Халакост у Воранаўскім раёне

За час акупацыі практычна ўсе яўрэі Воранаўскага раёна былі забітыя, а нешматлікія ацалелыя ў большасці ваявалі пасля ў партызанскіх атрадах.

Самыя масавыя забойствы яўрэяў у раёне адбываліся ў Воранаве і Радуні[1], а таксама ў вёсцы Гарадзішча[2].

Немцы, рэалізуючы нацысцкую праграму знішчэння яўрэяў, стварылі на тэрыторыі раёна 2 гета:

  • У гета пасёлка Воранава (лета 1941 — 11 мая 1942) былі закатаваныя і забітыя каля 2000 чалавек.
  • У гета пасёлка Радунь (лістапад 1941 — 10 мая 1942) загінулі больш за 2000 чалавек.

У Воранаўскім раёне 7 чалавек былі ўдастоены ганаровага звання «Праведнік народаў свету» ад ізраільскага Мемарыяльнага комплексу Катастрофы і гераізму яўрэйскага народа «Яд ва-Шэм» «у знак глыбокай удзячнасці за дапамогу, аказаную яўрэйскаму народу ў гады Другой сусветнай вайны»: Коркуць Казімір, Гаўрылкевіч Антон[3], Ухта Антоній і Марыя[4], Матаніс Анеля, Фелікс і Браніслаў[5].

Па даных камісіі садзейнічання НДК, у Воранаўскім раёне было расстраляна 1604 яўрэі, у тым ліку 492 жанчыны і 299 дзяцей. Камісія змагла ўсталяваць імёны не ўсіх загінулых, а толькі 1387 імёнаў і прозвішчаў[6].

Вялікую работу па ўвекавечанні памяці загінуўшых яўрэяў Воранаўскага раёна правёў Э. Ярмусік, склаўшы спісы загінулых вязняў Воранаўскага і Радуньскага гета з указаннем прозвішча, імя і года нараджэння[7].

Помнікі забітым яўрэям раёна ўстаноўлены ў Воранаве і ў Радуні.

Крыніцы

  1. ↑ «Памяць. Воранаўскi раён» 2004, с. 171, 173, 174-175.
  2. ↑ Холокост на территории СССР 2011, с. 231.
  3. ↑ Яд Вашем. История спасения. Гаврилкевич Антон. Архіўная копія ад 7 студзеня 2017 на Wayback Machine
  4. ↑ Яд Вашем. История спасения. Ухто Антоний и Мария. Архіўная копія ад 7 студзеня 2017 на Wayback Machine
  5. ↑ Яд Вашем. История спасения. Матонис Анеля, Феликс и Бронислав. Архіўная копія ад 7 студзеня 2017 на Wayback Machine
  6. ↑ Л. Смиловицкий. Гетто Белоруссии — примеры геноцида Архіўная копія ад 3 снежня 2013 на Wayback Machine (из книги «Катастрофа евреев в Белоруссии, 1941—1944 гг.»
  7. ↑ Об этом надо помнить всегда. Архіўная копія ад 24 лістапада 2015 на Wayback Machine (из книги М. Ботвинника. «Холокост в книгах „Память“ Республики Беларусь». Мн., 2008)

Літаратура

  • Холокост на территории СССР. Энциклопедия / Гл. ред. И. А. Альтман. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: РОССПЭН, 2011. — 1143 с. — ISBN 978-5-8243-1463-2.
  • Г.П. Пашкоў, Б.В. Ульянка, М.I. Уляшка i iнш. (рэдкал.), I.П. Крэнь, С.П. Самуэль, Э.С. Ярмусік (укладальнікi). «Памяць. Воранаўскi раён». — Мн.: «Беларуская энцыклапедыя», 2004. — 592 с. — ISBN 985-11-0299-7.