Lasy w Polsce – zbiorowiska leśne na terenach Polski.
Od czasów prehistorycznych w wyniku procesów cywilizacyjnych i ekspansji człowieka obszary leśne stopniowo zmniejszały się. Znaczne przyspieszenie kurczenia się lasów (wylesianie) nastąpiło w XIX i XX wieku. Jeszcze pod koniec XVIII wieku lesistość Polski wynosiła ok. 40% (w ówczesnych granicach), ale po II wojnie światowej w 1946 wynosiła ona tylko 20,8%.
Gospodarka leśna w latach 1946–1970, polegająca w znacznym stopniu na zalesianiu (głównie plantacjami sosnowymi) zwiększyła lesistość Polski do 28%. 31 grudnia 2016 obszary leśne zajmowały 9 mln 230 tysięcy ha, co stanowiło 29,5% powierzchni kraju[1]. Od końca II wojny światowej zasoby leśne Polski systematycznie się powiększają. W 31 grudnia 2021 roku lasy zajmowały 9 mln 265 tys. ha czyli 29,6% powierzchni kraju[2], a w 2050 roku mają zajmować – 33%.
Struktura własnościowa polskich lasów
Lasy publiczne to 82% polskich lasów (w tym lasy pozostające w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe stanowią 78%, lasy parków narodowych to 2%, lasy gminne 0,9% i inne lasy skarbu państwa 1,1%). Lasy prywatne to 18%. Udział lasów prywatnych jest zróżnicowany przestrzennie: najwięcej jest ich w województwie małopolskim (43,3% ogólnej powierzchni lasów w tym województwie), mazowieckim (42,9%) i lubelskim (39,6%). Najmniej jest ich w województwie lubuskim (1,2%), zachodniopomorskim (1,6%) i dolnośląskim (2,6%)[3].
Struktura siedlisk polskich lasów
Siedliska borowe występują na 51% powierzchni polskich lasów, lasowe na 49%[4] (w tym olsy i łęgi 3,8%).
Struktura gatunkowa polskich lasów
Dominującym drzewem w Polsce jest sosna zwyczajna.
W strukturze leśnej w Polsce przeważają lasy iglaste, w których dominującym gatunkiem jest sosna zwyczajna (Pinus sylvestris).
Od 1945 struktura gatunkowa polskich lasów ulega istotnym przemianom wyrażającym się między innymi zwiększeniem udziału drzewostanów z przewagą gatunków liściastych. Dla przykładu w lasach pod zarządem Lasów Państwowych, w latach 1945–2008 powierzchnia drzewostanów liściastych wzrosła z 13 do 23,2%. Udział drzew liściastych nadal jest jednak niższy od potencjalnego, wynikającego ze struktury siedlisk leśnych. Powoli zwiększa się również udział jodły, głównie wskutek przebudowy świerkowych monokultur w Tatrach, Beskidach i Sudetach.
W wiekowej strukturze lasu w PGL Lasy Państwowe dominują drzewostany III i IV klasy wieku (tj. 41-60 lat i 61-80 lat) występujące odpowiednio na 24,7% i 19,2% powierzchni. W lasach prywatnych i gminnych (stan z 1999 r.) 35% powierzchni zajmowały drzewostany II klasy wieku (21–40 lat), a 25% – III klasy wieku. Drzewostany w wieku powyżej 100 lat zajmują w Lasach Państwowych 14,1% powierzchni. Udział powierzchni niezalesionej w Lasach Państwowych wynosi 1,3%, a prawie 5% w lasach prywatnych i gminnych.
Średni wiek drzewostanu w 2008 wynosił w Lasach Państwowych 60 lat, a w lasach prywatnych 40 lat.
Od końca II wojny światowej obserwowany jest stały wzrost udziału drzewostanów w wieku powyżej 80 lat. Powierzchnia tych drzewostanów wzrosła z około 0,9 mln ha w 1945 roku do prawie 1,55 mln ha w roku 2008.
W dużej części polskie lasy są zbiorowiskami zastępczymi (monokultury sosnowe lub świerkowe), wytworzonymi sztucznie, w miejscu naturalnego kształtowania się ekosystemów. Zgodnie z polityką leśną państwa w polskich lasach dokonywana jest przebudowa drzewostanów zmierzająca do zwiększenia udziału gatunków liściastych i zróżnicowania struktury wiekowej i gatunkowej drzewostanu.
