Zatoka Jamesa

Zdjęcia satelitarne Zatoki Jamesa latem
Państwo	Kanada
Lokalizacja	Zatoka Hudsona
Wymiary	długość ok. 480 km
Cieki wodne uchodzące	Attawapiskat, Albany, Moose, Nottaway, Rupert, Eastmain, La Grande
Miejscowości nadbrzeżne	Fort Rupert, Moose Factory, Fort Albany, Moosonee, Chisasibi, Eastmain, Attawapiskat
Wyspy	Akimiski
Położenie na mapie Kanady Zatoka Jamesa
53°05′N 80°35′W/53,083333 -80,583333
Multimedia w Wikimedia Commons

Zatoka Jamesa (ang. James Bay, fr. baie James) – zatoka w południowej części Zatoki Hudsona. Wejście do zatoki, wyznaczone przez przylądki Pointe Louis-XIV i Cap Henrietta-Marie ma szerokość 160 km. Jej długość wynosi około 480 km.

Zachodnie wybrzeża zatoki wchodzą w skład prowincji Ontario, a wschodnie – prowincji Quebec. Wyspy na Zatoce Jamesa, z których największe to Akimiski, należą do terytorium Nunavut. Do Zatoki Jamesa uchodzą rzeki (idąc od zachodu): Attawapiskat, Albany, Moose, Nottaway, Rupert, Eastmain i La Grande.

Okolice zatoki od czasów prehistorycznych (co najmniej od 10 tys. lat) odwiedzane były przez wędrowne ludy myśliwsko-zbierackie. Część, w tym pierwsze grupy arktycznych Inuitów i przodkowie leśnych Indian z plemienia Kri, zakładała tam początkowo sezonowe, a później także stałe osiedla. Żyjący nad zatoką od czasów przed europejską kolonizacją Kanady do czasów współczesnych Indianie wysuwają w związku z tym rozmaite roszczenia prawne wobec władz Quebecu i rządu federalnego, po części oparte na zawartych przez ich przodków traktatach.

Dla Europejczyków zatokę odkrył Henry Hudson w 1610. Jej nazwa pochodzi od nazwiska innego podróżnika Thomasa Jamesa, który badał ją w 1631. Od końca XVII wieku Zatoka Jamesa jest obszarem działalności Kompanii Zatoki Hudsona, która założyła na jej brzegach kilka placówek handlowych, m.in. Fort Rupert, Moose Factory i Fort Albany. Inną ważną miejscowością nad zatoką jest Moosonee, końcowa stacja kolei Ontario Northland. Ważniejsze osady indiańskie (Indian Kri) to Chisasibi, Eastmain i Attawapiskat.

W latach 70. XX w. koncern energetyczny James Bay Hydro Electric Corporation rozpoczął realizację dużego projektu budowy zespołu elektrowni wodnych w dorzeczu uchodzącej do Zatoki Jamesa rzeki La Grande w Quebecu (tzw. James Bay Project). W związku z niekorzystnym wpływem inwestycji na środowisko i tradycyjny styl życia miejscowych plemion, w regionie dochodziło do licznych protestów indiańskich plemion i grup ekologicznych, które doprowadziły do spowolnienia i częściowej modyfikacji nadal realizowanego projektu.

Północno-zachodnie wybrzeża Zatoki Jamesa stanowi park ochrony niedźwiedzia polarnego

• projekt Zatoki Jamesa

• Basic Geography of Ontario. interlog.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-15)].
• Hudson Bay/James Bay Watershed Ecoregion
• James Bay Cree Photographic Documentary, 1973
• Town of Kapuskasing - Location and Geography. c22c.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].