Brunei

Bruneiko Estatua, Bakearen Egoitza
برني دارالسلام
Negara Brunei Darussalam
Ereserkia: Allah Peliharakan Sultan
Goiburua: Brunei Darussalam
"Brunei, bakearen aberria"

Bruneiko bandera
emblem of Brunei (en) Itzuli
Geografia
HiriburuaBandar Seri Begawan
4°55′12″N 114°55′12″E
Azalera5.765,313533 km²
Punturik altuenaBukit Pagon (en) Itzuli (1.850 m)
Punturik sakonenaHegoaldeko Txinako itsasoa (0 m)
KontinenteaAsia
MugakideakMalaysia
Administrazioa
Gobernu-sistemaEstatu unitario, Estatu islamiko eta monarkia absolutu
Bruneiko Darussalam sultanaHassanal Bolkiah
Bruneiko Darussalam sultanaHassanal Bolkiah
LegebiltzarraLegislative Council of Brunei (en) Itzuli
Harreman diplomatikoak Ikusi mapa Wikidatan
Zeren kide
Demografia
Biztanleria458.949
Dentsitatea79,61 bizt/km²
Hizkuntza ofizialak
Erabilitako hizkuntzak
Erlijioaislam, kristautasun eta budismo
Ezkontzeko adinagenero guztiak: 18
Emankortasun-tasa1,75 (2021)
Eskolaratu gabeko umeak8.309 (2015)
Alfabetizazioa% 96 (2011)
Bizi-itxaropena77,203 (2016)
Giza garapen indizea0,829 (2021)
Ekonomia
BPG nominala12.128.089.001,586 $ (2017)
BPG per capita28.290 $ (2017)
BPG erosketa botere paritarioa33.868.531.407 nazioarteko dolar (2017)
BPG per capita EAPn79.003,425 nazioarteko dolar (2017)
BPGaren hazkuntza erreala−3,2 % (2016)
Erreserbak3.488.124.299 $ (2017)
Inflazioa−1,6 % (2016)
Historia
Sorrera data: 1984ko urtarrilaren 1a, 1888ko irailaren 17a eta 1368
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia+673
ISO 3166-1 alpha-2BN
ISO 3166-1 alpha-3BRN
Ordu eremua
Elektrizitatea240 V. 50 Hz.BS 1363 (en) Itzuli
Internet domeinua.bn
gov.bn…

Brunei,[1] izen ofiziala Bruneiko Estatua, Bakearen Egoitza[1] (malaysieraz: Negara Brunei Darussalam, jawi alfabetoan: نڬارا بروني دارالسلام), Hego-ekialdeko Asiako estatu burujabea da, Borneo uhartearen iparraldeko kostaldean dagoena. Iparraldean Hego Txinako itsasoa du, eta Malaysiako Sarawak estatua gainerakoan (Sarawakek Brunei bitan banatzen du, gainera). 5.765 kilometro koadroko eremua hartzen du, eta 2018an 442.400 biztanle zituen.[2] Hiriburua Bandar Seri Begawan da.

Geografia

Hego-ekialdeko Asiaan dago, Borneo uhartearen iparraldeko itsasbazterrean. Mendebalde, hegoalde eta ekialdetik Malaysiako Sarawak estatuak inguratzen du, eta bitan zatitzen. Iparraldean 161 kilometroko kostaldea du Hego Txinako itsasoaren ertzean. Itsasaldea laua da, eta ekialdea menditsua; mendebaldea zelaia da, muinoalde batzuekin. Bukit Pagon (1.850 metro) da mendirik garaiena. Klima ekuatoriala dago, beroa eta euritsua.[3]

Historia

1984. urtean burujabetasuna lortu zuenez gero, Hassanal Bolkiah sultana izan da Bruneiko estatuburu eta gobernuburua. Errege-familiaren barneko liskarrak eta administrazio publikoan, armadan eta ekonomian atzerritarrek (Britainia Handiak eta Estatu Batuek batez ere) izan duten boterea izan dira azken urteetako historiaren ezaugarri nagusiak. Sultanak ez du onartu liberalizazio politikoa eta oso politika itxia eraman du aurrera, nahiz eta 1993az gero nolabaiteko zabaltzea ekarri zuten aldaketa txikiak izan ziren; harreman diplomatikoak sortu zituen Albania, Bulgaria, Costa Rica eta Myanmarekin; inbertsioak egin zituen Vietnamen eta Txinan; 1993an APEC elkartearen bileran parte hartu zuen (Asia-Ozeano Bareko Elkarte Ekonomikoa) eta GATT hitzarmena sinatu zuen. 1998an, sute handiak izan ziren Borneo uhartean, Indonesiaren lurraldean, eta Bruneiraino iritsitako keak kalte handiak eragin zituen eguneroko bizitzan.

2019an, sultanak zigor kodea erreformatu eta xaria lege islamikoa ezarri zuen. Nazio Batuen Erakundeak eta hainbat eragilek gogor kritikatu zuten neurria.[4]

Gobernua eta administrazioa

Politika

Sultanerri konstituzionala da (konstituzioa 1959an sartu zen indarrean), eta sultanak du aginpide absolutua; bera da estatuburu eta gobernuburua, eta berak izendatzen ditu kargu politiko eta administratibo gehienak eta, oro har, agindu bidez gobernatzen du herrialdea. 2019an, xaria lege islamikoa ezarri zen.[3]

Banaketa administratiboa

Lau barruti (daïra) eta 38 azpibarrutitan (mukim) banaturik dago.

Barrutia Hiriburua Biztanleria (2011ko errolda) Eremua (km2)
Belait Kuala Belait 60.744 2.724
Tutong Pekan Tutong 43.852 1.166
Brunei-Muara Bandar Seri Begawan 279.924 571
Temburong Pekan Bangar 8.852 1.304

Demografia

Biztanleria

Omar Ali Saifuddien meskita, Bandar Seri Begawan.

2018an 442.400 biztanle zituen.[2] Adineka, honela dago banaturik biztanleria: 0-14 urte bitartekoak % 22,4 dira, 15-24 urte bitartekoak % 16,1, 25-54 urte bitartekoak % 47,2, 55-64 urte bitartekoak % 8,3, eta 65 urtetik gorakoak % 5,9. Bizi itxaropena 77,9 urtekoa da; 75,5 urtekoa gizonezkoena eta 80,4 urtekoa emakumezkoena (2020ko zenbatespenak).[3] Hezkuntza doakoa da maila guztietan, baita bertako zein atzerriko unibertsitateetan ikasketak egiten dituztenentzat ere. Biztanle gehienak hiriburuan bizi dira.

Banaketa etnikoa

Gizatalde nagusiak malaysiarrak (% 65,7) eta txinatarrak (% 10,3) dira.[3].

Hizkuntzak

Malaysiera (ofiziala), ingelesa (harreman ofizialetarako erabiltzen dena) eta txinera dira hizkuntza nagusiak.

Erlijioa

Biztanleen % 78,8 musulmanak dira, % 8,7 kristauak, eta % 7,8 budistak (2011ko zenbatespena).[3].

Ekonomia

Muarako portua.

Oro har, aski herrialde aberatsa da, eta Asiako hego-ekialdeko estatuen artean bizi-maila altuena duena. Bertako eta atzerriko enpresen mende dago Bruneiko ekonomia, eta petrolioaren ustiapena da jarduera nagusia (petrolio-ekoizle handietakoa da). Petroliotik eta gas naturaletik ateratzen da barne produktu gordinaren % 65, gutxi gorabehera. Bruneiko sultana, Hassanal Bolkiah, munduko pertsonarik aberatsenetakoa da 2021. urteko sailkapenean; eta errege-etxe eta printzeen azpis-sailkapenean munduko bigarren aberatsena Tailandiako errege Maha Vajiralongkornen atzetik[5].

Dena dela, ekonomia-jarduerak ugaritzeko ahaleginak egiten ari da gobernua, petrolioaren gorabeheren mende baitago bestela herrialdea. Petrolioaren prezioen beherakadaren eta Asiako krisiaren eraginez, esaterako, Bruneiko ekonomiaren hazkundea oso murritza izan zen 1999an. Petrolioaz gainera, garrantzitsua da baso-ustiapena eta nekazaritza.

Turismo sustapena ere egiten da Brunei[6]. Alor horretan Ulu Temburong parke nazionala nabarmentzen da, baso tropikal nahiko birjina gorde dena. Baso gehiago ikus daitezke Perdayan erreserban, eta mangle-basoak ere itsastertzean. Brunei ibaiaren ertzetan uraren gaiean eraikitako herrixkak ere turistiten bisitetarako prestatuta daude.

Bandar Seri Begawan hiriburuan ere badira atrakzio turistikoak, hala nola Omar Ali Saifuddien meskita, laku artifizial batek inguratua, edo Errege-Oparien Museoa.

Erreferentziak

  1. ↑ a b 38. araua: Munduko estatuen izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. Euskaltzaindia, euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2011-03-30).
  2. ↑ a b Brunei. citypopulation.de (Noiz kontsultatua: 2020-2-4).
  3. ↑ a b c d e Brunei. The World Factbook, cia.gov (Noiz kontsultatua: 2020-2-4).
  4. ↑ Berasain Tristan, Kristina. Bruneiko sultanak adulterioa eta homosexualitatea harrika hiltzearekin zigortuko ditu. Berria egunkaria, 2019ko apirilak 4, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2020-2-4).
  5. ↑ (Ingelesez) «The world’s 5 richest royals revealed – and none of them are from Europe» South China Morning Post 2021-02-02 (Noiz kontsultatua: 2022-03-14).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) Planet, Lonely. (2017-03-16). «8 razones para descubrir Brunéi» EL PAÍS (Noiz kontsultatua: 2022-03-14).

Kanpo estekak


Commonwealtheko estatu kideak
Antigua eta Barbuda • Australia • Bahamak • Bangladesh • Barbados • Belize • Botswana • Brunei • Dominika • Erresuma Batua • Fiji (baliogabetua) • Ghana • Grenada • Guyana • India • Jamaika • Kamerun • Kanada • Kenya • Kiribati • Lesotho • Malawi • Malaysia • Malta • Maurizio • Mozambike • Namibia • Nauru • Nigeria • Pakistan • Papua Ginea Berria • Ruanda • Saint Kitts eta Nevis • Santa Luzia • Saint Vincent eta Grenadinak • Samoa • Seychelleak • Sierra Leona • Singapur • Salomon Uharteak • Hegoafrika • Sri Lanka • Swazilandia • Tanzania • Tonga • Trinidad eta Tobago • Tuvalu • Uganda • Vanuatu • Zambia • Zeelanda Berria • Zipre

Read other articles:

30th Fighter-Bomber Squadron

This article includes a list of references, related reading, or external links, but its sources remain unclear because it lacks inline citations. Please help improve this article by introducing more precise citations. (December 2012) (Learn how and when to remove this template message) 30th Fighter-Bomber Squadron30th Fighter Squadron Bell P-39Q-20-BE Airacobra 44-3089 showing the squadrons new emblem. Howard Field, Canal Zone, early 1945Active1940–1953CountryUnited StatesBranchUnited Stat...

 

Visa requirements for Somali citizens

Administrative entry restrictions Visa requirements for Somali citizens are administrative entry restrictions imposed on citizens of Somalia by the authorities of other states. As of 2 July 2019, Somali citizens had visa-free or visa on arrival access to 30 countries and territories, ranking the Somali passport 105th in terms of travel freedom according to the Henley Passport Index.[1] Visa requirements map Visa requirements for Somali citizens   Somalia   Visa fre...

 

Edward de Vere

Edward de Vere BiografiKelahiran12 April 1550 (Kalender Masehi Gregorius) Hedingham Castle (en) Kematian24 Juni 1604 (54 tahun)London Borough of Hackney (en) Penyebab kematianPes Tempat pemakamanLondon Borough of Hackney (en) Galat: Kedua parameter tahun harus terisi! Lord Great Chamberlain (en) ← John de Vere, 16th Earl of Oxford (en) – Henry de Vere, 18th Earl of Oxford (en) → Data pribadiPendidikanSt John's College, Cambridge Queens' College (en) KegiatanPekerjaanpe...

Pan Am Flight 1-10

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Pan Am Flight 1-10 – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2023) (Learn how and when to remove this template message) 1948 aviation accident Pan Am Flight 1-10Pan Am Lockheed L-049 Constellation Clipper Great Republic at London Heathrow, similar ...

 

Languages of Cyprus

Languages used in the Mediterranean island of Cyprus This article is about the modern languages. For the ancient Pre-Indo-European language, see Eteocypriot language. Languages of CyprusSign in the Sovereign Base Areas of Akrotiri and Dhekelia in English, Greek, and TurkishOfficial Greek Turkish Vernacular Cypriot Greek Cypriot Turkish Minority Armenian (recognised) Cypriot Arabic (recognised) Kurbetcha (unrecognised) Foreign English (76%)[1] French (7%) German (5%) Signed Greek Sign ...

 

大字 (数字)

この項目には、一部のコンピュータや閲覧ソフトで表示できない文字が含まれています（詳細）。 数字の大字（だいじ）は、漢数字の一種。通常用いる単純な字形の漢数字（小字）の代わりに同じ音の別の漢字を用いるものである。 概要 壱万円日本銀行券（「壱」が大字） 弐千円日本銀行券（「弐」が大字） 漢数字には「一」「二」「三」と続く小字と、「壱」「...

Ice drilling

Method of drilling through ice The ACFEL ice auger showing an ice core pushed up into the core remover barrel.[1] Ice drilling allows scientists studying glaciers and ice sheets to gain access to what is beneath the ice, to take measurements along the interior of the ice, and to retrieve samples. Instruments can be placed in the drilled holes to record temperature, pressure, speed, direction of movement, and for other scientific research, such as neutrino detection. Many different met...

 

Huître

Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Le fond de cet article de zoologie est à vérifier (janvier 2018). Améliorez-le ou discutez des points à vérifier. Si vous venez d’apposer le bandeau, merci d’indiquer ici les points à vérifier. Huître Nom vulgaire ou nom vernaculaire ambigu :l'appellation « Huître » s'applique en français à plusieurs taxons distincts. Huître japonaise (Crassostrea gigas) Taxons concernés Familles...

 

Home Alone 3

Untuk kegunaan lain, lihat Home Alone (disambiguasi). Home Alone 3Poster perilisan bioskopSutradaraRaja GosnellProduserJohn HughesHilton GreenDitulis olehJohn HughesPemeranAlex D. LinzHaviland MorrisPenata musikNick Glennie-SmithSinematograferJulio MacatPenyuntingBruce GreenMalcolm CampbellPerusahaanproduksi Hughes Entertainment Fox Family Films[1] Distributor20th Century FoxTanggal rilis 12 Desember 1997 (1997-12-12) Durasi102 menit[2]NegaraAmerika SerikatBahasaIng...

Derek Jarman

British film director and artist (1942–1994) Derek JarmanJarman during the 1991 Venice Film FestivalBorn(1942-01-31)31 January 1942[1]Northwood, Middlesex, England[2]Died19 February 1994(1994-02-19) (aged 52)St Bartholomew's Hospital, London, EnglandResting placeSt Clement Churchyard, Old Romney, KentEducationCanford School, DorsetAlma materKing's College London Slade School of Fine Art (UCL)Occupation(s)Film director, gay rights activist, gardener, set designerYea...

 

Mike Dodd

American beach volleyball player For the soccer player, see Mike Dodd (soccer). Mike DoddPersonal informationFull nameMichael DoddNationalityAmericanBornAugust 20, 1957 (1957-08-20) (age 66)Manhattan Beach, California, U.S.Height6 ft 4 in (193 cm)College / UniversitySan Diego State University Medal record Men's beach volleyball Representing  United States Olympic Games 1996 Atlanta Beach Michael Dodd (born August 20, 1957) is an American retired professional...

 

中央對臺工作領導小組

中央对台工作领导小组 组成人员 组长 习近平 副组长 王沪宁 秘书长 王毅 机构概况 上级机构 中国共产党中央委员会 机构类型 中共中央议事协调机构 办事机构 中共中央台湾工作办公室国务院台湾事务办公室 联络方式 中共中央台湾工作办公室国务院台湾事务办公室 　实际地址 北京市西城区广安门南街6-1号 对应机构  中國國民黨：大陆事务部 中华人民共和国 中华人民...

Momoka Ariyasu

Momoka AriyasuInformasi latar belakangNama lainMomokā~, Ariyasu~ (julukan)[1]Lahir15 Maret 1995 (umur 29)AsalPrefektur Saitama, Jepang[2]GenrePopPekerjaanPenyanyiTahun aktif1996-2018LabelKing RecordsArtis terkaitMomoiro Clover ZSitus webhttp://www.momoclo.net/ Momoka Ariyasu (有安 杏果code: ja is deprecated , Ariyasu Momoka, kelahiran 15 Maret 1995) adalah seorang mantan penyanyi idola Jepang. Ia dikenal sebagai seorang anggota dari grup musik khusus perempuan Momoir...

 

Stephen Breyer

US Supreme Court justice from 1994 to 2022 (born 1938) Stephen BreyerOfficial portrait, c. 2006Associate Justice of the Supreme Court of the United StatesIn officeAugust 3, 1994 – June 30, 2022Nominated byBill ClintonPreceded byHarry BlackmunSucceeded byKetanji Brown JacksonChief Judge of the United States Court of Appeals for the First CircuitIn officeMarch 1990 – August 3, 1994Preceded byLevin H. CampbellSucceeded byJuan R. TorruellaJudge of the United States Cou...

 

Filiberto Milliet

Questa voce sull'argomento vescovi italiani è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Filiberto Milliet de Favergesarcivescovo della Chiesa cattolicaIncarichi ricoperti Vescovo di San Giovanni di Moriana (1591-1618) Arcivescovo metropolita di Torino (1618-1625)  Nato5 aprile 1561 a Chambéry Nominato vescovo4 aprile 1590 da papa Sisto V Elevato arcivescovo17 dicembre 1618 da papa Paolo V Dec...

جامعة بوخارست

جامعة بوخارست معلومات المؤسس ألكسندر يوحنا كوزا  التأسيس 1864 النوع عامه الكليات الادارة والقانون واللغات والعلوم السياسية والفلسفة.. وغيرها الموقع الجغرافي إحداثيات 44°26′08″N 26°06′04″E / 44.435555555556°N 26.101116666667°E / 44.435555555556; 26.101116666667   المدينة بوخارست المكان بوخ...

 

Basilika Santo Filipus dari Agira, Aci San Filippo

Basilika Santo Filipus dari AgiraBasilika Minor Santo Filipus dari Agirabahasa Italia: Basilica di San Filippo d'AgiraBasilika Santo Filipus dari AgiraLokasiAci San FilippoNegara ItaliaDenominasiGereja Katolik RomaArsitekturStatusBasilika minorStatus fungsionalAktif Basilika Santo Filipus dari Agira (bahasa Italia: Basilica di San Filippo d'Agira) adalah sebuah gereja basilika minor Katolik yang terletak di Aci San Filippo, Italia. Basilika ini ditetapkan statusnya pada 2009 dan ...

 

Diffusion damping

Physical process in cosmology Part of a series onPhysical cosmology Big Bang · Universe Age of the universe Chronology of the universe Early universe Inflation · Nucleosynthesis Backgrounds Gravitational wave (GWB) Microwave (CMB) · Neutrino (CNB) Expansion · Future Hubble's law · Redshift Expansion of the universe FLRW metric · Friedmann equations Inhomogeneous cosmology Future of an expanding universe Ultimate fate of the universe Components · Struc...

Henry Bailey (sternwheeler)

Henry Bailey History NameHenry Bailey Completed1888[1] Out of service1898 FateScrapped NotesMachinery and upper works installed in new hull, resulting vessel was named Skagit Queen[2][3] General characteristics TypeInland steamboat Tonnage271.20 gross;[2] 209.59 net tons[1] Length108.5 ft (33.07 m)[1] Beam25 ft (7.62 m) Installed powertwin steam engines, horizontally mounted, each with a bore of 12 inches (30.5 cm) and ...

 

朱鞠内湖

この記事は検証可能な参考文献や出典が全く示されていないか、不十分です。 出典を追加して記事の信頼性向上にご協力ください。（このテンプレートの使い方）出典検索?: 朱鞠内湖 – ニュース · 書籍 · スカラー · CiNii · J-STAGE · NDL · dlib.jp · ジャパンサーチ · TWL (2015年7月) 朱鞠内湖 国道275号、朱鞠内PAより（2009年11月） 朱...