|
Smoczy Most
Smoczy Most (słoweń. Zmajski Most) – most drogowy na rzece Ljubljanicy, znajdujący się na północnym wschodzie Lublany i zaczynający się od Vodnikov trg. Został zbudowany[1] za czasów burmistrza Ivana Hribara w miejscu poprzedniego drewnianego Mostu Rzeźniczego[2], który stał w tym miejscu, lecz został uszkodzony podczas trzęsienia ziemi w Lublanie w 1895 roku. Budowla na swoje czasy była nowatorska, ponieważ wykonano ją ze zbrojonego betonu według techniki austriackiego inżyniera Josefa Melana. Zamiast żelaznych prętów wbudowanych w betonową konstrukcję, oparto ją na łuku z żelaznych belek, co pozwoliło na budowę bez tymczasowej konstrukcji nośnej[3]. Most został zaprojektowany przez architekta Jurija Zaninovicia (1876–1946). Ukończył on Wiedeńską Szkołę Architektury profesora Wagnera (którego uczniem był również m.in. Plecnik). Według projektu Zaninovicia zbudowano jedno z najpiękniejszych dzieł architektury secesyjnej na terenie Europy. Na bocznych elewacjach z obu stron mostu znajdują się napisy i płaskorzeźby imitujące patynowany brąz[4]. Z uwagi na wysoką cenę brązu, otwory mostowe nad łukiem głównym wykonano z betonowych płyt elewacyjnych z reliefem liści. Z betonu wykonano również słupy balustrad ogrodzenia mostu. Aby uzyskać wygląd kamienia, Zaninović zastosował obróbkę powierzchni betonu poprzez układanie w stos. Najważniejszą ozdobą mostu są cztery smoki (słoweń. zmaje) rozmieszczone na postumentach w czterech rogach mostu. Dodatkowo, na moście znajduje się wiele mniejszych posągów smoków - łącznie jest ich 20[5]. Pierwotnie na moście zamiast smoków planowano zamieścić posągi skrzydlatych lwów, lecz później zastąpiono je symbolem Lublany. Wykonano je z blachy miedzianej, ponieważ brąz był za drogi. Zostały wykonane w wiedeńskiej fabryce artykułów dekoracyjnych AM Beschorner[6]. W Wiedniu odlano też kandelabry z brązu i dodano do nich szklane kule. Podczas otwarcia mostu w 1901 roku nie były jeszcze na nim zamontowane lampy gazowych, które dodano tam później. Sama nawierzchnia drogi została wykonana z asfaltu i przymocowana do betonowego podłoża. Była to pierwsza nawierzchnia asfaltowa w Słowenii. Wybrukowano również chodniki. Kolejnym nowoczesnym elementem było zainstalowanie na rurach gazowych pod chodnikami kinkietów do oświetlenia. Całkowity koszt budowy mostu wyniósł 158 500 koron (kwota ta nie obejmuje smoków i kandelabrów)[7]. W chwili otwarcia w 1901 roku most został poświęcony czterdziestej rocznicy panowania cesarza Franciszka Józefa I i został nazwany Mostem Jubileuszowym (niem. Jubiläumsbrücke ). Z tego powodu na bokach mostu napisane są lata 1848–1888, a rocznicę upamiętniono również tablicami pamiątkowymi w języku słoweńskim i niemieckim. W czasie otwarcia był to jeden z pierwszych mostów żelbetowych w Europie i pierwsza konstrukcja żelbetowa w Lublanie. Mając średnicę 33,34 metra, most posiadał trzeci najdłuższy łuk wśród ówczesnych europejskich mostów[6]. Używania oficjalnej nazwy budowli wkrótce zaniechano, a zaczęto stosować nazwę „Smoczy most” z uwagi na jego dekoracje. Most został gruntownie odnowiony w latach 1983–1984. Dziś jest uważany za jeden z najpiękniejszych przykładów architektury secesyjnej wśród mostów na świecie i jest chroniony jako zabytek techniki. Jest również jedną z atrakcji Lublany[8]. Przez most przejeżdżają miejskie linie autobusowe nr 13, 20 i 20Z. Zdjęcia
Bibliografia
Przypisy
Information related to Smoczy Most |
||||||||||||||||||||||||
.jpg)
.JPG)
.JPG)
