PROFILPELAJAR.COM

Jaz Psie Pole
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Droga wodna	Stara Odra
Lokalizacja	na 2,93 km
Stopień wodny	Psie Pole
	Budowa
Lata budowy	1892–1897
	Dane techniczne
Rodzaj	2 × kozłowo-iglicowy
Długość	78,5 m
Różnica poziomów	1,35 m
Liczba przęseł	2
Światła przęseł	38+38
	Położenie na mapie Wrocławia Jaz Psie Pole
	Położenie na mapie Polski Jaz Psie Pole
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Jaz Psie Pole
	51°07′39″N 17°03′45″E/51,127500 17,062500
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jaz Psie Pole – jaz kozłowo-iglicowy, położony we Wrocławiu, wybudowany w ramach Stopnia Wodnego Psie Pole. Jaz piętrzy wody odnogi rzeki Odry – w 2,930 km Starej Odry. Jaz został wybudowany podczas realizacji inwestycji z zakresu hydrotechniki prowadzonej we Wrocławiu, polegającej na przebudowie drogi wodnej na rzece Odra prowadzącej do i przez miasto, ale z pominięciem centrum miasta, tj. Śródmiejskiego Węzła Wodnego. Inwestycja ta była przeprowadzona w latach 1892–1897 i polegała na budowie nowego szlaku żeglugowego, głównie pod kątem możliwości przewozu drogą wodną materiałów masowych^[1]^[2]^[3]^[4]^[5], szczególności węgla z Górnego Śląska. W tym celu, częściowo istniejącym wcześniej korytem, służącym do odprowadzenia wód wezbraniowych i powodziowych^[a], a częściowo nowym Kanałem Miejskim przeprowadzono nową drogę wodną, tzw. Drogę Wielkiej Żeglugi, Wrocławski Szlak Miejski^[3]^[6]^[7].

Jest to jedyny funkcjonujący obecnie jaz kozłowo-iglicowy na Odrze^[3]. Jaz ten jest oparty na pierwszej konstrukcji na świecie (1834 r.) inż. Poiree, umożliwiającej przy całkowitym przegrodzeniu rzeki w pełni kontrolowanie zmian poziomów wody w stanowisku górnym stopnia^[1]^[8].

Funkcje

Jaz reguluje stany wody^[1]^[5]:

stan wody górnej dla Śluzy Miejskiej^[b]
stan wody dolnej dla Śluzy Szczytniki^[c].

Na tym ramieniu rzeki:

powyżej położony jest Jaz Szczytniki, wchodzący w skład poprzedniego stopnia wodnego – Stopień Wodny Szczytniki
poniżej położony jest Jaz Różanka, wchodzący w skład następnego stopnia wodnego – Stopień Wodny Różanka.

Jaz przegradza koryto:

na lewym brzegu tego koryta znajduje się teren osiedla Zacisze^[d],
prawy brzeg stanowi grobla, rozdzielająca Starą Odrę od żeglugowego Kanału Miejskiego^[e].

Stara Odra:

poniżej jazu, na prawym brzegu, łączy się z Kanałem Powodziowym i nieco dalej za Mostami Warszawskimi z Kanałem Żeglugowym,
powyżej jazu, na lewym jej brzegu, oddziela się Kanał Miejski, którym biegnie Droga Wielkiej Żeglugi (Miejska Droga Wodna).

Charakterystyka

Przy normalnym piętrzeniu różnica poziomów wody wynosi 1,35 m. Jaz posiada dwa przęsła po 38 m każdy, co daje łącznie prześwit 76 m, przy całkowitej długość jazu wynoszącej 78,5 m. W każdym przęśle znajduje się po 29 sztuk (łącznie 58 sztuk) stalowych kozłów o rozstawie 1,26 m, i wysokości: w przęśle prawym 2,99 m, a w przęśle lewym 2,79 m. Na kozłach oparto pomosty o szerokości 1,1 m, umożliwiające operowanie iglicami. W każdym przęśle znajduje się po 316 iglic (łącznie 632 iglice), opieranych na kozłach i o próg jazu, o wymiarach: w przęśle lewym 0,12 × 0,12 × 3,0 m, a w przęśle prawym 0,12 × 0,12 × 3,2 m. Ponur wykonany jest z betonu – 2,20 m, poszur z bloków betonowych – 12,35 m. Dwa przyczółki i jeden filar środkowy (o szerokości 2,5 m), wykonane są również z betonu, a oblicowane kamieniem granitowym. Natomiast progi obu przęseł jazu wykonane są z ciosów granitowych. Iglice wykonane są z drewna. Na potrzeby obsługi jazu i magazynowanie niezbędnych elementów, wybudowano również budynki przy Ulicy Pasterskiej 1, 1a, 1b. Czas montażu lub demontażu ruchomej konstrukcji jazu wynosi co najmniej 8 godzin roboczych jednej brygady. Regulacja przepływu może być dokonywana poprzez demontaż części iglic. W przypadku konieczność przeprowadzenia jak największej ilość wód, np. podczas wezbrań, kozły po zdemontowaniu iglic, mogą zostać położona na dnie cieku^[1]^[3]^[8].

Jaz Psie Pole

Zobacz też

Uwagi

↑ Poprzez przekopy wykonane w XVI wieku.
↑ Która podobnie jak Jaz Psie Pole, wchodzi w skład Stopnia Wodnego Psie Pole.
↑ Która wchodzi w skład Stopnia Wodnego Szczytniki, śluza ta położona jest na kanale Przekop Szczytnicki, natomiast w początkowym biegu Starej Odry położony jest Jaz Szczytnicki.
↑ Obszar tzw. Wielkiej Wyspy; położony na północny wschód od jazu.
↑ Położona na południowy zachód od jazu; na grobli przebiega Ulica Pasterska.