Халакост у Чачэрскім раёне

За час акупацыі практычна ўсе яўрэі Чачэрскага раёна былі забітыя, а нешматлікія ацалелыя ў большасці ваявалі пасля ў партызанскіх атрадах[1].

Яўрэяў у раёне забівалі ў Чачэрску[1][2], вёсках Загор’е[1], Асінаўка[1], Залессе[1], Паплавы[3], Рэпішча[4][5], Роўкавічы[6] і іншых месцах.

У верасні 1941 года немцы, рэалізуючы нацысцкую праграму знішчэння яўрэяў, арганізавалі ў Чачэрску гета, якое знаходзілася ў будынку ратушы і некалькіх дамах. У яго сагналі каля 280 яўрэяў[7][8][9][10][11]. Да вайны ў пасёлку з 5138 жыхароў яўрэяў было 977 чалавек (19 %)[1][12][9].

Першы масавы расстрэл быў арганізаваны ў лістападзе (кастрычніку[10]) 1941 года, калі былі забітыя 68 (па іншых даных, 84) чалавек[7].

Перад канчатковай ліквідацыяй гета яўрэяў загналі ў падвал будынка чачэрскай ратушы, іх не кармілі і не паілі. У 2 гадзіны дня 28 снежня 1941 года людзей вывелі на вуліцу, мароз быў каля 30 градусаў. Многія былі босыя і без верхняй адзення. Асуджаных людзей пад канвоем немцаў і паліцаяў пагналі за горад. Яўрэяў прымусілі распрануцца і расстралялі ў супрацьтанкавым рове за выездам з горада ў бок Гомеля (працяг вуліцы Савецкай) за 300 метраў злева ад дарогі Р30. Немаўлятаў забівалі, удараючы галоўкай аб мерзлую зямлю. У гэты дзень былі забітыя 432 чалавекі[8][1][13][11]. На гэтым месцы пасля немцы забівалі яшчэ злоўленых яўрэяў, цыган і іншых людзей[1][7][10].

28 красавіка 1942 года на тэрыторыі гета былі забітыя 118 яўрэяў[7][11].

У 1954 годзе на месцы расстрэлу быў усталяваны помнік у выглядзе скульптуры журботнай маці. Пазней былі ўмантаваныя тры пліты з прозвішчамі забітых[1][14][10].

Крыніцы

  1. ↑ а б в г д е ё ж з Литин А., Шендерович И. Евреи города Чечерска Архіўная копія ад 21 кастрычніка 2021 на Wayback Machine
  2. ↑ «Памяць. Чачэрскі раён» 2000, с. 311-314.
  3. ↑ «Памяць. Чачэрскі раён» 2000, с. 306.
  4. ↑ Население Чечерского района нацистские оккупанты истребляли и в городе, и в глухих деревнях. Архівавана з першакрыніцы 27 чэрвеня 2023. Праверана 17 верасня 2023.
  5. ↑ Памятник сожжённым деревням, д. Репище, Чечерский район, Гомельская область. Архівавана з першакрыніцы 27 чэрвеня 2023. Праверана 17 верасня 2023.
  6. ↑ «Памяць. Чачэрскі раён» 2000, с. 308-309.
  7. ↑ а б в г «Памяць. Чачэрскі раён» 2000, с. 207.
  8. ↑ а б Справочник о местах принудительного содержания 2001, с. 38.
  9. ↑ а б Еврейский Чечерск. Архівавана з першакрыніцы 26 лістапада 2020. Праверана 26 кастрычніка 2022.
  10. ↑ а б в г Холокост на территории СССР 2011, с. 1068.
  11. ↑ а б в Свидетельствуют палачи 2010, с. 164.
  12. ↑ Всесоюзная перепись населения 1939 года. Чечерский район. Архівавана з першакрыніцы 19 красавіка 2021. Праверана 25 кастрычніка 2022.
  13. ↑ «Памяць. Чачэрскі раён» 2000, с. 207, 212.
  14. ↑ «Памяць. Чачэрскі раён» 2000, с. 311.

Літаратура

  • Г. К. Кісялеў, С. Р. Зарэцкi, Л. Р. Надтачэеў i iнш. (рэдкал.); У. Я. Райскі, Я. А. Шыпенка (уклад.). «Памяць. Чачэрскі раён». Гісторыка-дакументальная хроніка гарадоў і раѐнаў Беларусі.. — Мн.: «БЕЛТА», 2000. — 622 с. — ISBN 985-6302-22-6.
  • Холокост на территории СССР. Энциклопедия / Гл. ред. И. А. Альтман. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: РОССПЭН, 2011. — 1143 с. — ISBN 978-5-8243-1463-2.
  • Свидетельствуют палачи. Уничтожение евреев на оккупированной территории Беларуси в 1941—1944 гг. / Составители В. И. Адамушко, И. П. Герасимова, В. Д. Селеменев. — 2-е издание. — Мн.: НАРБ, 2010. — 199 с. — ISBN 978-985-6372-67-7.
  • Адамушко В. И., Бирюкова О. В., Крюк В. П., Кудрякова Г. А. Справочник о местах принудительного содержания гражданского населения на оккупированной территории Беларуси 1941—1944. — Мн.: Национальный архив Республики Беларусь, Государственный комитет по архивам и делопроизводству Республики Беларусь, 2001. — 158 с. — 2000 экз. — ISBN 985-6372-19-4.

Information related to Халакост у Чачэрскім раёне