλήρωση της αγωνιστικής περιόδου τους.
↑Οι αγώνες του Ολυμπιακού, πριν και μετά, ήταν νίκες στο πλαίσιο των πρωταθλημάτων της ΕΠΣ Πειραιώς: 10.01.1953 με 4-0 τον Πανελευσινιακό[23] και 16.09.1956 με 9-0 τον Όμιλο Φιλάθλων Πειραιώς.[24]
↑Σύμφωνα με τον Στάθη Αρβανίτη, ερευνητή της ιστορίας του Ολυμπιακού, αυτός όφειλε να είχε τιμήσει και το 22ο θύμα, το οποίο δεν συνήλθε από το κώμα στο οποίο είχε περιέλθει και απεβίωσε σε νοσοκομείο μισό χρόνο αργότερα.[34]
↑Χθες εγένετο και υπεγράφη μεταξύ της επιτροπής Ολυμπιακών αγώνων και της εταιρείας του σιδηροδρόμου Π.Λ. συμβόλαιον περί κατασκευής του ποδηλατοδρομίου εν Ν. Φαλήρω, εφημ. ΣΚΡΙΠ 04.11.1895
↑Σήμερον την πρωίαν εν Ν. Φάληρω θέλει κατατεθή ο θεμέλιος λίθος του ποδηλατοδρομίου. Προς τούτο θέλουσι κατέλθει πλείστοι ποδηλάται και άλλος κόσμος, εφημ. Σκριπ 06.11.1895
↑Στάθης Αρβανίτης, Η ιστορία του Ολυμπιακού, με πλήρη στοιχεία 1925-2000 • 75 χρόνια θρύλου, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2000, ISBN 960-0329-45-1, σελ. 313
