Ten artykuł dotyczy 23 pal ludowego Wojska Polskiego. Zobacz też: 23 Pułk Artylerii Lekkiej – Inne pułki artylerii lekkiej z numerem 23.

23 Pułk Artylerii Lekkiej

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1944
Rozformowanie	1957
Nazwa wyróżniająca	Kołobrzeski
Tradycje
Kontynuacja	23 Kołobrzeski Dywizjon Artylerii Armat 23 Śląska Brygada Artylerii
Organizacja
Numer	JW 1063[1]
Dyslokacja	Bielsko-Biała[2]
Rodzaj wojsk	Artyleria
Podległość	6 Pomorska Dywizja Piechoty[2]

23 Kołobrzeski Pułk Artylerii Lekkiej (23 pal) – oddział artylerii lekkiej ludowego Wojska Polskiego.

Pułk został sformowany 28 lipca 1944 roku, we wsi Sadki, w okolicach Żytomierza), na podstawie rozkazu nr 0130 dowódcy 1 Armii Wojska Polskiego z 5 lipca 1944 roku, w składzie 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty. 17 października 1944 roku w Sadkach żołnierze pułku złożyli przysięgę^[3].

Podczas operacji warszawskiej wspierał działania 14 i 16 pułku piechoty, Od 19 stycznia do 11 lutego 1945 brał udział w walkach o przełamanie pasa przesłaniania Wału Pomorskiego, m.in. w natarciu na Nadarzycki Rejon Umocniony. Następnie walczył pod Wielobokami, Rudkami, Iłowcem i na zachód od Nadarzyc. W marcu uczestniczył w natarciu pod Wierzchowem wspierając walkę 14 pułku piechoty.

W Kołobrzegu wspierał piechotę na terenie stacji kolejowej i w porcie. W kwietniu zabezpieczał 1 DP na podejściach w czasie forsowania Odry, a pod koniec miesiąca uczestniczył w ciężkich walkach w rejonie Ktinigsforst i Friesack. Szlak bojowy zakończył nad Łabą 3 maja 1945.

Po zakończeniu działań wojennych pułk stacjonował w garnizonie Biała^[4]

29 września 1945 roku pułk otrzymał nazwę wyróżniającą "Kołobrzeski"^[5].

Na początku 1948 roku wprowadzono w pułku w miejsce baterii armat 76 mm baterię haubic 122 mm. 13 czerwca 1948 roku oddział otrzymał sztandar ufundowany przez społeczeństwo miasta i powiatu Bielsko-Biała oraz Biała Krakowska. W kwietniu 1952 roku jednostka podporządkowana została dowódcy 29 Dywizji Piechoty. W listopadzie 1955 roku, po rozformowaniu 29 DP, pułk ponownie podporządkowano dowódcy 6 DP.

W kwietniu 1957 pułk przeformowany został w 23 Kołobrzeski Dywizjon Artylerii Armat i podporządkowany bezpośrednio dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego^[6] . 30 marca i 1 kwietnia 1985 roku dywizjon przetransportowany został do garnizonu Zgorzelec. 2 kwietnia tego roku podporządkowany został dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, a następnie włączony w skład nowo powstałej 23 Brygady Artylerii Armat.

Dowódcy

• mjr Anatol Lisiewicz (15 IX 1944 – 24 IV 1945^[7][8])
• mjr Piotr Bykow (16 III – 31 III 1945)^[9]
• płk Jan Nowakowski (1 IV 1945 – 31 V 1946)^[9]
• ppłk Władysław Cywiński (1 VI – 15 XII 1946)^[9]
• ppłk Paweł Bole (16 XII 1946)^[9]
• mjr Józef Petruk (I 1951 – XII 1952)

Zastępcy dowódcy ds. polityczno-wychowawczych^[9]

• por. Władysław Hołowiński (7 XI 1944 – 28 II 1945)
• mjr Bolesław Wolniak (31 III – XI 1945)
• por. Włodzimierz Laszuk
• kpt. Władysław Koblański

Szefowie sztabu^[9]

• mjr Grzegorz Pokotiłło (11 VII 1944 – 3 II 1945)
• kpt. Leonid Leszczyński (4 II – 26 II 1945)
• mjr Dogobert Łańcut (27 II – 30 VII 1945)
• mjr Aleksiej Łobanow (1 VIII – 30 X 1945)
• ppłk Józef Kozieł (2 XI 1945 – 7 V 1946)
• mjr Wiktor Pawłow (8 V – 15 IX 1946)
• mjr Jerzy Ponomarew (16 IX – 20 XII 1946)
• mjr Jan Maziarz (21 XII 1946)

Oficerowie:

• Józef Baryła

Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari^[10]

kpt. Władysław Hołowiński

Dowództwo i sztab

• 3 x dywizjon artylerii
  • 2 x bateria artylerii armat
  • 1 x bateria artylerii haubic
• bateria parkowa

Stan etatowy liczył 1093 żołnierzy, w tym: oficerów – 150, podoficerów – 299, kanonierów – 644.

Na uzbrojeniu i wyposażeniu jednostki znajdowały się:

• 76 mm armaty – 24
• 122 mm haubice – 12
• rusznice przeciwpancerne – 12
• samochody – 108
• ciągniki – 24

• Józef Godyk, Henryk Zaremba: Dywizjony w marszu bojowym. (Z dziejów 23 Kołobrzeskiego Pułku Artylerii Lekkiej). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Karski, Piotr Pertek, Mirosław Sołtyszewski, Leszek Szostek, 23 Śląska Brygada Artylerii. Tradycje i współczesność, Oddział Oświatowo-Wychowawczy Śląskiego Okręgu Wojskowego, Wrocław 1995.
• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
• Adolf Stachula: Szósta pomorska: z dziejów Szóstej Pomorskiej Dywizji Piechoty 1944-1948. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny im. Wandy Wasilewskiej, 1981. ISBN 83-11-06602-7.
• Władysław Ways: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek artylerii. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Cz. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.