Nadat Boonen al het Belgisch scholenkampioenschap wielrennen en het Belgisch scholenkampioenschap veldrijden had gewonnen, begon hij in 1995 bij de nieuwelingen echt aan zijn wielerloopbaan. In zijn eerste jaar won hij slechts één wedstrijd, maar het volgende jaar wist hij zeventien keer als eerste over de meet te komen. Bij de junioren won hij in totaal zestien wedstrijden, waaronder twee keer het provinciaal kampioenschap tijdrijden. In 2000 won Boonen Parijs-Tours voor beloften en een jaar later werd hij Belgisch kampioen.
2001
Vanaf juli 2001 mocht Boonen aan de slag als stagiair bij het Amerikaanse wielerteam US Postal, de ploeg van onder andere Lance Armstrong. Hij maakte zijn debuut in de Ronde van Polen, die hij niet zou uitrijden.
2002
In zijn eerste profjaar bij US Postal wist Boonen in Parijs-Roubaix een derde plaats te behalen, hoewel hij eigenlijk als helper van George Hincapie gestart was. Johan Museeuw, de winnaar van die editie van de Helleklassieker en later Boonens ploegmaat bij Quick-Step–Davitamon, voorspelde Boonen die dag al een grote toekomst en verklaarde in hem zijn opvolger te zien. In mei van dat jaar haalde Boonen ook zijn eerste profzege: de tweede etappe in de Oostenrijkse rittenkoers de Uniqa Classic, in maart had hij eerder al de ploegentijdrit van de Ronde van Catalonië gewonnen.
Na een jaar bij het US Postal van Lance Armstrong en George Hincapie, maakte Boonen de overstap naar Quick-Step–Davitamon.
2003
Tijdens zijn eerste seizoen bij de Quick-Step had hij last van blessuren. Hij behaalde wel in de Ronde van België zijn eerste overwinning onder de ploeg van Patrick Lefevere.
In de Tour van 2006 droeg Boonen vier dagen de gele leiderstrui, maar won hij geen etappes. Bij de eerste individuele tijdrit moest Boonen het geel afstaan aan Serhij Hontsjar. Hij gaf in deze Tour op in de rit naar Alpe d'Huez vanwege problemen met de luchtwegen en een slepende ziekte in de darmen. Een maand later was hij echter alweer hersteld. In de ENECO Tour won hij onder meer in zijn eigen Balen.
Het jaar 2008 begon met de eindoverwinning in de Ronde van Qatar. Het klassieke werk viel wat, tegen met bijna geen podiumplaatsen, maar hij won wel voor de tweede keer Parijs-Roubaix door Fabian Cancellara en Alessandro Ballan te verslaan in de sprint.
In mei werd Boonen betrapt op het gebruik van cocaïne en mocht hierdoor niet deelnemen aan een aantal wedstrijden, waaronder de Tour. Maar hij herpakte zich en won twee etappes in de Ronde van Spanje.
In april werd hij echter opnieuw betrapt op drugs. Hierop maakte Tour-organisator ASO op 18 juni bekend dat Boonen ook in 2009 niet welkom was in de Ronde van Frankrijk. Volgens deze organisatie zou hij het imago van de wedstrijd schaden. Dit betekende de start van een juridische strijd die duurde tot op de vooravond van de start van de Tour.
Een dag voor de start van de Ronde van Frankrijk 2009 kreeg Boonen, na een uitspraak van het Parijse Arbitragehof voor de Sport van het Franse Olympisch Comité, te horen dat hij toch mocht deelnemen aan de wedstrijd. In een eerder geding voor de Tribunal de Grande Instance van Nanterre tegen het veto van het ASO verklaarde de rechter zich onbevoegd. Hij zou de Tour evenwel niet uitrijden. Bij de start van de vijftiende etappe op zondag 19 juli gaf hij ziek forfait.
Het seizoen 2011 begon met een ritzege in de Ronde van Qatar. Het was zijn eerste overwinning in 333 dagen. Ondanks ziekte won hij voor de tweede keer Gent-Wevelgem. In de Ronde van Vlaanderen werd hij vierde. Parijs-Roubaix reed hij niet uit; hij gaf op na materiaalpech en een val.
In de Ronde van Frankrijk viel hij zwaar op zijn hoofd in de vijfde etappe en gaf op in de zevende etappe met een hersenschudding. Aan het wereldkampioenschap kon hij niet deelnemen, ten gevolge van een val in de Ronde van Spanje.
2012
2012 was net als 2005 een boerenjaar voor Boonen. Het seizoen begon vroeger dan gewoonlijk met de Argentijnse Ronde van San Luis, waar hij de slotetappe won. In februari volgde dubbele ritwinst en de eindzege in de Ronde van Qatar. In de Omloop Het Nieuwsblad, de start van het klassieke voorjaar, werd Boonen in de eindspurt met drie verrassend geklopt door Sep Vanmarcke. Zijn goede vorm bevestigde Boonen in Parijs-Nice, waar hij naar winst reed in een natte waaierrit met aankomst in Orléans, zijn 100e UCI-zege als professioneel wielrenner.
Maar 2012 werd vooral het jaar waarin Boonen iedereen verpletterde op de kasseien. Op 23 maart werd Boonen alleen recordhouder in de E3 Prijs Harelbeke. Hij haalde zijn vijfde zege binnen door in een massasprint de sterk opzettende Freire nipt af te houden. Twee dagen later voltrok zich een gelijkaardig scenario: in de eindsprint van Gent-Wevelgem versloeg Boonen de Slowaak Peter Sagan en de Deen Matti Breschel. Hiermee voegde hij een derde zege in deze Belgische klassieker aan zijn palmares toe en werd hij gedeeld recordhouder, naast Robert Van Eenaeme, Rik Van Looy, Eddy Merckx en Mario Cipollini.
Parijs-Roubaix, de laatste grote kasseiklassieker, won Boonen na een indrukwekkende solo van 53 kilometer. Bij zijn aankomst op de Vélodrome André Pétrieux had hij een voorsprong van anderhalve minuut uitgebouwd op Sébastien Turgot en Alessandro Ballan. Met deze vierde Parijs-Roubaix-zege behaalde Boonen vier records in één klap. Hij evenaarde Roger De Vlaemincks record van vier zeges in de Hel, werd de eerste wielrenner die er tot tweemaal toe in slaagde de dubbel Ronde van Vlaanderen en Parijs-Roubaix in één jaar te winnen, de eerste renner die het kasseivierluik E3 Prijs Harelbeke, Gent-Wevelgem, Ronde van Vlaanderen én Parijs-Roubaix in hetzelfde jaar won en ten slotte werd hij alleen recordhouder met een totaal van zeven overwinningen in de twee grote kasseiklassiekers. Geen enkele andere wielrenner kan dergelijk palmares voorleggen in de noordelijke kasseiklassiekers. Mede hierdoor wordt Boonen algemeen beschouwd als de "beste kasseirenner aller tijden".
Op 24 juni werd Boonen in Geel, op 5 kilometer van zijn woonplaats, voor de tweede maal Belgisch kampioen op de weg. Hij viel aan op 34 kilometer van de aankomst en dichtte de kloof met de kopgroep. Uiteindelijk bleven er vijf renners over die sprintten om de zege, waarbij Boonen het haalde voor Kristof Goddaert.
Tijdens de eerste rit van de Ronde van Polen kwam Boonen echter zwaar ten val en werd duidelijk dat hij een rib had gebroken. Hierdoor dreigden de Olympische Spelen alsnog in het gedrang te komen. Na een paar dagen rust werd hij toch geschikt verklaard om te starten in de Ronde van Wallonië, zijn laatste voorbereiding op de Spelen. Hij doorstond de eerste drie ritten zonder al te veel last, waardoor hij fit genoeg werd bevonden om te starten in de Olympische wegrit op 28 juli. Hierin werd Boonen 27e, na wel lek te hebben gereden in de slotfase.
Op 1 september won Boonen de eerste editie van de World Ports Classic. Hij wist de eerste etappe te winnen en hield in het eindklassement 1 seconde over op André Greipel. Een week later won hij ook Parijs-Brussel. Hij versloeg er Renshaw en Freire in een massaspurt.
Zo voorspoedig het voorjaar van 2012 verliep, zo catastrofaal was dat van 2013. De ellende begon al in december 2012. Voor het trainingskamp raakte Boonen geïnfecteerd met een virus op zijn darmen, waardoor hij verstek moest laten gaan voor zijn eigen veldrit voor het goede doel, de Boonen and Friends-veldrit.
Nadat hij van dat euvel was hersteld haalde hij nog nipt het trainingskamp, maar een paar weken later moest Boonen plots geopereerd worden aan zijn elleboog. Na een val met de mountainbike was een op het eerste gezicht onschuldige wonde beginnen te ontsteken. Ook hiervan herstelde hij, maar door het voorval moest Boonen "zijn" Ronde van Qatar genoodzaakt links laten liggen.
Na deze verstoorde voorbereiding hield de ellende niet op. In Milaan-San Remo, die in erg winterse omstandigheden werd gereden, stapte hij tijdens de neutralisatie af. Dit om in dergelijke omstandigheden geen risico te lopen met het oog op de latere koersen, maar naar eigen zeggen ook om een statement te maken dat hij het niet eens was met de tussentijdse neutralisatie, waardoor deze klassieker eigenlijk in tweeën gesplitst was.
Maar dan kwam de zoveelste tegenslag: in de Ronde maakte hij na amper 20 kilometer alweer een zware val. Na een botsing met een plastic paaltje werd hij zwaar geraakt aan zijn rechterknie, linkerheup en linkerelleboog. Oorspronkelijk dacht men dat hij niets had gebroken, maar achteraf werd er toch een gebroken rib vastgesteld. Deze val betekende dan ook meteen het einde van zijn voorjaar, aangezien hij op doktersadvies tien dagen van de fiets moest blijven en bijgevolg in Parijs-Roubaix niet kon starten.
Na aanvang van de Ronde van België op 22 mei deelde ploegmanager Patrick Lefevere mee dat Boonen niet zou deelnemen aan de Ronde van Frankrijk. Zelf deed Boonen de uitspraak dat het waarschijnlijk was dat hij nooit meer zou deelnemen aan de Tour.
In juli won Boonen de Heistse Pijl, wat zijn eerste zege van het seizoen was, en enkele weken later was hij ook de beste in tweede etappe van de Ronde van Wallonië. Eind augustus maakte een zitvlakblessure een eind aan zijn seizoen.
2014
De wintervoorbereiding voor 2014 van Boonen verliep veel vlotter dan het voorgaande jaar. Dat werd al duidelijk toen hij dit jaar wel weer van start ging in San Luis en Qatar, en wederom liet zien dat hij nog steeds snelle benen had. In Qatar won hij de tweede rit, na een sprint van een uitgedunde groep, en de vierde rit, tegen rasspurter André Greipel.
Ook het klassieke voorjaar begon goed voor Boonen. Na eerst een mindere dag te hebben gekend in de Omloop Het Nieuwsblad door de slechte weersomstandigheden, was het wel raak in Kuurne-Brussel-Kuurne, waar hij in de sprint Moreno Hofland en Sep Vanmarcke voorbleef. Met zijn derde zege in deze wedstrijd werd hij alleen recordhouder.
Boonen startte echter niet in Milaan-San Remo, omdat zijn vriendin Lore Van de Weyer een miskraam had gekregen en hij haar volledig wilde steunen. Deze privéproblemen maakten dat Boonen niet volledig top zou zijn tijdens de rest van het voorjaar. Dit bleek vooral in de E3 Prijs Harelbeke en de Ronde van Vlaanderen. In Gent-Wevelgem kon hij wel meesprinten voor de overwinning en werd hij vijfde, en in Parijs-Roubaix was hij een van de weinige renners die de wedstrijd trachtte open te breken. Maar twee lekke banden en een defect versnellingsapparaat hielden Boonen van een unieke vijfde zege in deze klassieker, die wel gewonnen werd door Boonens ploegmaat Niki Terpstra.
Door een val in Parijs-Nice miste Boonen de voorjaarsklassiekers en moest hij noodgedwongen op zoek naar andere doelen. Zo besloot hij deel te nemen aan de Europese Spelen in Bakoe. Na een ritwinst in de Ronde van België en winst in de semiklassieker Rund um Köln, werd hij beschouwd als een grote favoriet voor het goud in de wegrit van de Europese Spelen. Boonen werd er uiteindelijk zesde, op vier seconden van winnaar Luis León Sánchez.[6]
Later dat jaar won Boonen nog de Münsterland Giro en een etappe in de Eneco Tour. Op het WK eindigde Boonen met zijn ploeg Etixx–Quick-Step tweede in de ploegentijdrit, na BMC. In de wegrit, gewonnen door Peter Sagan, ging Boonen van start als een van de favorieten, maar werd hij uiteindelijk 35e.
In oktober kwam Boonen zwaar ten val in de tweede etappe van de Ronde van Abu Dhabi. Hij hield er een schedelbreuk en blijvende gehoorschade aan over. De schedelbreuk zorgde er ook voor dat hij niet meteen met het vliegtuig naar huis kon, maar nog een week langer in Abu Dhabi moest blijven.
2016
Na zijn val in Abu Dhabi zeiden de dokters dat Boonen zes maanden niet zou kunnen fietsen, maar hij herstelde goed en kon na enkele weken al beginnen aan de voorbereiding voor het volgende seizoen. Toch had Boonen een achterstand op zijn concurrenten opgelopen in de aanloop naar de voorjaarsklassiekers, waardoor hij zich volledig focuste op een vijfde winst in Parijs-Roubaix en de voorgaande koersen eerder gebruikte als voorbereiding op de Helleklassieker. Een week voor Parijs-Roubaix eindigde Boonen in de Ronde van Vlaanderen vijftiende en werd duidelijk dat hij naar zijn hoogste vorm aan het toewerken was.
In Parijs Roubaix reed Boonen in de aanloop naar het Bos van Wallers, samen met onder andere Vanmarcke, Hagen en Stannard, weg uit het peloton. Omdat Sagan en Cancellara niet mee waren, werd er goed rondgedraaid in het groepje. Al snel haalden Boonen en zijn gezellen de kopgroep bij, die geleidelijk werd uitgedund. Intussen maakte het peloton, na een val van Cancellara, geen kans meer op de overwinning en bleven alleen Boonen, Vanmarcke, Hagen, Stannard en Mathew Hayman, die deel uitmaakte van de vroege vlucht, over in de kopgroep. In de laatste tien kilometer werd er slag om slinger gedemarreerd en op twee kilometer van de meet viel ook Boonen aan. Onder de boog van de laatste kilometer kwam Hayman echter terug aansluiten en bij het opdraaien van de wielerpiste slaagden ook Vanmarcke, Hagen en Stannard daarin. Toen Hayman de sprint van ver aanzette, raakte Boonen even ingesloten. Hij kwam er nog wel uit, maar kon Hayman niet meer van de overwinning houden en werd uiteindelijk tweede.
Op zondag 16 oktober wist Boonen op het wereldkampioenschap in Doha een bronzen medaille te behalen. In de sprint moest hij het afleggen tegen Mark Cavendish en Peter Sagan, die zichzelf opvolgde als wereldkampioen. Het was de eerste keer in de geschiedenis dat het podium volledig bezet werd door ex-wereldkampioenen.[8]
2017
In het begin van het seizoen 2017 won Boonen de tweede etappe in de Ronde van San Juan. Hij was daarmee de allereerste profwielrenner op de weg die won met een fiets met schijfremmen.[9] Enkele weken later kwam Boonen ten val in de Ronde van Oman. Ook in de Omloop Het Nieuwsblad en Tirreno-Adriatico maakte hij kennis met het asfalt. In de E3 Prijs Harelbeke en Gent-Wevelgem, een week voor de Ronde van Vlaanderen, eindigde Boonen twee keer in de top-10. Tijdens de Ronde van Vlaanderen zelf kreeg hij af te rekenen met kettingproblemen, waardoor hij slechts 37e werd.
Op zondag 9 april eindigde hij in zijn laatste Parijs-Roubaix als 13e op de wielerpiste van Roubaix, in een groepje van 16 renners dat 12 seconden na winnaar Greg Van Avermaet over de streep reed.[10][11] Eind april zette Boonen definitief een punt achter zijn carrière, met een overwinning in zijn eigen afscheidscriterium in Mol.[12]
Privéleven
Tom Boonen is een zoon van oud-wielrenner André Boonen en Agnes Melis. Hij groeide op in Balen.
Van 2005 tot 2008 en van 2010 tot 2012 woonde Boonen in Monaco.[13]
In mei en juni 2008 werd driemaal, kort na elkaar, zijn rijbewijs ingetrokken wegens overdreven snelheid. Hij bestuurde de wagen bovendien onder de invloed van alcohol.
Op 10 juni 2008 werd bekend dat op 26 mei, twee dagen voor aanvang van de Ronde van België, sporen van cocaïne in het bloed van Boonen waren gevonden bij een dopingcontrole buiten competitie. Hij werd niet officieel geschorst, maar werd door de organisatoren niet toegelaten tot de Ronde van Zwitserland en de Ronde van Frankrijk.[14][15]
Pas op 3 februari 2009 sprak de raadkamer van Turnhout zich uit over dit cocaïnegebruik. Boonen werd schuldig bevonden aan het gebruik en het bezit van drugs, maar kreeg opschorting van straf. Deze beslissing motiveerde de rechter met de stelling dat Boonen al genoeg gestraft was door de zeer negatieve mediabelangstelling en het inkomensverlies, aangezien hij niet in de genoemde grote rondes had mogen starten.
Op 9 mei 2009 werd bekend dat Boonen bij een controle buiten competitie van de Vlaamse Gemeenschap na de Scheldeprijs wederom positief was getest op cocaïne.[16] Dezelfde dag nog maakte zijn werkgever Quick-Step bekend Boonen voor onbepaalde tijd te schorsen.[17] Op 11 mei van dat jaar werd ook bekend dat Boonen al in december 2007 buiten competitie positief had getest op cocaïne en XTC.[18]
Op 18 januari 2015 is zijn vriendin Lore Van de Weyer bevallen van een tweeling.[19]
In 2005 eindigde hij op nr. 140 in de Vlaamse versie van De Grootste Belg, buiten de officiële nominatielijst.
Een bekende uitspraak die vaak met Tom Boonen in verband gebracht wordt, is: "Tommeke, Tommeke, Tommeke, wat doe je nu?". Sportverslaggever Michel Wuyts sprak deze woorden toen Boonen in 2005 wereldkampioen werd.
Eind 2007 had Boonen kort een relatie met de Nederlandse Sophie van Vliet, dochter van Leo van Vliet. Dit was opmerkelijk omdat zij op dat moment 16 jaar was en hij 27.[20]