გრიგოლ XIII (ლათ. Gregorius Tertius Decimus), ერისკაცობაში უგო ბონკომპანი (იტალ. Ugo Buoncompagni) (დ. 7 იანვარი, 1502, ბოლონია^[1] — გ. 10 აპრილი, 1585, რომი) — რომის პაპი 1572 წლის 13 მაისიდან 1585 წლის 10 აპრილამდე.

უგო ბონკომპანი დაიბადა 1502 წლის 7 იავნარს, ბოლონიაში. წარმოშობით იყო ბონკომპანების საგვარეულოდან. ბოლონიის უნივერსიტეტში იგი სწავლობდა სამართალს. სწავლის დაამთავრების შემდეგ კი კვალიფიცირებული დოქტორი გახდა და მრჩევლად აირჩიეს. 1565 წელს, დაინიშნა კარდინალად და გაიგზავნა მადრიდში დიპლომატიური მისიით. პონთიპიკატეს პერიოდში პიუს V-მ დაიწუნა პაპის სასჯელი.

პაპს ჰყავდა უკანონო შვილი, ჯაკომო. გრიგოლ XIII ერთადერთი რომის პაპი იყო რომელსაც, უკანონო შვილი ჰყავდა. პაპზე დიდი გავლენა ჰქონდათ ეზიდებს. თუმცა, მან შეძლო და თავისი ორი ძმისწული კარდინალებად დანიშნა, მაგრამ მათი ძალაუფლება შეზღუდული იყო. პაპის ძმამ გადაწყვიტა მისთვის ტახტზე ასვლა მიელოცა, მაგრამ წმინდა პეტრეს ბრძანებით უკან დაბრუნდა. ქრონოლოგები აღნიშნავდნენ, რომ პაპი პიუს V-ის მაგალითზე, რწმენით ცხოვრობდა. იგი სხვადასხვა რეფორმებსაც ატარებდა. სწორედ მან შემოიღო მონაზვნების ახალი პრინციპით დაჯილდოება. ასევე ისეთი ორდენები, რომ რომში რელიგია უკეთესად გავრცელებინათ. პაპის ინიციატივით რომში შეიქმნა პირველი ორი საგანმანათლებლო დაწესებულება (კოლეჯი). პირველმა კოლეჯმა მოგვიანებით მიიღო სახელწოდება „გრიგორიანული კოლეგია“, ხოლო მეორემ — „გერმანული კოლეგია“, რომელიც განკუთვნილი იყო გერმანელი სასულიერო პირებისთვის. მოგვიანებით შეიქმნა „ბერძნული კოლეგია“, რომელიც დაწესებული იყო მართლმადიდებლურ ქვეყნებში. სასწავლებლებს ქმნიდნენ პასტორული საქმიანობისთვის. 1575 წელს, დაიწყო პაპების სასახლის მშენებლობა კვირნალზე. XVII–XVIII საუკუნეებში ეს რეზინდეცია ემსახურებოდა იმ პაპებს, რომლებსაც ჰქონდათ ჯანმრთელობის პრობლემა.

გრიგოლ XIII-მ მთელ ქვეყანაში გაითქვა სახელი. ყველაზე კარგად ცნობილია 1582 წლის კალენდრის რეფორმით. მისი პაპობის პერიოდში შემოღებულ იქნა გრიგორიანული კალენდარი, რომელიც იეზუიტი მღვდელი/ასტრონომი კრისტეფორ კლავიუსის დახმარებით შეიქმნა. რეფორმის მიზეზი — წლის საშუალო სიგრძე იულიუსის კალენდარში ძალიან გრძელი იყო და აღდგომის თარიღი დროთა განმავლობაში 10 მარტიდან (მისი ტრადიცული თარიღიდან) 21 მარტამდე გადავიდა.

ევროპის სახელმწიფოებში კონტრრეფორმაციის ერთ-ერთი სულისჩამდგმელი. მხარს უჭერდა ფრანგ კათოლიკეებს ჰუგენოტებთან ბრძოლაში. ბართლომეს ღამის გამო მოაწყო ზეიმი რომში. ხელს უწყობდა იეზუიტების გაძლიერებას. ცდილობდა შეექმნა საფრანგეთ-ესპანეთის კოალიცია პროტესტანტული ინგლისის წინააღმდეგ და მასთან ბრძოლაში გამოეყენებინა აჯანყება ირლანდიაში. ხელს უწყობდა კათოლიკობის გავრცელებას რუსეთში.

გარდაიცვალა 84 წლის ასაკში. იგი XVI საუკუნის ყველაზე ხანდაზმულ პაპად ითვლებოდა.

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 268.

• Григорий XIII
• Папа Григорий XIII: воинствующий Папа. Программа «Эха Москвы» из цикла «Всё так»

ხ • გ • რ რომის პაპები I საუკუნე პეტრე ლინუსი ანაკლეტუსი კლემენტ I ევარისტუსი II საუკუნე ალექსანდრე I სიქსტუს I ტელესფორუსი ჰიგინიუსი პიუს I ანიკეტუსი სოტერი ელეუთერიუსი ვიქტორ I ზეფირინუსი III საუკუნე კალიქსტუს I ურბან I პონტიანუსი ანტეროსი ფაბიანე კორნელიუსი ლუციუს I სტეფანე I სიქსტუს II დიონისიუსი ფელიქს I ეუტიხიანე გაიუსი მარცელინუსი IV საუკუნე მარცელუს I ეუსებიუსი მილტიადე სილვესტერ I მარკუსი იულიუს I ლიბერიუსი დამასუს I სირიციუსი ანასტასიუს I V საუკუნე ინოკენტი I ზოსიმე ბონიფაციუს I ცელესტინ I სიქსტუს III ლეო I ჰილარიუსი სიმპლიციუსი ფელიქს III გელასიუს I ანასტასიუს II სიმახუსი VI საუკუნე ჰორმიზდასი იოანე I ფელიქს IV ბონიფაციუს II იოანე II აგაპეტუს I სილვერიუსი ვიგილიუსი პელაგიუს I იოანე III ბენედიქტე I პელაგიუს II გრიგოლ I დიდი VII საუკუნე საბინიანე ბონიფაციუს III ბონიფაციუს IV ადეოდატუს I ბონიფაციუს V ჰონორიუს I სევერინუსი იოანე IV თეოდორ I მარტინ I ევგენი I ვიტალიანე ადეოდატუს II დონუსი აგათო ლეო II ბენედიქტე II იოანე V კონონი სერგიუს I VIII საუკუნე იოანე VI იოანე VII სიზინუსი კონსტანტინე გრიგოლ II გრიგოლ III ზაქარია სტეფანე II სტეფანე II პავლე I სტეფანე III ადრიანე I ლეო III IX საუკუნე სტეფანე IV პასხალის I ევგენი II ვალენტინუსი გრიგოლ IV სერგიუს II ლეო IV ბენედიქტე III ნიკოლოზ I დიდი ადრიანე II იოანე VIII მარინუს I ადრიანე III სტეფანე V ფორმოზუსი ბონიფაციუს VI სტეფანე VI რომანუსი თეოდორ II იოანე IX X საუკუნე ბენედიქტე IV ლეო V სერგიუს III ანასტასიუს III ლანდო იოანე X ლეო VI სტეფანე VII იოანე XI ლეო VII სტეფანე VIII მარინუს II აგაპეტუს II იოანე XII ლეო VIII ბენედიქტე V ლეო VIII იოანე XIII ბენედიქტე VI ბენედიქტე VII იოანე XIV იოანე XV გრიგოლ V სილვესტერ II XI საუკუნე იოანე XVII იოანე XVIII სერგიუს IV ბენედიქტე VIII იოანე XIX ბენედიქტე IX სილვესტერ III ბენედიქტე IX გრიგოლ VI კლემენტ II ბენედიქტე IX დამასუს II ლეო IX ვიქტორ II სტეფანე IX ნიკოლოზ II ალექსანდრე II გრიგოლ VII ვიქტორ III ურბან II პასხალის II XII საუკუნე გელასიუს II კალიქსტუს II ჰონორიუს II ინოკენტი II ცელესტინ II ლუციუს II ევგენი III ანასტასიუს IV ადრიანე IV ალექსანდრე III ლუციუს III ურბან III გრიგოლ VIII კლემენტ III ცელესტინ III ინოკენტი III XIII საუკუნე ჰონორიუს III გრიგოლ IX ცელესტინ IV ინოკენტი IV ალექსანდრე IV ურბან IV კლემენტ IV გრიგოლ X ინოკენტი V ადრიანე V იოანე XXI ნიკოლოზ III მარტინ IV ჰონორიუს IV ნიკოლოზ IV ცელესტინ V ბონიფაციუს VIII XIV საუკუნე ბენედიქტე XI კლემენტ V იოანე XXII ბენედიქტე XII კლემენტ VI ინოკენტი VI ურბან V გრიგოლ XI ურბან VI ბონიფაციუს IX XV საუკუნე ინოკენტი VII გრიგოლ XII მარტინ V ევგენი IV ნიკოლოზ V კალიქსტუს III პიუს II პავლე II სიქსტუს IV ინოკენტი VIII ალექსანდრე VI XVI საუკუნე პიუს III იულიუს II ლეო X ადრიანე VI კლემენტ VII პავლე III იულიუს III მარცელუს II პავლე IV პიუს IV პიუს V გრიგოლ XIII სიქსტუს V ურბან VII გრიგოლ XIV ინოკენტი IX კლემენტ VIII XVII საუკუნე ლეო XI პავლე V გრიგოლ XV ურბან VIII ინოკენტი X ალექსანდრე VII კლემენტ IX კლემენტ X ინოკენტი XI ალექსანდრე VIII ინოკენტი XII XVIII საუკუნე კლემენტ XI ინოკენტი XIII ბენედიქტე XIII კლემენტ XII ბენედიქტე XIV კლემენტ XIII კლემენტ XIV პიუს VI XIX საუკუნე პიუს VII ლეო XII პიუს VIII გრიგოლ XVI პიუს IX ლეო XIII XX საუკუნე პიუს X ბენედიქტე XV პიუს XI პიუს XII იოანე XXIII პავლე VI იოანე პავლე I იოანე პავლე II XXI საუკუნე ბენედიქტე XVI ფრანცისკე იხ. აგრეთვე: რომის პაპების სია რომის პაპების სია (გრაფიკი)