Igor Guzenko

Игорь Сергеевич Гузенко

Data i miejsce urodzenia	13 stycznia 1919 Rogaczowo
Data i miejsce śmierci	8 lipca 1982 Mississauga
Zawód, zajęcie	szyfrant ambasady ZSRR w Kanadzie
Multimedia w Wikimedia Commons

Igor Siergiejewicz Guzenko (ros. Игорь Сергеевич Гузенко, ur. 13 stycznia 1919 w Rogaczowie, zm. 8 lipca 1982 w Mississauga) – szyfrant ambasady Związku Radzieckiego w Ottawie.

W 1941, Guzenko został wcielony w szeregii Armii Czerwonej. W czerwcu 1943 jako szyfrant przydzielony pułkownikowi GRU Nikołajowi Zabotinowi został wysłany razem ze swym przełożonym do Ottawy w Kanadzie^[1]. W czasie misji w Kanadzie, mającej za zadanie zdobywanie informacji o budowanej przez USA broni atomowej, 5 września 1945 Guzenko zdezerterował zabierające ze sobą tajne dokumenty^[2]. Dokumenty wykradł aby w zamian za nie uzyskać azyl dla siebie i rodziny^[3]. Dokumenty przekazał władzom Kanady, co przyczyniło się do wykrycia i likwidacji radzieckiej siatki szpiegowskiej. W konsekwecji jego kroku 9 osób trafiło do więziena. Uwięziony został również Fred Rose, członek parlamentu kanadyjskiego^[4]. W dokumentach przekazanych przez Guzenkę znajdowało się również nazwisko współpracującego z wywiadem radzieckim Klausa Fuchsa, jednak zostało przeoczone^[5]. Sprawa Guzenki jest czasem traktowana jako zdarzenie rozpoczynające okres zimnej wojny^[6].

Historyk Jack Granatstein stwierdził, że [sprawa] Guzenki była początkiem zimnej wojny dla opinii publicznej, a dziennikarz Robert Fulford oznajmił: Jestem absolutnie pewien, zimna wojna zaczęła się w Ottawie^[7]. Także The New York Times był zdania, że działania Guzenki uświadomiły mieszkańcom Ameryki Północnej skalę sowieckiego szpiegostwa i zagrożenia z niego wynikające^[8].

W konsekwencji informacji Guzenki siatka GRU w Kanadzie została rozbita, a szyfry przez niego przekazane umożliwiły rozwój operacji Venona.

• Amy Knight: Jak zaczęła się zimna wojna. Sprawa Guzenki i polowanie na radzieckich szpiegów. Warszawa: 2007. ISBN 978-83-7469-568-8.
• Richard Trahair: Czarna księga szpiegów. Warszawa: 2011. ISBN 978-83-61232-12-4.
• Bogusław Wołoszański: Sensacie XX wieku. Po II wojnie światowej. Warszawa: 1998. ISBN 83-85852-14-X.
• Christopher Andrew, Oleg Gordijewski: KGB. Warszawa: Bellona, 1997. ISBN 83-11-08667-2.
• Christopher Andrew, Wasilij Mitrochin: Archiwum Mitrochina, tom I KGB w Europie i na Zachodzie. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”, 2009, wydanie II poprawione. ISBN 978-83-7510-348-9.

• Onet.pl: Depesze, które wstrząsnęły światem