Auga

Unha pinga de auga e a depresión cóncava tralo rebote dun obxecto caído na superficie líquida da auga.

Un bloque de auga sólida (xeo)

As nubes na atmosfera terrestre condénsanse a partir do vapor de auga gasoso.

A auga (fórmula química H₂O) é unha substancia química inorgánica, transparente, insípida, inodora e case incolora, que é o principal constituínte da hidrosfera terrestre e dos fluídos de todos os organismos vivos coñecidos (no que actúa como disolvente).^[2]). É vital para todas as formas de vida coñecidas, aínda que non proporciona alimento, enerxía nin micronutrientes orgánicos. A súa fórmula química, H₂O, indica que cada unha das súas moléculas conteñen un átomo de osíxeno e dous de hidróxeno, conectados por enlaces covalentes.^[3] Os átomos de hidróxeno están unidos ao átomo de osíxeno nun ángulo de 104,45°.^[4] "Auga" tamén é o nome do estado líquido do H₂O a temperatura e presión estándar.

O termo auga refírese xeralmente á substancia no seu estado líquido, aínda que se pode atopar na súa forma sólida, chamada xeo, e na súa forma gaseosa, chamada vapor.^[3] A auga é abundante no Universo, inclusive na Terra, onde cobre aproximadamente o 71 % da superficie da codia terrestre.^[5] Localízase principalmente nos océanos, onde se concentra o 96,5 % do total. Os glaciares e os casquetes polares representan o 1,74 %, mentres que os depósitos subterráneos, o permafrost e os glaciares continentais representan o 1,72 %. O 0,04 % restante distribúese en orde decrecente entre lagos, humidade do solo, atmosfera, encoros, ríos e é o maior constituínte dos fluídos dos seres vivos^[6]

As temperaturas do planeta permiten a ocorrencia da auga nos seus tres estados físicos principais, pasando dun estado a outro nun ciclo continuo. A auga líquida, que en pequenas cantidades é incolora, mais en grandes volumes manifesta unha coloración azulada, pode atoparse como auga doce (en ríos, lagos, e montañas), ou como auga salgada nos mares e océanos que cobren case tres cuartos da superficie do planeta. No estado sólido, as masas de xeo concéntranse principalmente nas rexións polares e, no estado gasoso, o vapor de auga forma parte da atmosfera terrestre. A 0 °C (273 aproximadamente na escala Kelvin) atópase en estado sólido como xeo, e ferve a aproximadamente a 100 °C. O punto de xeación* espontánea atópase preto dos 233 K.^{[Cómpre referencia]}

A auga posúe unha serie de características peculiares, coma a dilatación anómala, a alta calor específica e a capacidade de disolver un gran número de substancias. De feito estas peculiaridades favoreceron o xurdimento nos océanos primitivos da vida e a súa evolución. Tódolos seres vivos existentes precisan dela para a súa supervivencia, constituíndo a base de todo organismo pluricelular. A maior parte dos animais e vexetais conteñen unha alta porcentaxe de auga, e son poucas as especies que poden sobrevivir nos lugares onde esta é escasa (desertos e outras zonas áridas).

Na natureza nunca se atopa en estado puro, senón mesturada con minerais e outras moitas substancias. Aínda que os océanos cobren a maior parte da superficie terrestre, a súa auga é inadecuada para o consumo humano por culpa da súa salinidade. Só unha pequena fracción dispoñíbel sobre a superficie dos continentes que contén poucos sales disolvidos, a auga doce, é apta para o consumo directo. Con todo, a súa distribución non é uniforme, o que fai que diversas rexións sufran de escaseza hídrica. As actividades humanas, principalmente a agricultura, necesitan grandes cantidades de auga que, ao seren retiradas do seu leito natural superficial ou dos acuíferos subterráneos, ten afectado negativamente na súa distribución sobre os continentes.

A polución hídrica prexudica a calidade da auga e, xa que logo, a biodiversidade, o abastecemento de auga e a produción de alimentos. Ademais, unha parte considerábel da poboación mundial aínda non ten acceso á auga potábel, o que trae diversos problemas de saúde. A auga é indispensábel no modo de vida da humanidade, de forma que está fortemente ligada á cultura de tódolos pobos da Terra. Diante dos problemas derivados do mal uso dos recursos hídricos, xorde unha nova consciencia de que é necesario utilizar a auga racionalmente.

A auga ten un importante papel en múltiples ámbitos: en bioloxía debido á xa mencionada importancia para a vida, en química pola súa composición e por ser unha molécula bipolar e de pH neutro, en xeoloxía polo seu importante papel na erosión das rochas etc.

A auga xoga un papel importante na economía mundial. Aproximadamente o 70% da auga doce utilizada polos humanos destínase á agricultura.^[7] A pesca en masas de auga salgada e doce é unha fonte importante de alimentos para moitas partes do mundo xa que proporciona o 6,5 % das proteínas mundiais.^[8] Gran parte do comercio de longa distancia de produtos básicos (como o petróleo, o gas natural e os produtos manufacturados) levanse a cabo en barcos a través de mares, ríos, lagos e canles. Así mesmo utilízanse grandes cantidades de auga, xeo e vapor para a refrixeración e a calefacción, tanto na industria como nos fogares. A auga é un excelente disolvente para unha gran variedade de substancias tanto minerais como orgánicas; como tal, utilízase amplamente nos procesos industriais e na cociña e o lavado. A auga, o xeo e a neve tamén son fundamentais para moitos deportes e outras formas de entretemento, como a natación, a navegación de recreo, as carreiras de barcos, o surf, a pesca deportiva, o mergullo, a patinaxe sobre xeo e o esquí.

Algunhas das propiedades máis salientables son:

• A auga é líquida en condicións normais de presión e temperatura.
• A cor da auga varía segundo o seu estado: como líquido, pode parecer incolora en pequenas cantidades, aínda que no espectrógrafo se proba que ten un lixeiro ton azul verdoso. O xeo tamén tende ao azul, e en estado gasoso (vapor de auga) é incolora.
• A auga bloquea só lixeiramente a radiación solar UV forte, permitindo que as plantas acuáticas absorban a súa enerxía. Xa que o osíxeno ten unha electronegatividade superior á do hidróxeno, a auga é unha molécula polar. O osíxeno ten unha lixeira carga negativa, mentres que os átomos de hidróxeno teñen unha carga lixeiramente positiva do que resulta un forte momento dipolar eléctrico. A interacción entre os diferentes dipolos eléctricos dunha molécula causa unha atracción en rede que explica o elevado índice de tensión superficial da auga.
• A forza de interacción da tensión superficial da auga é a forza de vander Waals entre moléculas de auga. A aparente elasticidade causada pola tensión superficial explica a formación de ondas capilares. A presión constante, o índice de tensión superficial da auga diminúe ao aumentar a súa temperatura. Tamén ten un alto valor adhesivo grazas á súa natureza polar.
• A capilaridade refírese á tendencia da auga a moverse por un tubo estreito en contra da forza da gravidade. Esta propiedade é aproveitada por todas as plantas vasculares, como as árbores.

A auga é unha substancia que quimicamente formúlase como H₂O, é dicir, que unha molécula de auga componse de dous átomos de hidróxeno enlazados covalentemente a un átomo de osíxeno.

Foi Henry Cavendish quen descubriu en 1782 que a auga é unha substancia composta e non un elemento, como se pensaba desde a antigüidade.^{[n. 1]} Os resultados do devandito descubrimento foron desenvoltos por Antoine Laurent de Lavoisier, dando a coñecer que a auga está formada por osíxeno e hidróxeno.^[9][10] En 1804, o químico francés Louis Joseph Gay-Lussac e o naturalista e xeógrafo alemán Alexander von Humboldt demostraron que a auga estaba formada por dous volumes de hidróxeno por cada volume de osíxeno (H₂O).^[10]

Actualmente séguese investigando sobre a natureza deste composto e as súas propiedades, ás veces traspasando os límites da ciencia convencional.^{[n. 2]} Neste sentido, o investigador John Emsley, divulgador científico, dixo da auga que «(É) unha das substancias químicas máis investigadas, pero segue sendo a menos entendida».^[11]

A auga é un líquido no rango das temperaturas e presións máis adecuado para as formas de vida coñecidas: á presión de 1 atm, a auga é líquida entre as temperaturas de 273,15 K (0 °C) e 373,15 K (100 °C). Os valores para o calor latente de fusión e de vaporización son de 0,334 kJ/g e 2,23 kJ/g respectivamente.^[12]

Ao aumentar a presión, diminúe lixeiramente o punto de fusión, que é de aproximadamente −5 °C a 600 atm e −22 °C a 2100 atm. Este efecto é o causante da formación dos lagos subglaciales da Antártida e contribúe ao movemento dos glaciares.^[13][14] A presións superiores a 2100 atm o punto de fusión volve aumentar rapidamente e o xeo presenta configuracións exóticas que non existen a presións máis baixas.

As diferenzas de presión teñen un efecto máis dramático no punto de ebulición, que é aproximadamente 374 °C a 220 atm, mentres que na cima do monte Everest, onde a presión atmosférica é de ao redor de 0,34 atm, a auga ferve a uns 70 °C. O aumento do punto de ebulición coa presión pódese presenciar nas fontes hidrotermais de augas profundas, e ten aplicacións prácticas, como as potas a presión e motores de vapor.^[15] A temperatura crítica, por encima da cal o vapor non pode licuarse ao aumentar a presión é de 373,85 °C (647,14 K).^[12]

A presións por baixo de 0,006 atm, a auga non pode existir no estado líquido e pasa directamente do sólido ao gas por sublimación, fenómeno explotado na liofilización de alimentos e compostos.^[16] A presións por encima de 221 atm, os estados de líquido e de gas xa non son distinguibles, un estado chamado auga supercrítica. Neste estado, a auga utilízase para catalizar certas reaccións e tratar residuos orgánicos.

A densidade da auga líquida é moi estable e varía pouco cos cambios de temperatura e presión. Á presión dunha atmosfera, a densidade mínima da auga líquida é de 0,958 kg/l, aos 100 °C. Ao baixar a temperatura, aumenta a densidade constantemente ata chegar aos 3,8 °C onde alcanza unha densidade máxima de 1 kg/l. A temperaturas máis baixas, a diferenza doutras substancias, a densidade diminúe.^[17] Aos 0 °C, o valor é de 0,9999 kg/l; ao conxelarse, a densidade experimenta un descenso máis brusco ata 0,917 kg/l, acompañado por un incremento do 9 % en volume, o que explica o feito de que o xeo flote sobre a auga líquida.

A auga pura normalmente descríbese como insípida e inodora, aínda que os humanos teñen sensores específicos que poden sentir a presenza da auga na boca.^[18][19] e sábese que as ras poden cheirala.^[20] Con todo, a auga de fontes comúns (incluída a auga mineral embotellada) xeralmente ten moitas substancias disoltas que poden darlle diferentes sabores e cheiros. Os humanos e outros animais desenvolveron sentidos que lles permiten avaliar a potabilidade da auga para evitar a auga demasiada salgada ou pútrida.^[21]

A auga como tal non ten cheiro, nin cor nin sabor, con todo, a auga na Terra contén minerais e substancias orgánicas en disolución que lle poden achegar sabores e cheiros máis ou menos detectables segundo a concentración dos compostos e a temperatura da auga.^[22] A auga pode ter un aspecto turbio se contén partículas en suspensión.^[23] A materia orgánica presente no chan, como os ácidos húmicos e fúlvicos, tamén a colorean, así como a presenza de metais, como o ferro.^[22]

A auga pura é visiblemente azul debido á absorción da luz na rexión dos 600 nm – 800 nm.^[24] A cor pódese observar facilmente nun vaso de auga da billa colocado sobre un fondo branco puro, á luz do día. Na ausencia de contaminantes, a auga líquida, sólida ou gasosa apenas absorbe a luz visible, aínda que no espectrógrafo próbase que a auga líquida ten un lixeiro ton azul verdoso. O xeo tamén tende ao azul turquesa. A cor que presentan as grandes superficies da auga é en parte debido á súa cor intrínseca, e en parte ao reflexo do ceo.^[25] Pola contra, a auga absorbe fortemente a luz no resto do espectro, procurando protección fronte á radiación ultravioleta.^[26]

As principais bandas de absorción responsables da cor son a banda de armónicos e a das vibracións moleculares de estiramento O–H. A intensidade aparente da cor aumenta coa profundidade da columna da auga, seguindo a lei de Beer-Lambert. Isto tamén se aplica, por exemplo, a unha piscina cando a fonte de luz é a luz solar reflectida polas baldosas brancas da piscina.

Na natureza, a cor tamén pode modificarse de azul a verde debido á presenza de sólidos en suspensión ou ás algas.

Na industria, a espectroscopia do infravermello próximo utilízase con solucións acuosas, xa que a maior intensidade dos matices inferiores da auga significa que se poden empregar cubetas de vidro cun paso óptico curto. Para observar o espectro de absorción de estiramento fundamental da auga ou dunha solución acuosa na rexión ao redor de 3.500 cm^-1 (2,85 µm)^[27] necesítase unha lonxitude de camiño duns 25 µm. Ademais, a cubeta debe ser transparente ao redor de 3500 cm^-1 e insoluble en auga; O fluoruro de calcio é un material de uso común para as fiestras de cubetas con solucións acuosas.

As vibracións fundamentais pódense observar mediante espectroscopia Raman, por exemplo, cunha célula de mostra de 1 cm.

As plantas acuáticas, as algas e outros organismos fotosintéticos poden vivir na auga ata centos de metros de profundidade, porque a luz solar pode chegar a eles. Practicamente ningunha luz solar chega ás partes dos océanos por debaixo dos 1000 m de profundidade.

O índice de refracción da auga líquida (1,333 a 20 °C} é moito maior que o do aire (1,0), similar aos dos alcanos e o etanol , pero inferiores aos de glicerol (1,473), benceno (1,501), disulfuro de carbono (1,627) e os tipos comúns de vidro (1,4 a 1,6). O índice de refracción do xeo (1,31) é menor que o da auga líquida.

A molécula da auga adopta unha xeometría non lineal, cos dous átomos de hidróxeno formando un ángulo de 104,45 graos entre si. Esta configuración, xunto coa maior electronegatividade do átomo do osíxeno, confírenlle polaridade á molécula, cuxo momento dipolar eléctrico é de 6,2 × 10^-30 C m.^[28]

A polaridade da molécula da auga dá lugar as forzas de van der Waals e a formación de ata catro enlaces de hidróxeno con moléculas circundantes.^[29] Estas ligazóns moleculares explican a adhesividade da auga, o seu elevado índice de tensión superficial e a súa capilaridade, que é responsable da formación de ondas capilares, permite a algúns animais desprazarse sobre a superficie da auga e contribúe ao transporte do zume contra a gravidade nas plantas vasculares, como as árbores.^[30][31] A presenza na auga de certas substancias surfactantes, como xabóns e deterxentes, reduce notablemente a tensión superficial da auga e facilita a retirada da sucidade adherida a obxectos.^[17]

As pontes de hidróxeno entre as moléculas de auga tamén son responsables dos elevados puntos de fusión e ebulición comparados cos doutros compostos de anfíxeno e hidróxeno, como o sulfuro de hidróxeno. Así mesmo, explican os altos valores da capacidade calorífica —4,2 J/g/K, valor só superado polo amoníaco—, o calor latente e a condutividade térmica —entre 0,561 e 0,679 W/m/K—. Estas propiedades danlle á auga un papel importante na regulación do clima da Terra, mediante o almacenamento da calor e o seu transporte entre a atmosfera e os océanos.^[32][33]

Outra consecuencia da polaridade da auga é que, en estado líquido, é un disolvente moi potente de moitos tipos de substancias distintas. As substancias que se mesturan e disólvense ben en auga —como as sales, azucres, ácidos, álcalis e algúns gases (como o osíxeno ou o dióxido de carbono, mediante carbonación)— son chamadas hidrófilas, mentres que as que non combinan ben coa auga —como lípidos e graxas— denomínanse substancias hidrófobas. Igualmente, a auga é miscible con moitos líquidos, como o etanol, e en calquera proporción, formando un líquido homoxéneo. Pode formar azeótropos con outros disolventes, como o etanol ou o tolueno.^[34] Por outra banda, os aceites son inmiscibles coa auga, e forman capas de variable densidade sobre a súa superficie. Como calquera gas, o vapor de auga é miscible completamente co aire.

A auga ten unha constante dieléctrica relativamente elevada (78,5 a 298 K ou 25 °C) e as moléculas de substancias con carga eléctrica se disocian facilmente nela.^[35] A presenza de ións disociados incrementa notablemente a condutividade da auga que, pola contra, compórtase como un illante eléctrico en estado puro.^[36]

A auga pode disociarse espontaneamente en ións hidronios H₃O⁺ e hidróxidos OH^-. A constante de disociación K_w é moi baixa —10^-14 a 25 °C—, o que implica que unha molécula de auga se disocia aproximadamente cada dez horas.^[37] O pH da auga pura é 7, porque os ións hidronios e hidróxidos atópanse na mesma concentración. Debido aos baixos niveis destes ións, o pH da auga varía bruscamente se se disolven nela ácidos ou bases.

É posible separar a auga líquida nos seus dous compoñentes hidróxeno e osíxeno facendo pasar por ela unha corrente eléctrica, mediante electrólise. A enerxía requirida para separar a auga nos seus dous compoñentes mediante este proceso é superior á enerxía desprendida pola recombinación de hidróxeno e osíxeno.^[38]

A auga líquida pura é un material diamagnético e é repelida por campos magnéticos moi intensos.^[39]

A auga líquida pode considerarse a efectos prácticos como incompresible, efecto que é aproveitado nas prensas hidráulicas;^[40] en condicións normais, a súa compresibilidade abarca valores desde 4,4 ata 5,1 × 10^-10 Pa^-1.^[41] Mesmo a profundidades de 2 km, onde a presión alcanza unhas 200 atm, a auga experimenta unha diminución de volume de só un 1 %.^[42]

A viscosidade da auga é duns 10^-3 Pa·s ou 0,01 poise a 20 °C, e a velocidade do son en auga líquida varía entre os 1400 e 1540 m/s, dependendo da temperatura. O son transmítese na auga case sen atenuación, sobre todo a frecuencias baixas; esta propiedade permite a comunicación submarina a longas distancias entre os cetáceos e é a base da técnica do sonar para detectar obxectos baixo a auga.^[43]

A auga é o produto final das reaccións da combustión, xa sexa do hidróxeno ou dun composto que conteña hidróxeno. A auga tamén se forma en reaccións de neutralización entre ácidos e bases.^[44]

A auga reacciona con moitos óxidos metálicos e non metálicos para formar hidróxidos e oxácidos respectivamente. Tamén forma hidróxidos ao reaccionar directamente cos elementos con maior electropositividade, como os metais alcalinos e alcalinotérreos, que desprazan o hidróxeno da auga nunha reacción que, no caso dos alcalinos máis pesados, pode chegar a ser explosiva debido ao contacto do hidróxeno liberado co osíxeno do aire.^[44][45]

Por mor da súa capacidade de autoinozación, a auga pode hidrolizar outras moléculas.^[46] As reaccións de hidrólisis poden producirse tanto con compostos orgánicos como inorgánicos. Son moi importantes no metabolismo dos seres vivos, que sintetizan numerosas enzimas denominadas hidrolasas coa función de catalizar a hidrólise de diferentes moléculas.

A auga é un composto bastante común no noso sistema solar,^[47] e no universo,^[47][48] onde se atopa principalmente en forma de xeo e de vapor. Constitúe unha gran parte do material que compón os cometas e en 2016 achouse «auga magmática» procedente do interior da Lúa en pequenos grans minerais na superficie lunar.^[49] Algúns satélites de Xúpiter e Saturno, como Europa e Encélado presentan posiblemente auga líquida baixo a súa grosa capa de xeo.^[47] Isto permitiría a estas lúas ter unha especie de tectónica de placas onde a auga líquida cumpre o rol do magma na terra, mentres que o xeo sería o equivalente á codia terrestre.^{[Cómpre referencia]}

A maior parte da auga que existe no universo pudo xurdir como derivado da formación de estrelas que posteriormente produciron o vapor de auga ao estopar. O nacemento das estrelas adoita causar un forte fluxo de gases e po cósmico. Cando este material choca co gas das zonas exteriores, as ondas de choque producidas comprimen e quentan o gas. Pénsase que a auga é producida neste gas cálido e denso.^[50]

Detectouse auga en nubes interestelares dentro de nosa galaxia, a Vía Láctea. Estas nubes interestelares poden condensarse eventualmente en forma dunha nebulosa solar. Ademais, pénsase que a auga pode ser abundante noutras galaxias, dado que os seus compoñentes (hidróxeno e osíxeno) están entre os máis comúns do universo. ^[51] Na primeira década do século XXI atopouse auga en exoplanetas, como HD 189733 b^[52][53] e HD 209458 b.^[54]

En xullo de 2011, a revista Astrophysical Journal Letters publicou o achado por un grupo de astrónomos do Laboratorio de Propulsión a Chorro (JPL) da NASA e do Instituto Tecnolóxico de California (CALTECH) dunha nube de vapor de auga que rodea o quásar APM 08279+5255, que supón a maior reserva de auga no Universo descuberta ata a data, uns 140 billóns de veces máis que na terra.^[55]

Detectouse vapor de auga na atmosfera de varios planetas, satélites e outros corpos do sistema solar, ademais de no Sol mesmo. A continuación listanse varios exemplos:

• Mercurio: Detectouse en altas proporcións na exosfera.^[56]
• Venus: 0,002 % na atmosfera.^[57][58]
• Terra: cantidades reducidas na atmosfera, suxeitas a variacións climáticas.
• Marte: Cantidades variables dependendo do lugar e a estación do ano.^[59]
• Xúpiter: 0,0004 % na atmosfera.^{[Cómpre referencia]}
• Encélado (lúa de Saturno): 91 % da súa atmosfera.^[60]

A auga no seu estado líquido abunda na Terra, onde cobre o 71 % da superficie. En 2015 a NASA confirmou a presenza de auga líquida na superficie de Marte.^[61]

Existen indicios de que a lúa de Saturno Encélado conta cun océano líquido de 10 km de profundidade a uns 30-40 km debaixo do polo sur do satélite;^[62][63] tamén se cre que en Titán pode haber unha capa de auga e amoníaco por baixo da superficie,^[64] e a superficie do satélite Europa de Xúpiter presenta trazos que suxiren a existencia dun océano de auga líquida no seu interior.^[65][66] En Ganímedes, outra lúa de Xúpiter, tamén podería haber auga líquida entre senllas capas de xeo a alta presión e de rocha.^[67] En 2015, a sonda espacial New Horizons achou indicios de auga no interior de Plutón.^[68]

Con respecto ao xeo, existe na Terra, sobre todo nas zonas polares e glaciares; nos casquetes polares de Marte, tamén se atopa auga en estado sólido, aínda que están compostos principalmente de xeo seco. É probable que o xeo forme parte da estrutura interna de planetas como Urano, Saturno e Neptuno. O xeo forma unha espesa capa na superficie dalgúns satélites, como Europa e en Titán, onde pode alcanzar os 50 km de grosor.^[69]

Tamén existe xeo no material que forma os aneis de Saturno,^[70] nos cometas^[71] e obxectos de procedencia meteórica, chegados por exemplo desde o Cinto de Kuiper ou a Nube de Oort. Achouse xeo na Lúa, e en planetas ananos como Ceres e Plutón.^[72][68]

A existencia de auga en estado líquido é necesaria para os seres vivos terrestres e a súa presenza considérase un factor importante na orixe e a evolución da vida no planeta.^[73][74] A Terra está situada nun área do sistema solar que reúne condicións moi específicas, pero se estivese un 5 % —oito millóns de quilómetros— máis preto ou máis lonxe do Sol non podería albergar auga en estado líquido, só vapor de auga ou xeo.^[73][75]

A auga, compoñente maioritario da materia viva, constitúe por termo medio o 75% do seu peso, aínda que a proporción varía segundo as distintas especies, a idade do individuo e o tipo de tecido: canto máis novo é o organismo, e canto máis complexas son as funcións dun tecido, maior é o seu contido en auga.

As principais funcións biolóxicas da auga son:

• Participa no mantemento da forma e estrutura celular e dos organismos, sobre todo nas plantas.
• É un excelente disolvente, especialmente das substancias iónicas e dos compostos polares. Resulta indispensábel para o intercambio nutritivo entre as células e o seu medio, xa que só as substancias disoltas poden atravesar a membrana plasmática, e actúa coma vehículo de transporte de diferentes produtos dun punto a outro do organismo. Amais, coma a maioría das biomoléculas están disoltas en auga, dese xeito reaccionan entre si; ou sexa, a auga actúa coma medio de reacción, en cuxo seo se producen as reaccións vitais.
• Intervén como axente químico reactivo na hidratación, hidrólise e oxidación-redución.
• Permite o movemento no seu seo das partículas disoltas (difusión) e constitúe o principal axente de transporte de moitas substancias nutritivas reguladoras ou de excreción.
• É un excelente termorregulador. A auga absorbe máis calorías que calquera outro composto para aumentar un grao a súa temperatura. Iso permítelle actuar coma regulador térmico pois, aínda que as reaccións vitais producen calor, a temperatura do ser vivo non aumenta: o alto contido hídrico da materia viva absorbe o exceso de calorías producidas.^[76]

Da importancia da auga na vida biolóxica e sentimental do ser humano, sobre todo nas súas orixes nas que non dispuña dela a pracer coma agora, dan conta a abundancia de topónimos. Estes son algúns exemplos espallados:

• Alhama (Provincia de Almería, Provincia de Granada, Rexión de Murcia, Provincia de Zaragoza) do árabe al-hammah, "fonte termal".
• As Burgas (Provincia de Ourense) probable do éuscaro: bero + ur + ga, "manacial ou lugar de auga quente".
• Dos Aigüas (Provincia de Valencia).
• Fervenza ← ferver.
• Río Guadalquivir significa "río río río" ← Wad ("leito" en árabe) + al (artigo determinado árabe) + quivir (supostamente do ibero ibr, "agua", coma Ebro, Iberia etc.); o mesmo con moitos topónimos que comezan por Guad-: Guadiana, Guadalix, Guadalete, Guadalhorce, Guadiamar del Segura, Guadalajara, Guadarrama (do árabe "río de arena") etc. Co segundo termo ibero: Alcazarquivir.
• Lago de Carucedo (Provincia de León), polo represado formado cando os romanos botaron os restos de terra da mina de ouro das Médulas e se encorou o arroio.
• Entrambasaugas (parroquia do concello de Guntín) ← entre + ambas + augas ("aguas").
• Septe Aigüas (Provincia de Valencia).
• Tambre (Santiago de Compostela, Provincia da Coruña) ou Tamuxe e Tameiga (Mos, Provincia de Pontevedra) ← supostamente de Tam-, "río" precéltico, paracéltico ou céltico.
• Tossa de Mar (Provincia de Xirona), do éuscaro: iturri, "fonte".
• Aquisgrán (Alemaña), do latín Aquae granni, que remite ao deus celta da curación chamado Grannus. En Aquisgrán hai balnearios con mananciais curativos, e de aí pode provir a orixe do nome.

Referencias

• American Chemical Society (2006). Chemistry in the community. Nova York: W.H. Freeman. ISBN 9780716789192. 
• Cortés, Julio (1986). El Corán. Perseus Distribution. ISBN 0940368714. 
• Davie, Tim (2003). "I- Hidrology as a Science". Fundamentals of Hydrology. Londres: Routledge. ISBN 0415220289. 
• Miller, Tyler (2005). "IX- Water resources and water pollution". Sustaining the earth. Thomson, Brooks & Cole. ISBN 0-534-49672-5. 
• Park, Chris (2007). A dictionary of environment and conservation. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0198609957. 
• Ramírez Quirós, Francisco (2005). Tratamiento de Desinfección del Agua Potable. Canal Isabel II. ISBN 84-933694-3-8. 
• Rastogi, S.C. (1996). Cell and molecular biology. New Age International. ISBN 8122412882. 
• Rodríguez Mellado, José Miguel; Marín Galvín, Rafael (1999). Fisicoquímica de aguas. Ediciones Díaz de Santos. ISBN 9788479783822. 
• Starr, Cecie (2003). Mary Arbogast, ed. Biology: Concepts and applications (Fifth edition ed.). Belmont: Wadsworth - Thomson Learning. ISBN 0-534-38549-4. 
• Swain, Ashok (2004). "I-Water Scarcity". Managing water conflict. Nova York: Routledge. ISBN 071465566X. 
• Tautscher, Carl (1991). "8.4". Contamination Effects on Electronic Products: Water. Nova York: M. Dekker. ISBN 0824784235. 
• UNESCO (2006). "El Agua, una responsabilidad compartida: 2. informe de las Naciones Unidas sobre el desarrollo de los recursos hídricos en el mundo" (PDF). Programa Mundial de Evaluación de los Recursos Hídricos de las Naciones Unidas. 

• Auga pesada
• Memoria da auga
• Orixe da auga na Terra