Халакост у Быхаўскім раёне

У Быхаўскім раёне, уключаючы сам Быхаў, у 1939 годзе пражывалі каля 7000 яўрэяў. З іх пад акупацыяй засталіся каля 5000 чалавек, і амаль усе яны былі забітыя нацыстамі[1]. Нешматлікія ацалелыя ў большасці сваёй ваявалі пасля ў партызанскіх атрадах.

Яўрэяў забівалі ў многіх населеных пунктах Быхаўскага раёна: у Быхаве[2][3], у вёсках Сапяжынка[3], Няраж, Давыдавічы, Гамарня[1], Палкі[4], Дабужа[5], Гарадзец, Красніца, Мокрае, Новы Быхаў, Сяліба і Студзёнка[1][6].

Рэалізуючы нацысцкую праграму знішчэння яўрэяў, немцы стварылі на тэрыторыі раёна 2 гета:

  • у гета горада Быхаў (верасень 1941) былі закатаваныя і забітыя каля 5000 чалавек;
  • у гета вёскі Сапяжынка (жнівень—верасень 1941) былі забітыя каля 90 чалавек.

На месцах масавых забойстваў яўрэяў Быхаўскага раёна падчас Катастрофы былі ўсталяваныя помнікі. Адзін — каля вёскі Вароніна, ля дарогі Вароніна—Быхаў, дзе былі забітыя прыкладна 4670 чалавек. Другі помнік знаходзіцца побач з Ганьковым ровам на выездзе з Быхава па шашы на Рагачоў, на месцы расстрэлу 252 чалавек[1][6][7][8]. Таксама ў 2008 годзе быў усталяваны помнік на месцы дома, дзе былі сабраныя яўрэі Сапяжынкі перад расстрэлам[1][9][10].

Крыніцы

  1. ↑ а б в г д А. Литин, И. Шендерович. Быхов. История города Архівавана 19 снежня 2011 года.
  2. ↑ «Памяць. Быхаўскi раён» 1990, с. 159.
  3. ↑ а б Свидетельствуют палачи 2010, с. 184.
  4. ↑ «Памяць. Быхаўскi раён» 1990, с. 294.
  5. ↑ «Памяць. Быхаўскi раён» 1990, с. 310.
  6. ↑ а б Директор Быховского районного историко-краеведческого музея С. Жижиян. Никогда больше… Холокост в Быховском районе Архіўная копія ад 24 жніўня 2013 на Wayback Machine
  7. ↑ А. Шульман. Старинный городок на берегу Днепра Архіўная копія ад 26 красавіка 2021 на Wayback Machine
  8. ↑ История еврейства г. Быхова. Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 24 верасня 2012.
  9. ↑ Сапежинка, история местечка
  10. ↑ Sapezhynka Архіўная копія ад 29 красавіка 2021 на Wayback Machine (англ.)

Літаратура

  • I. П. Шамякiн, Г. Е. Барысаў, Г. К. Кiсялёў i iнш. (рэдкал.). «Памяць. Быхаўскi раён». Гісторыка-дакументальная хроніка гарадоў і раѐнаў Беларусі.. — Минск: «Беларуская савецкая энцыклапедыя», 1990. — 576 с. — ISBN 5-85700-027-0.
  • Свидетельствуют палачи. Уничтожение евреев на оккупированной территории Беларуси в 1941—1944 гг. / Составители В. И. Адамушко, И. П. Герасимова, В. Д. Селеменев. — 2-е издание. — Мн.: НАРБ, 2010. — 199 с. — ISBN 978-985-6372-67-7.