Most Stacha (zwany też „Mostem Mocarza”[2]) – kamienna budowla znajdująca się w Znamirowicach, w województwie małopolskim, nad Jeziorem Rożnowskim. Most został wzniesiony z piaskowca typu „Siwiec” w latach 1968–1971 własnoręcznie przez miejscowego gospodarza Jana Stacha nad głębokim jarem, który uniemożliwiał dojazd do gospodarstwa. Wysokość budowli wynosi 13 m, długość 20 m, a szerokość 7,5 m. Kamienne ściany po obu stronach mostu są poprowadzone na linii łuku, zapewniając konstrukcji odpowiednią sztywność i wytrzymałość. Niewielki potok płynący w dnie jaru, przepływa pod mostem poprzez tunel o wysokości 3 m i szerokości 2 m, sklepiony kolebkowo[3].
Powodem, dla którego Jan Stach (8 marca 1918 – 25 grudnia 2011)[4] samodzielnie wzniósł tę imponującą budowlę był brak drogi dojazdowej do jego gospodarstwa, znajdującego się w przysiółku Zapaść. Jedyny możliwy dojazd odbywał się przez drogę sąsiada, ten jednak zabronił Stachowi z niej korzystać[5]. W związku z tym gospodarz wybudował własną drogę o długości 500 m i skonstruował kamienny most nad jarem. Niezwykła determinacja Jana Stacha, która doprowadziła do powstania tej budowli, była szeroko opisywana[4] i spowodowała, że most stał się znaną miejscową atrakcją, często odwiedzaną przez turystów[6][2].
W 1971 roku Jerzy Jaraczewski nakręcił o Janie Stachu i budowanym przez niego moście film pod tytułem Wznoszę pomnik[7][8][9].
W 2013 roku ukazała się książka Jacka Turka Jan Stach – twórca największego kamiennego mostu: historia prawdziwa[10][11].
Budowniczego mostu upamiętnia tablica pamiątkowa[12][13].
Most leży w pobliżu znakowanego 
szlaku turystycznego Tarnów – Wielki Rogacz[14][15]. Dostęp do mostu utrudniają zakazy wstępu postawione przez obecnych właścicieli nieruchomości[16].
Przypisy
- ↑ Aleksander Jakimowicz. Wikinomiczne wzorce biznesowe w warunkach polskich. „Studia i Prace WNEiZ US”. nr 47/3 (781), s. 31, 2017. Barbara Kryk – redaktor naczelny. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. DOI: 10.18276/sip.2017.47/3-03. ISSN 2450-7733. [dostęp 2020-05-24]. (pol.).
- ↑ a b Dariusz Gacek: Beskid Wyspowy: przewodnik. Wyd. II. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2020, s. 187, 364–365. ISBN 978-83-8122-025-5. (pol.).
- ↑ Rafał Dobrowolski: The bridge of Jan Stach. Świat Kamienia, 2013-03-05. [dostęp 2020-05-24]. (ang.).
- ↑ a b Rolnik, który własnymi rękami zbudował sobie most [online], tygodnik.tvp.pl [dostęp 2021-12-18] (pol.).
- ↑ Most imienia Jana Stacha. W: Antoni Kroh: Powrót na Sądecczyznę. Wyd. I. Nowy Sącz: Fundacja Sądecka, 2019, s. 319–321. ISBN 978-83-951742-1-6. (pol.).
- ↑ Największy most kamienny. Pogorza.PL, 2007-05-01. [dostęp 2020-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-08)]. (pol.).
- ↑ Wznoszę pomnik. Archiwum Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego. [dostęp 2020-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-22)]. (pol.).
- ↑ Wznoszę pomnik. Internetowa Baza Filmu Polskiego. [dostęp 2020-05-24]. (pol.).
- ↑ Most Jana Stacha w serwisie YouTube
- ↑ Jacek Turek: Jan Stach – twórca największego kamiennego mostu: historia prawdziwa. Brzezia Łąka: Wydawnictwo Poligraf, 2013. ISBN 978-83-63506-06-3. OCLC 829887911. (pol.). Brak numerów stron w książce
- ↑ Wojciech Molendowicz: O człowieku, który górę przenosił. Dobry Tygodnik Sądecki. [dostęp 2020-05-24]. (pol.).
- ↑ Gabriela Mruszczak: Most Stacha w Znamirowicach zostanie oznaczony. Kronika, 2012-04-09. [dostęp 2012-06-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-11)]. (pol.).
- ↑ Violetta Bratuń: Jedyny taki most w Polsce – warto zobaczyć. Sądeczanin TV, 2015-05-15. [dostęp 2020-05-24]. (pol.).
- ↑ Falkowa – Babia Góra. Szlaki turystyczne Małopolski. [dostęp 2020-05-24]. (pol.).
- ↑ Most Jana Stacha. Urząd Gminy Łososina Dolna, 2012-05-02. [dostęp 2020-05-24]. (pol.).
- ↑ Nadal nie ma porozumienia w sprawie udostępnienia drogi do Mostu Stacha w Znamirowicach.
