bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich

Odra Górna (po prawej między mostami bulwar)
Państwo	Polska
Miejscowość	Wrocław
Długość	300m
Przebieg
0m Most Grunwaldzki/Pl. Społeczny 300m Most Pokoju/Pl. Powst. Warszawy
Położenie na mapie Wrocławia bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich
Położenie na mapie Polski bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich
51°06′37,499″N 17°03′01,055″E/51,110416 17,050293

Bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich we Wrocławiu – bulwar we Wrocławiu, położony na lewym brzegu rzeki Odry, pomiędzy Mostem Pokoju i Mostem Grunwaldzkim^[1][2]. Nazwa bulwaru (nadana uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia nr XLII/1048/13 z dnia 18 kwietnia 2013 r.^[1]) upamiętnia prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego i jego małżonkę Marię Kaczyńską, którzy 10 kwietnia 2010 r. zginęli wraz z innymi osobami podczas katastrofy polskiego samolotu Tu-154 na lotnisku w Smoleńsku, gdzie udawali się na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej^[3] . W ten sposób Wrocław stał się drugim po Bydgoszczy miastem w Polsce, które w ten sposób upamiętniło parę prezydencką^[3] .

Pomysł wyróżnienia tragicznie zmarłych Marii i Lecha Kaczyńskich pochodził od dolnośląskich władz NSZZ Solidarność^{[3] [4] [5]} . Uzyskał on poparcie prezydenta Wrocławia Rafała Dutkiewicza^[5] . Na jego wniosek radni Wrocławia przyjęli w tej sprawie stosowną uchwałę^[1][4] .

Podobne postulaty zgłaszało już wcześniej Prawo i Sprawiedliwość, wskazując – zdaniem przedstawicieli tej partii – lepsze lokalizacje i obiekty obejmujące m.in. most Rędziński, czy też cały plac Społeczny. Jednak pomimo tych uwag i braku wcześniejszej konsultacji partia ta wyraziła zadowolenie i poparła projekt^[5] . Także inicjatorzy uhonorowania prezydenckiej pary rozważali możliwość nadania ich imienia także innym niż bulwar lokalizacjom i obiektom. Rozważano między innymi, aby imię Marii i Lecha Kaczyńskich nosił plac przed budynkiem urzędu wojewódzkiego, ze względu jednak na możliwość w przyszłości zabudowy tego obszaru uznano, że lepszym rozwiązaniem będzie nadanie nazwy temu bulwarowi^[5] . Ponieważ miał on już przypisaną nazwę jako fragment bulwaru Xawerego Dunikowskiego, wymagało to przeprowadzenia stosownych zmian^[5] [6][7].

Uroczystość związana z nadaniem bulwarowi nowych patronów odbyła się w poniedziałek 23 września 2013 roku. W uroczystości udział wzięli między innymi: wojewoda dolnośląski Aleksander Marek Skorupa, wicewojewoda Ewa Mańkowska, kard. Henryk Gulbinowicz, Włodzimierz Juszczak (biskup greckokatolicki) oraz przedstawiciele Solidarności i Solidarnych 2010. Ponadto obecni byli także uczniowie Gimnazjum nr 2, LO nr XV, XVII Liceum Ogólnokształcącego im. Agnieszki Osieckiej we Wrocławiu (w którym gościł wcześniej prezydent Lech Kaczyński), Zespołu Szkół Sióstr Salezjanek i innych szkół^[3] [4] .
Poseł Dawid Jackiewicz odczytał list przesłany przez Martę Kaczyńską, córkę Marii i Lecha Kaczyńskich^[3] [4] .

W czasie uroczystości miał miejsce incydent związany z rozwinięciem transparentu z napisem^[3] [4] :

Bulwar, któremu nadano obecnie imię Marii i Lecha Kaczyńskich^[1], był wcześniej jednym z odcinków Bulwaru Xawerego Dunikowskiego^[5] [6][7]. Uchwała o zmianie nazwy bulwaru weszła w życie 14 dni od daty jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego, tj. 14 dni od dnia 29 kwietnia 2013 roku^{[8] [9] [10]} . Doniesienia prasowe błędnie utożsamiały datę uroczystości 23 września 2013, oficjalnego nadania nazwy bulwarowi, z datą, od której bulwar miałby nosić tę nazwę^{[3] [4] [10]} .

W związku z nadaniem nowej nazwy stosowną uchwałą^[6] zmieniono uchwałę Rady Narodowej m. Wrocławia z dnia 26 lutego 1965 roku w sprawie nazwania lewobrzeżnego bulwaru nad Odrą – od mostu Piaskowego do mostu Grunwaldzkiego – bulwarem im. Xawerego Dunikowskiego.

Bulwar otoczony jest:

• od północnego wschodu – korytem Odry, jej śródmiejskiego ramienia, tj. Odry Głównej na odcinku Odry Górnej^{[5] [7][11]},
• od południowego zachodu – budynkiem Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego^{[5] [7][11][12]}
• na północnym zachodzie – znajduje się ulica przypisana do Placu Powstańców Warszawy i Most Pokoju^{[5] [11][13]}, a za nimi położone jest Muzeum Narodowe i wzdłuż brzegu rzeki Bulwar Xawerego Dunikowskiego^[11]
• na południowym wschodzie – znajduje się ulica przypisana do Placu Społecznego i most Grunwaldzki^{[5] [7][11][14]}, a za nimi nabrzeże wzdłuż Odry i ujścia Oławy, tj. wybrzeże Juliusza Słowackiego^[11][15][16].

Przebieg bulwarów i nabrzeży^{[5] [17][18]}

północny wschód		bulwar		południowy zachód
obiekt	zdjęcie	nazwa	zdjęcie	obiekt	zdjęcie
Odra		Bulwar Xawerego Dunikowskiego		Muzeum Narodowe nr rej.: A/5258/325/Wmz 24.07.1976[19]
Most Pokoju		ulica Placu Powstańców Warszawy
Odra		Bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich		Nowa Rejencja obecnie: Dolnośląski Urząd Wojewódzki
Most Grunwaldzki nr rej.: A/1653/326/Wm z 15.10.1976[20]		ulica Placu Społecznego
Odra dalej: Ujście Oławy		wybrzeże Juliusza Słowackiego		zabudowa miejska

Most Grunwaldzki położony jest na 250,5 km biegu Odry, a most Pokoju na 250,8 km biegu rzeki^[21]. Z bulwaru roztacza się widok na odcinek Odry pomiędzy dwoma mostami, a po przeciwnej stronie rzeki na nabrzeże, którym biegnie ulica Fryderyka Joliot-Curie. Tu znajdują się obiekty Uniwersytetu Wrocławskiego m.in. budynek Instytutu Informatyki o ciekawej bryle i konstrukcji zwróconej w kierunku Odry oraz gmach główny Biblioteki Uniwersyteckiej^[11].

Dla terenu, na którym położony jest bulwar, uchwalono miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w którym określa się możliwy sposób zagospodarowania tego obszaru jako przestrzeni publicznej^[22], zgodny z obecnym stanem: między innymi jako skwery, ciągi piesze i pieszo-rowerowe, z nasadzeniami zieleni^[23][24].

Bulwar przed przebudową był słabo zagospodarowany i rzadko uczęszczany^[4] [11]; stanowił żwirową drogę używaną wcześniej jako parking, ograniczoną brzegiem rzeki oraz tylną fasadą gmachu Urzędu Wojewódzkiego^[10] [11]. Interesującym elementem nabrzeża bulwaru był zachowany taras widokowy, który został wybudowany z myślą o obserwacji przeprowadzanych na wodzie imprez masowych^[11].

Bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich w latach 2015–2016 został poddany rewitalizacji, wraz z sąsiadującym bulwarem Xawerego Dunikowskiego^[25]. Przebudowa objęła nabrzeże i deptak dla pieszych, z likwidacją dostępu dla samochodów^[3] [10] . Na bulwarze powstały między innymi ścieżki spacerowe, trawnik, pufa miejska i kamienne ławki; przewidziane zostały miejsca do cumowania niewielkich jednostek pływających^[10] . Bulwar Kaczyńskich został również połączony z bulwarem Dunikowskiego kładką usytuowaną pod Mostem Pokoju^[26] [27] . Przebudowę przeprowadzono w oparciu o projekt Piotra Żurawia, który został zwycięzcą konkursu przeprowadzonego w 2008 r., a koszt tej inwestycji, dla obu bulwarów, wyniósł 19.850.000,00 zł^[27] .

Ponadto miejsce to wskazuje się jako potencjalny teren budowy w przyszłości ewentualnego pomnika upamiętniającego patronów bulwaru^[5] .

• Bulwary we Wrocławiu
• Zieleń miejska we Wrocławiu
• Wrocławski Węzeł Wodny

• GrzegorzG. Bakuliński GrzegorzG. i inni, Część 1. Zabytki techniki Śródmiejskiego Węzła Wodnego, [w:] Trasy turystyczne dla m. Wrocławia. Otwarte (przestrzenne) Muzeum Techniki Wrocławia [online], wrosystem.um.wroc.pl – Strona miasta Wrocław, Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007 [dostęp 2015-01-07]  (pol.).
• GrzegorzG. Bakuliński GrzegorzG. i inni, Część 3. Mosty i przeprawy, [w:] Trasy turystyczne dla m. Wrocławia. Otwarte (przestrzenne) Muzeum Techniki Wrocławia [online], wrosystem.um.wroc.pl – Strona miasta Wrocław, Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2007 [dostęp 2015-01-07]  (pol.).
• ArkadiuszA. Cichosz ArkadiuszA., Bulwary nad Odrą na nowo, Oficjalny Serwis Wrocławia, 27 marca 2016 [dostęp 2017-05-17]  (pol.).
• Dz. Urz. Woj. 2013.2866, [w:] Internetowy System Aktów Prawnych [online], edzienniki.duw.pl, 29 kwietnia 2013 [dostęp 2015-01-08] .
• RafałR. Idzikowski RafałR., StanisławS. Klin StanisławS., Obudowy nabrzeży rzeki Odry we Wrocławiu – rys historyczny, różnorodność rozwiązań, potrzeby technicznej i naukowej optymalizacji technologii napraw i modernizacji, [w:] Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, Nr 9/2008 [online], Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie, Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi, 27 kwietnia 2009 [dostęp 2014-12-18]  (pol.).
• Jr, Bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich, [w:] Wrocław [online], wroclaw.pl (Oficjalny portal internetowy Wrocławia), 23 września 2013 [dostęp 2014-12-18] .
• M, Wrocław ma od dziś bulwar im. Marii i Lecha Kaczyńskich, [w:] Wrocław [online], wyborcza.pl, 23 września 2013 [dostęp 2014-12-18] .
• TomekT. Matejuk TomekT., Amfiteatr, kładka pod mostem i pufa. Nowy bulwar Dunikowskiego robi wrażenie!, Tu Wrocław, 27 marca 2016 [dostęp 2017-05-17]  (pol.).
• Nid, Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie, www.nid.pl (Narodowy Instytut Dziedzictwa), 31 grudnia 2013 [dostęp 2015-01-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-27]  (pol.).
• MarcinM. Torz MarcinM., Będzie bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich. Dutkiewicz popiera pomysł., [w:] Wrocław [online], gazetawroclawska.pl, 5 marca 2013 [dostęp 2014-12-18] .
• Uchwała nr XLV/1366/10 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 21 stycznia 2010 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla fragmentu zespołu urbanistycznego Centrum w rejonie Placu Społecznego we Wrocławiu, [w:] Akty Prawne [online], uchwaly.um.wroc.pl (Oficjalny serwis miejski); Ogłoszenie: Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2 kwietnia 2010 r. nr 60 poz. 928; Publikacja: Biuletyn Urzędowy RMW z 1 lutego 2010 r. Nr 1, poz.12., 21 stycznia 2010 [dostęp 2015-01-01] .
• Uchwała nr XLII/1047/13 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie zmiany uchwały Rady Narodowej m. Wrocławia z dnia 26 lutego 1965 r. w sprawie nazwania bulwaru nad Odrą - od mostu Piaskowego do mostu Grunwaldzkiego - bulwarem im. "Xawerego Dunikowskiego", zakres lewobrzeżnego bulwaru dla którego obowiązuje imię Xawerego Dunikowskiego, [w:] Akty Prawne [online], uchwaly.um.wroc.pl (Oficjalny serwis miejski); Ogłoszenie: Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2013 r. poz. 2865. [Data ogłoszenia: 29 kwietnia 2013 r.]; Publikacja: Biuletyn Urzędowy RMW z 2013 r. poz.217., 18 kwietnia 2013 [dostęp 2014-12-18] .
• Uchwała nr XLII/1048/13 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie nadania nazwy bulwarowi we Wrocławiu, [w:] Akty Prawne [online], uchwaly.um.wroc.pl (Oficjalny serwis miejski); Ogłoszenie: Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2013 r. poz.2866. [Data ogłoszenia: 29 kwietnia 2013 r.]; Publikacja: Biuletyn Urzędowy RMW z 2013 r. poz. 218., 18 kwietnia 2013 [dostęp 2014-12-18] .
• Wbu.wroc.pl, D.9 Infrastruktura, [w:] Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry – Diagnoza stanu, województwo dolnośląskie [online], www.wbu.wroc.pl – Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne, 2001 [dostęp 2015-01-07]  (pol.).
• Wroclawnadodra.pl, Bulwar Kaczyńskich powstanie we Wrocławiu, wroclawnadodra.pl (Oficjalny serwis miejski), 2013 [dostęp 2014-12-18] .
• ZDiUM, Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice”, Ewa Mazur, Wrocław: Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, 27 sierpnia 2014 [dostęp 2015-01-09] [zarchiwizowane z adresu 2014-10-31] .

• Bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich, dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici) [dostęp 2014-12-18] .
• Bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich, fotopolska.eu (Fotopolska) [dostęp 2015-01-08] .
• Most Grunwaldzki (początek bulwaru), wroclaw360.pl (Wrocław 360 – Agencja Fotograficzna Panoramica) [dostęp 2015-01-08] .