Ten artykuł dotyczy miasta w woj. dolnośląskim. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Kamienna Góra

miasto i gmina
Panorama miasta
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kamiennogórski
Prawa miejskie	1292
Burmistrz	Janusz Chodasewicz
Powierzchnia	18,04[1] km²
Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość	17 376[1] 963,2 os./km²
Strefa numeracyjna	75
Kod pocztowy	58-400
Tablice rejestracyjne	DKA
Położenie na mapie powiatu kamiennogórskiego Kamienna Góra
Położenie na mapie Polski Kamienna Góra
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kamienna Góra
50°47′03″N 16°02′08″E/50,784167 16,035556
TERC (TERYT)	0207011
SIMC	0936026
Urząd miejski pl. Grunwaldzki 1 58-400 Kamienna Góra
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Kamienna Góra (niem. Landeshut, cz. Kamenná Hora) – miasto w Polsce, województwie dolnośląskim, siedziba powiatu kamiennogórskiego i gminy wiejskiej Kamienna Góra, wchodzi w skład aglomeracji wałbrzyskiej, w Kotlinie Kamiennogórskiej, u podnóża Gór Kruczych będących częścią Gór Kamiennych w Sudetach Środkowych.

Według Spisu Powszechnego w 2021 r. miasto miało 17 998 mieszkańców. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego 1 stycznia 2023 r. miasto liczyło 17 376 mieszkańców^[1] (243. miejsce w kraju). Gęstość zaludnienia wynosi 963,2 osób/1 km² (22. miejsce w województwie).

Kamienna Góra jest położona w województwie dolnośląskim w powiecie kamiennogórskim. Jest położona centralnie w Kotlinie Kamiennogórskiej, będącej częścią Bramy Lubawskiej oraz częściowo na stokach Czarnego Lasu i Gór Kruczych w Sudetach Środkowych, nad rzeką Bóbr, u ujścia jego prawego dopływu Zadrny. Kamienna Góra jest ośrodkiem przemysłowym, handlowym i kulturalnym dla całego powiatu.

Miasto Kamienna Góra leży na Dolnym Śląsku.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.

Dzięki dogodnemu położeniu komunikacyjnemu łatwo stąd się dostać do większych miejscowości nie tylko województwa, ale i kraju. W mieście krzyżują się drogi:

• 5 Świecie – Lubawka (granica z Czechami)
• 367 Jelenia Góra – Wałbrzych

Miasto dzielą niewielkie odległości z Wrocławiem (ok. 100 km) oraz ze stolicą Czech – Pragą (ok. 130 km). Do miasta można dojechać autobusami PKS-u i prywatnymi busami, które jeżdżą z Wałbrzycha do Kamiennej Góry.

 Osobne artykuły: Linia kolejowa nr 298, Linia kolejowa nr 330 i Linia kolejowa nr 308.

• 29 grudnia 1869 otwarto 1-torową linię kolejową (dł. 5,4 km) Kamienna Góra – Sędzisław, wraz ze stacją kolejową w Kamiennej Górze. Linia została zelektryfikowana w sierpniu 1921, natomiast drugi tor zbudowano w pierwszej dekadzie XX w. w ramach ówczesnej modernizacji sieci kolejowej Dolnego Śląska.
• 29 grudnia 1869 otwarto 1-torową linię kolejową (dł. 12,5 km) Kamienna Góra – Lubawka i dalej do Královca, zelektryfikowaną w sierpniu 1921.
• 2 października 1899 otwarto 1-torową linię kolejową (dł. 21,6 km) Kamienna Góra – Okrzeszyn i eksploatowaną w ruchu pasażerskim do stycznia 1954 (częściowo rozebrana w styczniu 1992). Na tej linii funkcjonował w latach 1899–1954 przystanek kolejowy Czadrówek, położony na obszarze Kamiennej Góry.
• W 1914 oddano do użytku odcinek łączący Marciszów z Dębrznikiem, zelektryfikowany 1 stycznia 1939.

Do 1945 przez przejście Lubawka – Královec kursowały pociągi pasażerskie i towarowe. Później pociągi pasażerskie dojeżdżały od strony polskiej jedynie do Lubawki i kursowały w relacjach Lubawka – Wałbrzych oraz Lubawka – Marciszów (Jelenia Góra). W 2001 zamknięto dla ruchu towarowego przejście Lubawka – Královec oraz łącznicę Krużyn (Dębrznik) – Marciszów Górny. Od tej pory pociągi pasażerskie musiały kursować przez Sędzisław. 3 maja 2004 z Kamiennej Góry odjechał ostatni pociąg pasażerski relacji Lubawka – Jelenia Góra obsługiwany szynobusem SA102-001^[2].

W 2018 uruchomiono stałe połączenie Sędzisław przez Kamienną Górę do Lubawki, obsługiwane przez czeskie koleje motorakiem 810.

Od 2019 roku na terenie miasta funkcjonuje darmowa komunikacja miejska. Ruch prowadzony jest na 2 liniach^[3].

Dokładny czas powstania pierwszej osady będącej zalążkiem dzisiejszej Kamiennej Góry nie jest znany. Początki miasta łączy się z osobą księcia Henryka I Brodatego, który miał zbudować w początkach XIII wieku budowlę obronną na Górze Zamkowej, u podnóża której, przy szlaku handlowym wiodącym przez Bramę Lubawską rozwinęło się podgrodzie – zalążek przyszłego miasta.

Pierwsze przekazy odnotowują nazwę miasta w języku niemieckim w formach Landeshut w 1232 roku i Landishute w 1249 roku. Miejscowość wzmiankowana jest również w łacińskim dokumencie z 1249 roku wydanym przez księcia Bolesława gdzie zanotowana została jako Landishute forensis auch Camena Gora^[4][5]. W średniowieczu mieścił się tu nadgraniczny gród obronny i stąd niemiecka nazwa nawiązuje do strażnicy (niem. Land ‘kraj’ i Hut ‘straż’)^[6][5][7]. Wówczas książę Bolesław Rogatka nadał benedyktynom z Krzeszowa prawo przekształcenia osady targowej w miasto na prawie niemieckim (magdeburskim). Zakonnicy jednak z nadanego im prawa nie skorzystali i przez kolejne lata osada w dotychczasowym kształcie prawdopodobnie powoli się rozwijała^[8]. Około 1286 w kronikach wymieniany jest zamek kamienny, który podczas walk polsko-czeskich pełnił strategiczną rolę broniąc kresów księstwa świdnicko-jaworskiego^[9].

W 1289 roku Bolko I Surowy odkupił od benedyktynów osadę, a w 1292 roku nadał jej ponownie prawa miejskie. W 1334 roku miasto książę Bolko II nadał przywilej warzenia piwa i handlu solą, od XIV w. rozwinęło się sukiennictwo, przed 1360 powstała w mieście komora celna^[10]. Kamienna Góra była wielokrotnie obiektem walk, a w 1426 roku została zniszczona^[10]. Ponownie miasto zostało zniszczone wraz z zamkiem podczas wojny husyckiej w 1446. Od XVI w. rozwinęło się tkactwo lnu oraz produkcja mezolami (wełna z domieszką lnu), a także handel płótnem na dużą skalę. Kamienna Góra słynęła wówczas z czterech dorocznych jarmarków i cotygodniowego targu płócien^[9].

15.09.1590 r. odnotowano w Kamiennej Górze silne trzęsienie ziemi, tak mocne, że zawaliło się wiele kominów^[11]

Znaczne zniszczenia przyniosła miastu wojna trzydziestoletnia, po której miasto zostało odbudowane w stylu barokowym. Kolejne zniszczenia przyniosły wojny śląskie. 23 czerwca 1760 roku, w czasie wojny siedmioletniej, odbyła się bitwa pod Kamienną Górą (tzw. „Pruskie Termopile”)^[10]. W 1793 wybuchł pierwszy bunt tkaczy^[9].

W 1813 roku, w czasie wojen napoleońskich, w pobliżu Kamiennej Góry miała miejsce koncentracja wojsk prusko-rosyjskich. Wówczas to car Rosji Aleksander I i król Prus Fryderyk Wilhelm III byli gośćmi w kamiennogórskim zamku Grodztwo (niem. Kreppelhof) i 10 sierpnia 1813 odbierają paradę wojsk na polach w okolicy Antonówki^[12].

W XIX wieku używano w języku polskim nazwy Kamieniogóra^[7] i spolszczonej nazwy niemieckiej Łańcut (por. Łańcut); znana także była postać Kamienna Góra^[5]. Złe warunki bytowe i rozwój przemysłu kapitalistycznego wywoływał w I połowie XIX w. kolejne bunty tkaczy. W 1841 powstała pierwsza mechaniczna przędzalnia, w 1852 pierwsza tkalnia, a w 1874 fabryka obuwia^[9]. W II połowie XIX wieku podejmowano próby eksploatacji węgla kamiennego^[10]. W tym okresie miasto zyskało instalację gazową (w 1860) i oświetlenie elektryczne (w 1883)^[10]. W połowie XIX w. rozebrano większość murów miejskich z bramami Dolną i Górną, a w 1873 renesansowy ratusz z 1564 stojący na środku rynku. W 1867 uruchomiono połączenie kolejowe z Sędzisławiem i Lubawką, w 1905 z Jelenią Górą i w 1914 z Marciszowem^[9].

W końcu XIX w. Kamienną Górę nawiedziły kilkakrotnie groźne powodzie. Wysoka woda nawiedziła miasto 17 lipca 1882 r. Wówczas w potoku Absbach, noszącym dziś nazwę Bystra (niekiedy określa się go też mianem Opatówka, co nawiązuje do nazwy niemieckiej) utonęła młoda kobieta. Kolejna powódź podobnych rozmiarów nawiedziła miasto rok później. Kamienna tablica ukazująca stany rozlanych wód Bobru podczas tych dwóch powodzi zachowała się na budynku przy ul Jana Pawła II nr 7. Kolejna groźna w skutkach powódź miała miejsce w ostatnich dniach lipca 1897 r. Poza wielkimi zniszczeniami pochłonęła ona także wiele istnień ludzkich^[13].

W czasie II wojny światowej do Kamiennej Góry przeniesiono część produkcji łożysk kulkowych z bombardowanej przez aliantów fabryki łożysk kulkowych w Schweinfurcie^[14]. W lipcu 1944 utworzona zostaje w mieście filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen^[15]. 9 maja 1945 miasto zostało zajęte przez jednostki 21 Armii 1 Frontu Ukraińskiego. 28 maja przybywają oddziały 29 Pułku Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego^[16].

Po zakończeniu II wojny światowej polska administracja używała początkowo nazwy Kamieniogóra^[17]. Nazwa w formie Kamienna Góra została zatwierdzona 7 maja 1946 roku^[18].

W czasach Polski Ludowej w mieście funkcjonowały Zakłady Przemysłu Lniarskiego „Len”, Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Polgar”, zakłady skórzano-garbarskie „Karkonosze”, zakłady jedwabnicze, Fabryka Maszyn Włókienniczych „Dofama” oraz kamieniołomy kruszywa drogowego. Powstało duże sanatorium leczące gruźlicę kostno-stawową, miasto było ośrodkiem handlowym, usługowym, kulturalnym oraz administracyjnym dla regionu rolniczo-hodowlanego^[9].

Ta sekcja wymaga określenia jasnych kryteriów wyboru.

Kryteria powinny być poparte źródłami, nie mogą naruszać zasady neutralnego punktu widzenia, należy też unikać pustosłowia. Zapoznaj się również z zasadami tworzenia list.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Kamienna Góra jest znaczącym ośrodkiem przemysłowym z przemysłem włókienniczym, spożywczym i maszynowym. Do większych zakładów na terenie miasta należą:

• Dofama THIES sp. z o.o. w Kamiennej Górze^[19],
• Spółdzielnia Mleczarska „KaMos” w Kamiennej Górze^[20], (od 1 lipca 2024 - Spółdzielnia Mleczarska Mlekovita)
• Kowary Carpets sp. z o.o., tkalnia dywanów w Kamiennej Górze
• Świat Lnu sp.z o.o. Producent tkanin lnianych w Kamiennej Górze^[21]
• Effect-System S.A. Druk wieloformatowy, produkcja tkanin^[22]
• SOPP Packaging Sp. z o.o.

Ponadto w mieście istnieje Kamiennogórska Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsiębiorczości S.A., które miasto jest udziałowcem. Dysponuje ona terenami o powierzchni 240,8 ha w miejscowościach:

• Krzeszów,
• Lubawka,
• Nowogrodziec – Wykroty,
• Lubań,
• Jawor,
• Piechowice,
• Radomierz.

Strefa będzie działać do 31 grudnia 2026. Inwestorzy którzy tam zainwestują mogą korzystać z pomocy publicznej do wysokości 65% poniesionych nakładów. W KSSEMP S.A. funkcjonuje 27 inwestorów którzy reprezentują branże metalową, tekstylną, produkcję wyrobów dekoracyjnych, podzespołów do samochodów i wiele innych. Kapitał pochodzi z krajów takich jak Japonia, USA, Niemcy, Włochy, Holandia, Francja. Do większych firm należą:

• Joyson Safety Systems Poland sp. z o.o.,
• SOPP Polska sp. z o.o.,
• Ceramika Marconi sp. z o.o.,
• CM3-Polska sp. z o.o.,
• BDN sp. z o.o. Sp. Komandytowa (Grupa Wydawnicza Bauer)
• Lubatex sp. z o.o.,
• Autocam Poland sp. z o.o.,
• Kalibra sp. z o.o.,
• Palgetrans Handel-Transport sp. z o.o.,
• WEBER-Hydraulika sp. z o.o.,
• Dr.Schneider Automotive Polska sp. z o.o..

Kamienna Góra jest centrum usługowo-handlowym dla powiatu kamiennogórskiego. W mieście istnieją firmy usługowo-handlowe, siedziby banków, towarzystw ubezpieczeniowych, istnieją stacje benzynowe, dwa szpitale (szpital powiatowy oraz Dolnośląskie Centrum Rehabilitacji), market Kaufland, Intermarché, Bricomarché, Lidl, Biedronka, Aldi, Dino oraz sklepy sieci: Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem”, Żabka, Neonet, Avans, Media Expert, Bodzio, Jysk.

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty^[23]:

• miasto
• Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła, z gotyckim prezbiterium z XVI w.
• Kościół Bożego Ciała, ul. Katowicka, z 1560 r., 1884 r.
• Kościół Matki Bożej Różańcowej – poewangelicki, obecnie rzymskokatolicki, z lat 1709–1730 z XVIII w.; jeden z kościołów łaski zbudowanych przez protestantów na mocy układu w Altranstädt. Projektantem i budowniczym kościoła był śląski architekt Martin Frantz
• plebania
• cmentarz żydowski, ul. Katowicka, zabytkowa nekropolia założona w I poł. XIX w.
• zespół zamkowy, z XVI-XIX w.:
  • park
  • zamek Grodztwo w Kamiennej Górze – ruina zamku, renesansowego z XVI w., przebudowanego w XIX w.
• mury miejskie, z XV w.
• Ratusz w Kamiennej Górze, pl. Grunwaldzki, zbudowany w stylu neorenesansowym; zaprojektowany przez wrocławskich architektów (Richarda Gaze i Alfreda Böttchera); w 1905 r. zakończono jego budowę.
• budynek dworca kolejowego, ul. Jeleniogórska, 1869 r.
• wiata peronowa, drewn., j.w.
• zespół szpitalny dolnośląskiego centrum rehabilitacji:
  • pawilon I i II
  • budynek I d (żłobek)
  • willa
  • willa nr 1 i nr 2
• dom, ul. Miarki 17, z XVIII w., XX w.
• dom, ul. Miarki 27, z 1695 r., 1933 r.
• dom, ul. Miarki 30, z XVIII w., XIX w.
• dom, ul. Mickiewicza 2, z k. XIX w.
• sąd, al. Wojska Polskiego 36, z 1880 r.
• resursa kupiecka, ul. Okrzei 14, z 1805 r.
• budynek biurowy, ul. Waryńskiego 13, z l. 1882-1884
• dom, pl. Wolności 1 2 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15 16 18 24 27 30 z XVII-XX w.
• dom, ul. Żeromskiego 6, z drugiej poł. XVIII w., XIX w.
• dom, ul. Staszica (dec. Fornalskiej) 6, 1880 r.
• kamienica, ul. Wojska Polskiego 12, 2 poł. XVIII w.

inne zabytki:

• rynek otoczony kamieniczkami w stylu barokowym z XVII – XVIII w.
• zabytkowe podziemia i sztolnia – trasa turystyczna „Projekt Arado. Zaginione laboratorium Hitlera”^[24].
• mauzoleum ku czci zamordowanych więźniów i jeńców wojennych w filii obozu koncentracyjnego Gross-Rosen oraz w obozach jenieckich na Górze Kościelnej (Parkowej)
• kamienny obelisk ustawiony na wzgórzu po prawej stronie drogi biegnącej do osiedla Antonówka. Obelisk ustawiony został w 1880 r. na pamiątkę parady wojsk koalicji antynapoleońskiej, która miała miejsce 10 sierpnia 1813 r.^[25]

Według danych z 2023^[1] Kamienna Góra ma obszar 18,04 km² (334. lokata w kraju), w tym:

• użytki rolne: 54%
• użytki leśne: 16%

Miasto stanowi 4,54% powierzchni powiatu.

W Kamiennej Górze działa Centrum Kultury, które jest organizatorem imprez kulturalno-rozrywkowych. W jego ramach prowadzone są zajęcia dla mieszkańców miasta^[26].

Oprócz tego w mieście działa:

• Biblioteka Pedagogiczna (w ramach Powiatowego Centrum Edukacji^[27] w Kamiennej Górze),
• Klub Seniora,
• Miejska Biblioteka Publiczna wraz z dwoma filiami^[28],
• Muzeum Tkactwa przy placu Wolności 11 w barokowej kamieniczce, którego stałą ofertą są wystawy:
  • „Z dziejów tkactwa ludowego”,
  • „Z dziejów Kamiennej Góry”
  • „Rozwój tkactwa i przemysłu włókienniczego w Kamiennej Górze”,
  • „Dawna wieś dolnośląska”,

Oprócz tego muzeum organizuje także kilka wystaw czasowych o różnorodnej tematyce. Rokrocznie jesienią prezentuje wystawę „Sztuka włókna”, będącą wynikiem plenerów artystów europejskich. Muzeum organizuje także lekcje muzealne oraz zajęcia plastyczne i konkursy.

• Muzeum Tajemnic i Eksploracji (ul. Lubawska 4) (działa od maja 2024 r.)^[29].

Na terenie miasta znajdują się placówki oświatowe prowadzone przez gminę miejską Kamienna Góra:

• Przedszkole Publiczne Nr 1 z Grupami Żłobkowymi ulokowane przy ul. Spacerowej,
• Przedszkole Publiczne Nr 2 znajdujące się przy ul. Tadeusza Kościuszki,
• Przedszkole Publiczne Nr 3 mieszczące się przy ul. Papieża Jana Pawła II,
• Szkoła Podstawowa nr 1 w Kamiennej Górze im. ks. Jana Twardowskiego zlokalizowana przy pl. Kościelnym^[30],
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tkaczy Śląskich ulokowana przy ul. Jeleniogórskiej^[31],

W mieście znajdują się także placówki oświatowe oraz placówki związane z oświatą prowadzone przez powiat kamiennogórski:

• Liceum Ogólnokształcące mieszczące się przy ul. Marii Skłodowskiej-Curie 2
• Zespół Szkół Specjalnych^[32] znajdujący się przy ul. Stanisława Staszica,
• Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. 29 Pułku Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego zlokalizowany przy ul. Traugutta^[33],
• Powiatowego Centrum Edukacji znajdujące się przy ul. Papieża Jana Pawła II, które składa się z: Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, Biblioteki Pedagogicznej, Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli,
• Dziecięca Świetlica Środowiskowa zlokalizowana przy ul. Papieża Jana Pawła II.

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół rzymskokatolicki^[34]:
  • parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła
  • parafia Matki Bożej Różańcowej
  • parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa
• Narodowy Kościół Katolicki:
  • parafia Miłosierdzia Bożego^[35]
• Kościół Ewangelicko-Augsburski:
  • filiał w Kamiennej Górze. Z powodu braku kaplicy, nabożeństwa w Kamiennej Górze zostały zawieszone i członkowie biorą czynny udział w życiu nabożeństwowym w zborze wałbrzyskim^[36].
• Kościół Zielonoświątkowy:
  • zbór „Jeruzalem”^[37]
• Chrześcijańska Wspólnota Ewangeliczna:
  • placówka misyjna w Kamiennej Górze^[38]
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Kamienna Góra (Sala Królestwa ul. Bohaterów Getta 18A)^[39]

• MKS Sudety Kamienna Góra – siatkówka mężczyzn
• Klub Sportowy Relax^[40] – trójbój siłowy
• KKS Olimpia Kamienna Góra – piłka nożna
• UKS Zadrna – szachy
• SIL „Kus – Kus”
• Klub Tańca Towarzyskiego „Fraszka”
• Kamiennogórska Grupa Biegowa „KGB”

• Józef Cyrankiewicz (1911–1989) – 16 listopada 1947 - 31 stycznia 2024 roku radni miasta Kamienna Góra podjęli uchwałę o utracie przez Józefa Cyrankiewicza tytułu Honorowego Obywatela^[41]
• ks. Stanisław Książek (1931–2015) – 13 września 1997
• Tomasz Duda (1913–1997) – 14 listopada 1997
• ks. Wolfgang Gottstein (1934-2019^[42]) – 26 maja 1999
• Stanisław Sadowski (1919–2007) – 26 maja 1999
• Tadeusz Niemas (1923–2015)– 26 października 2006
• Feliks Kaczmarski (1925–2009) – 26 października 2006
• Józef Poprawa (1913–2010) – 28 listopada 2007
• Kazimiera Ciosmak (ur. 1947) – 25 marca 2009
• bp Stanisław Dowlaszewicz (ur. 1957) – 4 czerwca 2009
• Franciszek Kuszel (ur. 1926) – 6 października 2009
• Roman Jakóbczyk (1936-2021^[43]) – 5 czerwca 2013
• Bolesław Grzyb (1932-2025^[44] ) – 5 czerwca 2013
• Leon Święcicki (1924–2016^[45]) – 5 czerwca 2013
• Stefan Hałubek – (1931) – 6 czerwca 2019^[46]
• Bogdan Adamus (ur. 1949) – 2 czerwca 2022^[47]
• Apolonia Lulek (ur. 1943) – 6 marca 2024^[48]

 Główny artykuł: Ludność Kamiennej Góry.

Dane z 30 czerwca 2015^[49]:

Wykres demograficzny wykonany na podstawie strony http://www.polskawliczbach.pl/

Piramida wieku mieszkańców Kamiennej Góry w 2014 roku.

Miasto prowadzi współpracę zagraniczną z^[50]:

• Ikast
• Trutnov
• Vierzon
• Wolfenbüttel
• Bitterfeld-Wolfen
• Dvůr Králové nad Labem^[51]
• Szczerzec^[52]

03.03.2022 r. Rada Miasta Kamienna Góra uchyliła uchwałę w sprawie zawarcia umowy partnerskiej pomiędzy miastem Iwangorod w Rosji a miastem Kamienna Góra w Rzeczypospolitej Polskiej. Decyzja miała związek z agresją Rosji na Ukrainę^[53][54].

• Kamienna Góra – Marciszów
• Skalnik – Pisarzowice – Kamienna Góra – Boreczna – Chełmiec – Szczawno-Zdrój
• – Janowice Wielkie – Raszów – Kamienna Góra – Krzeszów – Jawiszów – Chełmsko Śląskie^[55]

Kamienna Góra (gmina wiejska), Czarny Bór

• Powiat kamiennogórski
• Cmentarz żydowski w Kamiennej Górze
• Brama Lubawska
• Rudawy Janowickie
• Przedgórze Sudeckie

• ColmarC. Grünhagen ColmarC., Regesten zur Schlesischen Geschichte, Breslau: Josef Max & KOMP., 1866  (niem.).
• Karl August Müller: Vaterländische Bilder, in einer Geschichte und Beschreibung der alten Burgfesten und Ritterschlösser Preussens: ¬Die Burgfesten und Ritterschlösser Schlesiens (beider Antheile), so wie der Grafschaft Glatz, Tom 1. Glogau: Flemming, 1837.
• Kamienna Góra, 2001, E. Oleksiak, R. Plata, B. Pecio, M. Karasińska, M. Dańczak, M. Zdanowicz, wyd. Eureka, ISBN 83-88599-65-8.
• Dolny Śląsk na weekend, 2005, C. Skała, W. Brygier, wyd. Pascal, ISBN 83-7304-420-5.
• Dolny Śląsk, 2004, C. Skała, wyd. Pascal, ISBN 83-7304-523-6.
• Kamienna Góra, Monografia geograficzno-historyczna miasta i okolic, praca zbiorowa pod red. Stanisława Michalkiewicza, Ossolineum 1985 ISBN 83-04-01818-7.
• Z Dziejów Ziemi Kamiennogórskiej, 1996, J. Lubieniecki, wyd. Karkonoskie Towarzystwo Naukowe, ISSN 0238-9940.
• Kamienna Góra. Fakty z przeszłości miasta do końca 1945 roku, 2002, J. Sarnecki, wyd. Muzeum Tkactwa Dolnośląskiego
• Barbara Skoczylas – Stadnik, Ratusz w Kamiennej Górze. Legnica 2013

• Oficjalna strona internetowa Kamiennej Góry
• Kamienna Góra Miasto Langhansa – gazetka poświęcona historii miasta
• Kamienogóra, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 773 .
• Zabytki Kamiennej Góry.