Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto liczyło 7184 mieszkańców[1] (469. miejsce w kraju). Gęstość zaludnienia wynosi 834,4 osób/1 km² (30. miejsce w województwie).
We wczesnym średniowieczu był to teren zajęty przez plemię Ślężan. Historia Kątów Wrocławskich sięga 1297 roku, kiedy to Bolko I Surowy nadał prawo założenia miasta na prawie średzkim. Już rok później kroniki potwierdzają istnienie miasta o nazwie Kant[3]. W 1302 wymieniają istnienie w Kant parafii pw. św. Piotra i Pawła oraz obecność w nim wójta dziedzicznego Gerharda.
W pierwszych latach istnienia miasto należało do księstwa wrocławskiego, a dopiero później uzyskało suwerenność[4]. Już w 1310 miasto było znaczącym ośrodkiem handlu, w czym pomagał bród przez rzekę Bystrzycę. W 1322 Kant (Kanth) przypadło jako posag Elżbiecie, córce Henryka VI Dobrego, która poślubiła Konrada Oleśnickiego, którego działania zmierzały w kierunku wzmocnienia kontaktów z Czechami. W 1329 roku miasto znalazło się w granicach księstwa świdnicko-jaworskiego, a następnie księstwa ziębickiego. W 1339 roku książę Bolko II Mały sprzedał miasto Konradowi II Oleśnickiemu. Od połowy XIV wieku rozwijało się w nim rzemiosło oraz młynarstwo, garncarstwo i tkactwo. W 1419 Konrad IV Starszy w zamian za pożyczkę, zastawił miasto biskupstwu wrocławskiemu. Ponieważ pożyczka nie została spłacona, Kąty stały się własnością diecezji wrocławskiej. W połowie XV wieku podczas najazdu husytów miasto zostało częściowo zniszczone, zniszczeniu uległy również dotychczasowe mury miejskie. W 1475 roku miasto spustoszył wielki pożar.
Nowożytność
Na pierwszą połowę XVI wieku przypada największy rozkwit miasta jako ośrodka handlu i rzemiosła. W 1587 r. zakończono przebudowę murów miejskich, które posiadały wówczas dwie duże bramy – Świdnicką i Wrocławską oraz kilka furt. Miasto odniosło ogromne zniszczenia podczas wojny trzydziestoletniej, a w 1624 roku miasto kolejny raz spustoszył pożar, który pochłonął również wybudowany w 1475 roku zamek. Budowli nie odbudowano, a wobec kryzysu finansowego i panującej wojny miasto długo podnosiło się z ruin. W połowie XVII wieku polsko-niemiecka granica językowa przebiegała niedaleko Kątów Wrocławskich, włączając miasto do terytorium o przewadze języka polskiego[5]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Cantium[6].
XIX i XX wiek
W 1810 zakończyło się trwające prawie cztery wieki zwierzchnictwo diecezji wrocławskiej, której majątek rząd pruski poddał sekularyzacji. Od 1843 roku miasto uzyskało połączenie kolejowe z Wrocławiem i Jaworzyną Śląską. W latach 1855–1856 rozebrano mury miejskie, które blokowały rozbudowę miasta (pozostał fragment przy cmentarzu miejskim). Pozyskana z nich cegła posłużyła do zabudowy południowej części miasta, gdzie wcześniej znajdowała się murowana szubienica (ruiny rozebrano w 1950)[7]. W 1896 oddano do użytku fabrykę prochu (istniała do 1920).
Rozporządzeniem z 4 marca 1930 zmieniono funkcjonującą od wielu wieków pisownię nazwy miasta z Canth na Kanth. Od 1 października 1932 zmieniono granice powiatów i Kanth, które wcześniej znajdowało się w powiecie wrocławskim znalazło się w granicach powiatu średzkiego[8]. W 1936 dopuszczono do użytkowania przebiegającą na południe od miasta autostradę, na którą wjazd umożliwiał zbudowany węzeł drogowy.
Od 1942 do 1945 w mieście znajdował się liczący ok. 2000 osób obóz jeniecki dla Rosjan, którzy pracowali w okolicznych zakładach przemysłowych i w rolnictwie. Podczas ewakuacji mieszkańców Wrocławia (Festung Breslau) główna kolumna uchodźców kierowała się właśnie do Kanth. Tędy również wiodła droga marszu śmierci Fünfteichen – Groß-Rosen, większość zamordowanych i poległych pochowano na tutejszym cmentarzu miejskim.
10 i 11 lutego 1945 roku żołnierze 7 samodzielnego korpusu zmechanizowanego gwardii I Frontu Ukraińskiego stoczyli zacięte walki o zajęcie miasta. Zginęło 263 żołnierzy radzieckich[9].
Po II wojnie światowej
Działania wojenne doprowadziły do zniszczenia wschodniej części miasta oraz terenów zlokalizowanych w pobliżu stacji kolejowej. Poza niemieckimi mieszkańcami, w mieście znajdowali się również uchodźcy z Wrocławia, którym nie udało się wyjechać w głąb Niemiec oraz polscy i rosyjscy robotnicy przymusowi. Wielu oswobodzonych Polaków pozostało w Kanth, któremu polskie władze zmieniły nazwę na Kąty, a wkrótce na Kąty Śląskie. Do 1947 miasto opuścili jego niemieccy mieszkańcy, ich miejsce zajęli przymusowi wysiedleńcy z dawnych Kresów Wschodnich i przesiedleńcy ze wschodniej Polski.
30 kwietnia 1960 roku odsłonięto pomnik dowódcy II Armii Wojska Polskiego gen. Karola Świerczewskiego[9]. W latach 90. Pomnik ten rozebrano i na tym samym cokole postawiono pomnik Feniksa[10].
Rozwój miasta po 1945 był silnie zdeterminowany bliskością Wrocławia, w którym lokowano przemysł i większe zakłady pracy.
Po zmianach ustrojowych w 1989 sytuacja znacznie zmieniła się, a miasto zaczęło korzystać z dogodnego położenia w pobliżu autostrady i lotniska. W Kątach Wrocławskich powstał oddział zakładów Scania oraz zakłady farmaceutyczne Torf Corporation[11].
Obecnie Kąty Wrocławskie są prężnie rozwijającym się ośrodkiem handlu i usług, w północnej części powstaje nowa zabudowa wielorodzinna, a w południowej domy szeregowe i jednorodzinne. Władze miasta przeznaczyły w zachodniej części miasta teren 700 ha pod rozwój przemysłu i zakładów, które stworzą nowe miejsca pracy.
Demografia
Piramida wieku mieszkańców Kątów Wrocławskich w 2014 roku[12].
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[13]:
ośrodek historyczny miasta, układ urbanistyczny i zabudowa Rynku i przylegających ulic, kamienice z XVIII i XIX wieku
kościół parafialny pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, gotycki z pierwszej poł. XV wieku, rozbudowany ok. 1520 r. Budowla halowa z wieżą kwadratową u podstawy, ośmioboczna w górnych partiach. Górna część wieży wraz z hełmem została dobudowana w 1827 r. Wyposażenie wnętrza pochodzi z różnych epok, począwszy od gotyku, a na neogotyku zakończywszy. Najstarsze są polichromowane rzeźby – Maryja z Dzieciątkiem z ok. 1410 r. i św. Marcin i św. Jan Chrzciciel z 1470 r., ul. Kościelna
mury obronne-miejskie, zachowane fragmenty, stanowią północną część muru ogradzającego cmentarz. Dolne partie pochodzą z XIV wieku, wyższe z odbudowy w 1587 r. – XVI w. Na cmentarzu mogiły żołnierzy polskich, radzieckich i masowe groby ofiar marszu śmierci
cmentarz ewangelicki, obecnie komunalny, ul. Mireckiego, z ok. 1860 r.
kaplica grobowa rodziny Hindenmith, z drugiej poł. XIX w.
wieża ratuszowa, ratusz z renesansową wieżą z zegarem z 1613 r., ma wysokość 36 metrów i wieńczy ją barokowy hełm. Od wschodu na wieży znajdują się tablice herbowe biskupstwa wrocławskiego pochodzące z XVIII wieku
willa z ogrodem, ul. 1 Maja 71/73, z pocz. XX w.
willa z ogrodem, ul. Popiełuszki 10, z 1896 r.
inne zabytki:
kolumna maryjna, przed kościołem z 1896 r.
posąg św. Jana Nepomucena z 1738 r. w pobliżu u zbiegu ulic gen. Sikorskiego i Kościelnej
krzyż pokutny, obok kładki nad strumieniem na przedłużeniu ul. Makowej
ratusz z 1879 r., czworoboczny
zespół pałacowy z 1910 r.
zespół dworca kolejowego z początków XX wieku, wraz z 50 metrową, drewnianą wiatą peronową
wieża ciśnień z 1934 r. o kształcie graniastosłupa na zewnątrz cegła, konstrukcja nośna żelazobeton
fundamenty murowanej szubienicy, pozostałość
park miejski o powierzchni 25 ha z drzewostanem, który w wielu przypadkach liczy sobie 200 lat
grodzisko z wałem ziemnym w parku miejskim, które jest pozostałością po zamku. Budowla spłonęła w 1624 r., a ruiny rozebrano ostatecznie w 1829[14]
↑DorotaD.BorowiczDorotaD., Mapy narodowościowe Górnego Śląska od połowy XIX wieku do II Wojny Światowej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004, s. 33, ISBN 83-229-2569-7, OCLC69318732.
↑ abRada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 801.
