Халакост у Кобрынскім раёне

За час акупацыі практычна ўсе яўрэі Кобрынскага раёна былі забітыя, а нешматлікія выратаваныя ў большасці ваявалі пасля ў партызанскіх атрадах[1][2].

Самыя масавыя забойствы адбыліся ў Кобрыне, вёсках Дзівін[3], Гарадзец (269 чалавек)[1][3], Патрыкі (200 чалавек)[4][5], Павіцце (57 чалавек)[6][3], Імяніны (180 чалавек)[7][3] і іншых.

Ажыццяўляючы палітыку юдэнфрай, нацысты прыкладалі любыя намаганні для вышуквання, злову і забойства нават асобных прадстаўнікоў народа. Некаторыя з гэтых выпадкаў задакументаваныя — напрыклад, былі высочаныя і забітыя 3 чалавекі каля вёскі Закалнечча, 3 каля вёскі Балота, 2 пры дарозе Хабовічы—Кобрын[8].

Увесну 1944 года немцы, спрабуючы схаваць доказы сваіх злачынстваў, прымушалі ваеннапалонных раскопваць магілы забітых яўрэяў ля Дзівінскай шашы і спальваць іх астанкі. Гэта працягвалася некалькі тыдняў, пасля чаго ваеннапалонных таксама забілі і спалілі[1].

Немцы, рэалізуючы гітлераўскую праграму знішчэння яўрэяў, стварылі на тэрыторыі раёна 4 гета: Гарадзецкае (да 26 ліпеня 1942 годзе, забітыя 269 чалавек[1][9]), Дзівінскае (кастрычнік 1941[10][11][12][13] — канец лета 1942, загінулі 1450 чалавек[10][14][3]), два кобрынскіх (жнівень 1941 — 14 кастрычніка 1942, забітыя каля 3500 чалавек).

У Кобрынскім раёне тры чалавекі былі ўдастоены ганаровага звання «Праведнік народаў свету» ад ізраільскага мемарыяльнага інстытута «Яд ва-Шэм» «у знак глыбокай удзячнасці за дапамогу, аказаную яўрэйскаму народу ў гады Другой сусветнай вайны»:

  • Чырук (Марчук) Вольга[15],
  • Назарук Ганна і Іосіф[16].

Помнікі забітым яўрэям раёна ўстаноўлены ў Гарадцы, у Дзівіне[17], ля Дзівінскай шашы на месцы расстрэлаў[1], у Кобрыне[2].

Крыніцы

  1. ↑ а б в г д «Памяць. Кобрынскi раён». 2002, с. 154.
  2. ↑ а б Холокост на территории СССР 2011, с. 428.
  3. ↑ а б в г д Свидетельствуют палачи 2010, с. 148.
  4. ↑ Холокост на территории СССР 2011, с. 732.
  5. ↑ Свидетельствуют палачи 2010, с. 147.
  6. ↑ «Памяць. Кобрынскi раён». 2002, с. 329—330.
  7. ↑ Холокост на территории СССР 2011, с. 348.
  8. ↑ «Памяць. Кобрынскi раён». 2002, с. 158.
  9. ↑ Холокост на территории СССР 2011, с. 230.
  10. ↑ а б Холокост на территории СССР 2011, с. 271.
  11. ↑ Справочник о местах принудительного содержания 2001, с. 12.
  12. ↑ Государственный архив Российской Федерации (ГАРФ). — фонд 7021, опись 83, дело 13, лист 5
  13. ↑ Государственный архив Брестской области (ГАБО), — фонд 514, опись 1, дело 125, листы 2, 10;
  14. ↑ «Памяць. Кобрынскi раён». 2002, с. 154, 578.
  15. ↑ Яд Вашем. История спасения. Чирун Ольга Архівавана 6 сакавіка 2016.
  16. ↑ Яд Вашем. История спасения. Назарук Анна и Иосиф
  17. ↑ «Памяць. Кобрынскi раён». 2002, с. 153, 578.

Літаратура

  • Г.К. Кисялёў (галоўны рэдактар), Ю.А. Барысюк, Н.М. Кладчанка i iнш. (рэдкал.), Л.Р. Казлоў (укладальнік). «Памяць. Кобрынскi раён». — Мн.: «БЕЛТА», 2002. — 624 с. — ISBN 985-6302-44-7.
  • Холокост на территории СССР. Энциклопедия / Гл. ред. И. А. Альтман. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: РОССПЭН, 2011. — 1143 с. — ISBN 978-5-8243-1463-2.
  • Свидетельствуют палачи. Уничтожение евреев на оккупированной территории Беларуси в 1941—1944 гг. / Составители В. И. Адамушко, И. П. Герасимова, В. Д. Селеменев. — 2-е издание. — Мн.: НАРБ, 2010. — 199 с. — ISBN 978-985-6372-67-7.
  • Адамушко В. И., Бирюкова О. В., Крюк В. П., Кудрякова Г. А. Справочник о местах принудительного содержания гражданского населения на оккупированной территории Беларуси 1941—1944. — Мн.: Национальный архив Республики Беларусь, Государственный комитет по архивам и делопроизводству Республики Беларусь, 2001. — 158 с. — 2000 экз. — ISBN 985-6372-19-4.