Kwieciszowice

Blumendorf

wieś
Dom (dawna gospoda) w Kwieciszowicach
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	lwówecki
Gmina	Mirsk
Wysokość	435–480 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	109[2]
Strefa numeracyjna	75
Kod pocztowy	59-630[3]
Tablice rejestracyjne	DLW
SIMC	0191299
Położenie na mapie gminy Mirsk Kwieciszowice
Położenie na mapie Polski Kwieciszowice
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kwieciszowice
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego Kwieciszowice
50°55′01″N 15°29′34″E/50,916944 15,492778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Kwieciszowice (niem. Blumendorf^[4]) – wieś w Polsce (sołectwo^[5]), położona w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego, w powiecie lwóweckim, w gminie (miejsko-wiejskiej) Mirsk.

Do 1945 roku wieś znajdowała się w granicach Niemiec i nosiła nazwę Blumendorf^[6]. Po zakończeniu II wojny światowej Blumendorf znalazło się w granicach Polski; tymczasowo używano wówczas nazwy Kwietniewo^[7]. Rozporządzeniem Ministra ds. Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 roku miejscowości nadana została nazwa Kwieciszowice^[4].

Od 28 czerwca 1946 roku Kwieciszowice należały do Gminy Przecznica^[9]. We wrześniu 1954 roku zniesiony został podział terytorialny kraju na gminy, które zostały zastąpione przez ustawodawcę gromadami (29 września 1954 r. Gmina Przecznica została zniesiona)^[10]. Wówczas na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu nr 21/54 z dnia 2 października 1954 r. utworzono (jako jedną z 8759) Gromadę Kwieciszowice. W skład nowo powstałej jednostki weszły Kwieciszowice (jako siedziba gromadzkiej rady narodowej), Proszowa i Antoniów, a także Kłopotnica i Grudza (wydzielone ze zniesionej gminy Rębiszów)^[11]. 31 grudnia 1959 r. z gromady Kwieciszowice wyłączono wieś Antoniów, włączając ją do gromady Stara Kamienica^[12]. 1 stycznia 1960 gromada została zniesiona, a jej pozostały obszar (wsie Kwieciszowice, Grudza, Kłopotnica i Proszowa) włączono do gromady Rębiszów^[13]. W ramach reformy administracyjnej z 1972 r. zniesiony został całkowicie podział państwa na gromady (zastąpione gminami)^[11] i od 1 stycznia 1973 roku Kwieciszowice jako wieś sołecka należą do Gminy Mirsk.

Na mocy Uchwały nr XXXV/286/17 Rady Miejskiej Gminy Mirsk z dnia 12 października 2017 r. Kwieciszowice posiadają status sołectwa (stanowią samorządową jednostkę pomocniczą Gminy Mirsk)^[14]. Organem uchwałodawczym Sołectwa Kwieciszowice jest zebranie wiejskie, a organem wykonawczym sołtys^[15]. Do zadań Sołtysa należy w szczególności zarządzanie codziennymi sprawami sołectwa oraz realizacja uchwał zebrania wiejskiego. Zgodnie ze statutem działalność sołtysa wspiera rada sołecka – organ pomocniczy o charakterze doradczo-opiniodawczym. Kadencja sołtysa i rady trwa 4 lata; wybór następuje w głosowaniu tajnym i bezpośrednim. Organami nadzoru nad działalnością organów sołectwa, sprawowanego na podstawie kryterium zgodności z prawem, są rada gminy i burmistrz^[14].

Od 28 czerwca 1946 roku Kwieciszowice należały do powiatu lwóweckiego^[9]. W 1975 roku zniesiony został podział kraju na powiaty^[16]. Ustawodawca zdecydował się go przywrócić 1 stycznia 1999 roku, od kiedy to Kwieciszowice ponownie należą do powiatu lwóweckiego^[17].

Od 1946 roku Kwieciszowice znajdowały się na obszarze województwa wrocławskiego. W związku z reformą administracyjną z 1975 r. od dnia 1 czerwca 1975 roku miejscowość wchodziła w skład województwa jeleniogórskiego^[16]. Od chwili wejścia w życie reformy administracyjnej z dnia 1 stycznia 1999 roku Kwieciszowice należą do województwa dolnośląskiego^[17].

Kwieciszowice położone są w południowo-wschodniej części Gminy Mirsk (i zarazem przy wschodniej granicy powiatu lwóweckiego). Sąsiadują z miejscowościami: Proszowa, Antoniów (Jaroszyce), Mała Kamienica (Sosnka), Nowa Kamienica i Kłopotnica. Powierzchnia miejscowości w granicach administracyjnych: 311 ha (w tym 263 ha użytków rolnych i 16 ha lasów^[18]; według danych z 2006 roku powierzchnia wynosi 312 ha^[19]).

Kwieciszowice znajdują się ok. 435–480 m n.p.m.^[18] Miejscowość położona jest na granicy Pogórza Izerskiego i Gór Izerskich, na Przedgórzu Rębiszowskim, na granicy z Obniżeniem Starej Kamienicy, u podnóży Grzbietu Kamienickiego, na północno-wschodnich stokach Tłoczyny^[18][20][21]. Wieś rozciąga się w dolinie Jaroszyckiego Potoku spływającego z północnego zbocza Grzbietu Kamienickiego w Górach Izerskich.

W pobliżu Kwieciszowic przebiega linia kolejowa nr 274 (PKP, Koleje Dolnośląskie); wieś ma swój przystanek kolejowy.

W miejscowości usługi transportowe świadczy także PKS oraz prywatni przewoźnicy drogowi (popularna trasa Świeradów Zdrój – Jelenia Góra). Przez wieś przebiegają drogi powiatowe o nr 2513D, 2492D^[22] i 2503D^[19].

W całym paśmie Grzbietu Kamienieckiego występują rudy cyny. Są to głównie kasyteryty (tlenek cyny) zawierające 0,15–0,16% czystego metalu. Z surowców mineralnych występują tu skały metamorficzne takie jak: gnejsy, granitoidy i łupki łyszczykowe. Na terenie miejscowości można znaleźć również skalenie^[23], leukogranity i granity rumburskie (zwane izerskimi). Północnym podnóżem Grzbietu Kamienickiego biegnie uskok tektoniczny czynny w młodszym trzeciorzędzie. Związane jest z tym występowanie bazaltów, głównie w formie dajek.

W bliskim sąsiedztwie wsi powstały kopalnie^[24] odkrywkowe eksploatujące bazalt^[25]. Występują tam gleby górnostokowe, o dużej zawartości szkieletu skalnego. Pomiędzy Kwieciszowicami a Proszową występuje perspektywiczne złoże surowca skaleniowego^[19].

Okoliczne gleby klasy IIIB i IVA nie dają zbyt obfitych plonów.

Stosunki klimatyczne, podobnie jak w całych Sudetach, kształtują się w zależności od globalnej radiacji i cyrkulacji atmosferycznej. Średnia temperatura roczna wynosi około 6,5-7,1 °C (okres wegetacyjny ze śr. temperaturą powyżej 5 °C wynosi ok. 200 dni i zaczyna się w połowie kwietnia). Lato termiczne ze średnią temperaturą powyżej 15 °C jest krótkie i trwa zaledwie 20–25 dni. Najcieplejszym miesiącem w roku jest lipiec, ze średnią temperaturą 16.9 °C, a najzimniejszym styczeń z temperaturami w okolicach -3.2 °C. Występują tu znaczne opady atmosferyczne – najwięcej opadów przypada na lipiec (średnio 128 mm), a najsuchszym miesiącem jest kwiecień z ok. 60 mm opadów^[26].

Dominują wiatry południowo-zachodnie, z wyjątkiem okresu od maja do lipca, kiedy to wieją wiatry północne. W przebiegu rocznym dni pochmurnych jest 5-krotnie więcej niż słonecznych, często występują mgły i zamglenia.

Część obszaru wsi porastają lasy (głównie iglaste^[23]) obfitujące w bujną roślinność. Występują tam także gatunki chronione jak np. orchidee (kukułka szerokolistna^[23]), konwalie, jodły karłowate^[7].

Liczna i różnorodna jest także zwierzyna zamieszkująca okolicę, są to: jelenie, dziki, wiewiórki czarne, borsuki, jenoty, lisy, dzięcioły^[7], bociany (czarne), orły, sarny, zające, ropuchy, żmije, padalce, salamandry plamiste, tchórzofretki, kuropatwy i cietrzewie^[23].

Kwieciszowice położone są na obszarze Natura 2000 nr PLH020102 Łąki Gór i Pogórza Izerskiego. Jest to praktycznie jedyny w miarę zwarty obszar występowania atlantyckiego gatunku – wszewłogi górskiej (Meum athamanticum) oraz tworzonego przez nią zespołu roślinnego Meo-Festucetum, znanego w Polsce tylko z Sudetów Zachodnich. Najważniejszym komponentem krajobrazowym i funkcjonalnym obszaru są obszary półnaturalne: łąki oraz murawy^[27].

W celu ochrony bioróżnorodności okolicy, mieszkańcy Kwieciszowic w 2016 roku zrealizowali projekt pn. „Kwieciszowice – Kwitnąca Wieś w Otoczeniu Natury 2000”. Funkcjonuje on w ramach ogólnokrajowego projektu „Oddolne inicjatywy dla zachowania bioróżnorodności i ochrony siedlisk owadów zapylających”, którego koordynatorem jest Fundacja Ekologiczna Zielona Akcja^[28] i został dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zagospodarowane zostały tereny zielone w dwóch lokalizacjach, a w ramach prac m.in. posadzono 132 drzewa i krzewy oraz 40 bylin miododajnych, a także zainstalowano domki dla dzikich zapylaczy i tablice informacyjne^[29].

Ocenia się, że pierwsi osadnicy pojawili się na obszarze miejscowości w 2. połowie XII w.^[18] w związku z przebiegającym w tym miejscu traktem handlowym z Jeleniej Góry do Żytawy. Miejscowość wzmiankowana jest po raz pierwszy w 1305 roku^[7]. Pod koniec średniowiecza wraz z innymi okolicznymi miejscowościami była własnością rodu von Schaffgotschów. Mikroklimat w okolicy Kwieciszowic pozwalał na uprawę winnej latorośli^[7]; uprawy te zanikły w czasach wojny trzydziestoletniej (1. połowa XVII w.).

Od XVII w. w Kwieciszowicach istniała karczma^[30], której budynek zachował się do czasów współczesnych^[31]. Interesujący jest fakt, że obiekt ten pełnił również funkcję karczmy sądowej, w której lokalne władze rozstrzygały pomniejsze spory, a także sądziły osoby podejrzane o popełnienie lżejszych przestępstw.

Około roku 1700 założona została pomiędzy Kwieciszowicami a Sosnką kolonia Kamienne (niem. Steinhäuser)^[7], gdzie do dziś stoi budynek dawnej gospody Stein-Kretscham^[32]. W 1743 roku otwarta została w Kwieciszowicach pierwsza szkoła (w domu Cristopha Bergmana – dzięki niemu i jego synom okolica posiada własną kronikę^[7]).

Od XVIII w. do wsi należały przysiółki: Jaroszyce (obecnie część Antoniowa) i Kamienne (obecnie część Kwieciszowic)^[18].

W 1. poł, XIX w. w Kwieciszowicach rozwinął się drobny przemysł. Na terenie wsi funkcjonował tartak i dwa młyny wodne (w tym młyn zbożowy^[19] i młyn do mielenia kory dębowej na potrzeby papierni^[19])^[18], ponadto istniały: piekarnia, kuźnia, rzeźnia i garbarnia. W 1825 r. zabudowania liczyły około 105 domów, a 295 mieszkańców trudniło się głównie produkcją przędzy^[18].

W 1864 roku w pobliżu Kwieciszowic przeprowadzono linię kolejową (otwarcie przystanku Kwieciszowice^[33] miało miejsce 20.09.1865 r.^[34]) łączącą wieś z Jelenią Górą (i dalej – z Wrocławiem) oraz Lubaniem (i dalej – Zgorzelcem i Berlinem). Około 1895 roku założono w miejscowości ochotniczą straż pożarną i wybudowano remizę^[35][36] (obecnie funkcjonuje tam jednostka OSP Kwieciszowice)^[7]. W okresie międzywojennym przed budynkiem szkoły znajdował się pamiątkowy postument upamiętniający mieszkańców Blumendorf poległych podczas I wojny światowej^[7].

W latach 30. XX w. miejscowości nadano miano kurortu o świeżym powietrzu, do którego zjeżdżali kuracjusze m.in. z Berlina, Drezna i Lipska. Powstał również klub rowerowy Wanderlust Blumendorf - latem organizowano zawody, zimą natomiast członkowie klubu grali w teatrze w sali Meisnera^[7]. Klub został rozwiązany w 1936 r.^[37]

Od 1945 roku (postanowienie o wcieleniu Śląska do RP miało miejsce podczas konferencji jałtańskiej) Kwieciszowice wchodzą w skład terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (w latach 1945–1989: PRL). Większość obecnych mieszkańców to przesiedleńcy (i ich potomkowie) przybyli po II wojnie światowej ze wschodnich terenów II RP^[38] (ich przybycie wynikało z ustaleń traktatów pokojowych kończących II WŚ i wiązało się z koniecznością przesiedlenia ludności niemieckiej na tereny NRD).

W 1978 r. w Kwieciszowicach były 43 gospodarstwa rolne^[18].

Według danych pochodzących z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011 r. Kwieciszowice zamieszkiwało 134 mieszkańców, z czego 56% stanowiły kobiety, a 44% mężczyźni. W latach 1998–2011 liczba mieszkańców zmalała o 27,2%. W wieku produkcyjnym jest 64,9% ogółu mieszkańców, w wieku przedprodukcyjnym – 17,9%, a 17,2% mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym. Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadają 54 osoby w wieku nieprodukcyjnym. Według danych archiwalnych pochodzących z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań w 2002 roku we wsi Kwieciszowice było 46 gospodarstw domowych. Wśród nich dominowały gospodarstwa zamieszkałe przez dwie osoby – takich gospodarstw było 13^[39].

Liczba ludności Kwieciszowic (XVIII-XXI w.)
Źródło: 1782-1978: Słownik geografii turystycznej Sudetów t. 1 Góry Izerskie red. Marek Staffa; 1996–2004: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Mirsk (luty 2006 r.); 2011: GUS – spis ludności 2011 r [1]

W Kwieciszowicach urodził się Jorg Schulz – Wiceminister Nauki w Królestwie Prus^[23].

W pierwszej dekadzie XXI w. w Kwieciszowicach mieszkali i tworzyli artyści: Agnieszka Topolnicka-Mielęcka (rzeźbiarstwo) i Mariusz Mielęcki (malarstwo i rzeźbiarstwo)^[40].

Kwieciszowice leżą na trasie pomiędzy Jelenią Górą a Mirskiem, ok. 20 km od granicy z Republiką Czeską^[41]. Miejscowość posiada znaczny potencjał turystyczny z uwagi na położone w okolicy kurorty wypoczynkowo-turystyczne takie jak np. Karpacz, Szklarska Poręba, Świeradów Zdrój i Cieplice Zdrój^[23]. Ponadto bliskość granicy polsko-czeskiej i polsko-niemieckiej sprzyja rozwojowi turystyki transgranicznej^[42].

Wieś ma zwartą zabudowę wielodrożnicową i od wielu lat niemal niezmienioną^[18]. Zachowały się w niej zabytkowe XVIII i XIX-wieczne domostwa (ok. 40^[43]) stanowiące swoistą atrakcję. Przez wieś przebiega szlak turystyczny^[44] i ścieżki rowerowe^[45], w tym trasa nr 31 pn. Duża pętla Starej Kamienicy^[46], co sprzyja rozwojowi turystyki rowerowej. Ponadto rozwija się lokalna działalność agroturystyczna wykorzystująca w szczególności zabytkową niemiecką zabudowę^[7][47].

]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[48]:

• dom nr 8 [nr rej. 515/J, data wpisu 02.01.1977r.^[19]] (z XVIII w.)

• drewniano-szachulcowy dom nr 42 [nr rej. 1523, data wpisu 31.01.1966r.^[19]] (z 1758 r.(!)^[18], przebudowany na pocz. XX w.^[43])

Inne zabytki to m.in. XIX-wieczne drewniane i murowane domy szachulcowe i przysłupowe^[18] oraz stare kamienne studnie (z cembrowinami) i mostki^[23]. Ponadto zachowały się pozostałości dawnej kuźni, masarni i stolarni^[23].

Z inicjatywy mieszkańców w Kwieciszowicach działa zespół folklorystyczny Chabry oraz koło gospodyń wiejskich^[23]. Lokalnie obchodzonych jest wiele różnorodnych świąt i uroczystości, spośród których wymienić można: Andrzejki, dożynki, Dzień Kobiet, Dzień Dziecka, Kolędników, Mikołajki, spotkania noworoczne, spotkania opłatkowe, święto kwiatów, święto rodziny^[23].

W Kwieciszowicach działa również jednostka ochotniczej straży pożarnej, której tradycje sięgają 1846 r., kiedy wraz z mieszkańcami Kuntzendorf zakupiono pierwszy wóz strażacki. W 1895 roku wzniesiono remizę i sformowano jednostkę ochotniczej straży pożarnej (niem. Freiwillige Feuerwehr Blumendorf)^[49]. Od zakończenia II wojny światowej formacja funkcjonuje w ramach Związku Ochotniczych Straży Pożarnych. W związku z utworzeniem w 2001 r. Krajowego Rejestru Sądowego miejscowa OSP została w nim zarejestrowana 28 grudnia 2001 r. jako stowarzyszenie OPP^[50]. Jednostka nie jest włączona do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego^[51].

Do budynków użyteczności publicznej należą:

• Świetlica Sołectwa Kwieciszowice^[23][52][53]
• Remiza Ochotniczej Straży Pożarnej w Kwieciszowicach^[23][54].

Na terenie sołectwa nie ma żadnej świątyni, najbliższy kościół znajduje się w sąsiedniej wiosce Proszowa (Kościół Narodzenia św. Jana Chrzciciela^[55]). Kwieciszowice należą do parafii Imienia Najświętszej Maryi Panny w Grudzy^[56]. W miejscowości znajdują się dwa przydrożne krzyże^[23][57].

Miejscowa ludność ma możliwość zaopatrywania się w jednym sklepie ogólnospożywczym^[58][59], pozostałe usługi (w tym także dostęp do edukacji, opieki zdrowotnej) dostępne są w pobliskiej wsi Rębiszów lub najbliższym mieście Mirsk. W wiosce nie funkcjonuje żaden ośrodek przemysłowy (choć podejmowane były próby otworzenia kopalni skalenia^[60]). Mieszkańcy w ramach Planu odnowy miejscowości z 2007 r. dążą do rozwoju wsi jako ośrodka agroturystyczno-wypoczynkowego^[7].

Na terenie miejscowości zlokalizowane są niewielkie gospodarstwa rolne^[61] (uprawa m.in. zbóż i ziemniaków^[23]), jednakże okoliczne gleby klasy IIIB i IVA nie dają obfitych plonów, dlatego część mieszkańców rezygnuje z uprawy roli. Część gospodarstw prowadzi działalność w zakresie pszczelarstwa^[23].

Lokalnie działa stowarzyszenie "Euro-Partner"^[62], które zgodnie ze swoim statutem^[63] działa na rzecz:

• wspierania aktywności gospodarczej;
• promocji praktyk i metod produkcji rolniczej związanych z ochroną krajobrazu i ograniczenia zagrożeń dla środowiska;
• zwiększania atrakcyjności obszaru dla inwestorów lokalnych i zewnętrznych;
• rozwoju, modernizacji i budowy bazy materialnej dla turystyki, hotelarstwa, gastronomii, rekreacji i sportu;
• rozwoju działalności w zakresie kultury i sztuki oraz twórczości ludowej i artystycznej z zachowaniem dziedzictwa i dorobku kulturowego regionu i jego historycznych tradycji.

• Jaroszyce
• Jaroszycki Potok
• Kamienne
• Pogórze Izerskie
• Przystanek kolejowy Kwieciszowice

• Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 1, Góry Izerskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa–Kraków 1989, s. 66–67, ISBN 83-7005-095-6.

• Kwieciszowice w serwisie dolny-slask.org.pl
• Kwieciszowice w serwisie nowogrodzkie.fotokresy.pl
• Kwieciszowice w serwisie BIP (władze sołectwa)
• Strona społeczności mieszkańców Kwieciszowic