Η Τζόαν Κρόφορντ (αγγλικά: Joan Crawford), (γενν. ως Lucille Fay LeSueur, 23 Μαρτίου 1904 - 10 Μαΐου 1977, το έτος γέννησης αβέβαιο, δείτε την ενότητα Σημειώσεις) ήταν Αμερικανίδαηθοποιός του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, που ξεκίνησε την καριέρα της ως χορεύτρια και showgirl. Το 1999 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου την κατέταξε στη δέκατη θέση στη λίστα με τις 25 μεγαλύτερες σταρ του Χόλιγουντ όλων των εποχών.[17]
Στην ταινία Ανθρώπινη αδυναμία (1932)
Ξεκινώντας την καριέρα της ως χορεύτρια με διάφορες θεατρικές εταιρείες, προτού γίνει χορεύτρια στο Μπρόντγουεϊ, η Κρόφορντ υπέγραψε το 1925 συμβόλαιο με τη Metro-Goldwyn-Mayer, όπου είχε μικρούς ρόλους σε κάποιες ταινίες του βωβού κινηματογράφου. Η επιτυχία έφτασε το 1928 με το Our dancing daughters με το οποίο έγινε μια από τις μεγαλύτερες σταρ της Metro. Τη δεκαετία του 1930 η φήμη της Κρόφορντ ανταγωνίστηκε τη φήμη των συναδέλφων της Νόρμα Σίρερ και Γκρέτα Γκάρμπο. Ενσάρκωσε σκληρά εργαζόμενες νεαρές γυναίκες που βρίσκουν την επιτυχία και τον έρωτα. Τρεις από αυτές τις ταινίες έλαβαν θετική αποδοχή από το κοινό και έγιναν δημοφιλείς στις γυναίκες. Η Κρόφορντ έγινε ένα από τα πιο εξέχοντα αστέρια του κινηματογράφου στο Χόλιγουντ και μια από τις πιο ακριβοπληρωμένες γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο από τα τέλη της δεκαετίας του 1930 οι ταινίες της Κρόφορντ άρχισαν να χάνουν χρήματα. Παρ' όλα αυτά, η καριέρα της σταδιακά βελτιώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1940 και το 1945 έκανε μια ηχηρή επιστροφή, όταν πρωταγωνίστησε στην ταινία Θύελλα σε μητρική καρδιά (Mildred Pierce), για την οποία κέρδισε το Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου. Έλαβε υποψηφιότητες για το Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου για τις ταινίες Τα λύτρα του πόνου (Possessed, 1947) κι Πύρινος εφιάλτης (Sudden Fear, 1952). Συνέχισε να εμφανίζεται στον κινηματογράφο και την τηλεόραση καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950 και του 1960. Γνώρισε τεράστια επιτυχία με την εξαιρετικά πετυχημένη ταινία τρόμου Τι απέγινε η Μπέιμπι Τζέιν; (What Ever Happened to Baby Jane, 1962), στην οποία συμπρωταγωνίστησε με την Μπέτι Ντέιβις, τη μεγαλύτερή της αντίπαλο.
Το 1955 η Κρόφορντ συνεργάστηκε με την Pepsi-Cola Company μετά τον γάμο της με τον πρόεδρο αυτής της εταιρείας Άλφρεντ Στιλ. Μετά τον θάνατό του το 1959, η Κρόφορντ πήρε τη θέση του στο συμβούλιο των μετόχων, θέση την οποία υπηρέτησε μέχρι τη συνταξιοδότησή της το 1973. Μετά την κυκλοφορία της βρετανικής ταινίας τρόμου Τρόμος απ' το παρελθόν το 1970, η Κρόφορντ συνταξιοδοτήθηκε από τον κινηματογράφο. Η τελευταία της δημόσια εμφάνιση έγινε το 1974, όταν κυκλοφόρησαν μη κολακευτικές φωτογραφίες της στον τύπο. Η Κρόφορντ εξαφανίστηκε από τη δημόσια ζωή και απομονώθηκε μέχρι τον θάνατό της το 1977.
Βιογραφία
Γεννημένη ως Lucille Fay LeSueur στο Σαν Αντόνιο του Τέξας, το μικρότερο και τρίτο παιδί της Άννα Μπελ (Τζόνσον) και του Thomas LeSueur, ενός ιδιοκτήτη πλυντηρίου. Είχε αγγλική, γαλλική, σουηδική και ιρλανδική καταγωγή. Τα μεγαλύτερα αδέρφια της ήταν η αδερφή Daisy LeSueur, η οποία πέθανε πριν τη γέννηση της Κρόφορντ, και ο αδερφός Hal LeSueur.
Ο πατέρας της Κρόφορντ εγκατέλειψε την οικογένεια λίγους μήνες πριν τη γέννησή της και επανεμφανίστηκε το 1930 στην Abilene του Τέξας όπου εργαζόταν σε οικοδομή. Μετά την εξαφάνιση του LeSueur, η μητέρα της Κρόφορντ παντρεύτηκε τον Henry Cassin. Ο γάμος αυτός καταγράφεται στο δημοτολόγιο ως ο πρώτος γάμος της μητέρας της Κρόφορντ. Η Κρόφορντ έζησε με τη μητέρα, τον πατριό και τα αδέρφια της στην Οκλαχόμα. Εκεί, ο Cassin, ένας ιμπρεσάριος, ήταν επικεφαλής της Όπερας Ράμσεϊ. Επιχείρησε να κλείσει διάφορους και διακεκριμένους ερμηνευτές όπως η Άννα Πάβλοβα και η Eva Tanguay. Εκείνη την περίοδο, η Κρόφορντ αγνοούσε το γεγονός ότι ο Cassin, τον οποίο φώναζε "μπαμπά", δεν ήταν ο βιολογικός της πατέρας μέχρι που ο αδερφός της Hal της είπε την αλήθεια. Ο Cassin ξεκίνησε να την παρενοχλεί σεξουαλικά από την ηλικία των 11 ετών. Η παρενόχληση συνεχίστηκε μέχρι που η Κρόφορντ πήγε στη St. Agnes Academy, ένα ρωμαιοκαθολικό σχολείο. Η Κρόφορντ προτιμούσε το ψευδώνυμο "Billie" και απολάμβανε να παρακολουθεί διάφορα έργα να προβάρονται στο θέατρο του πατριού της. Η αστάθεια της οικογένειάς της, επηρέασε αρνητικά την παιδική ηλικία της Κρόφορντ, με αποτέλεσμα η εκπαίδευσή της να μην προχωρήσει ποτέ πέρα από το δημοτικό σχολείο.
Από την παιδική ηλικία, το όνειρο της Κρόφορντ ήταν να γίνει χορεύτρια. Ωστόσο μια μέρα, σε μια προσπάθεια να αποφύγει τα μαθήματα πιάνου, γλίστρησε στα σκαλιά μπροστά στην είσοδο του σπιτιού της και τραυμάτισε σοβαρά το πόδι της σε ένα σπασμένο μπουκάλι από γάλα. Ως αποτέλεσμα, υποβλήθηκε σε τρία χειρουργεία για να αποκαταστήσει τη ζημιά. Στάθηκε αδύνατο για την ίδια να φοιτήσει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή να συνεχίσει τα μαθήματα χορού για 18 μήνες.
Ενώ κατοικούσε ακόμα στο Λότον, ο πατριός της Κρόφορντ κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση. Παρόλο που αθωώθηκε στο δικαστήριο, μπήκε στη μαύρη λίστα στο Λότον και η οικογένεια μετακόμισε στο Κάνσας Σίτι του Μιζούρι πιθανώς γύρω στο 1916. Μετά την εγκατάστασή τους εκεί, ο Cassin έγραψε την Κρόφορντ στη St. Agnes Academy του Κάνσας. Όταν η μητέρα της και ο πατριός της χώρισαν, η ίδια παρέμεινε στο St. Agnes ως μαθήτρια, και περνούσε τον περισσότερο χρόνο της εκεί δουλεύοντας, κυρίως μαγειρεύοντας και καθαρίζοντας, παρά σπουδάζοντας.
Αργότερα φοίτησε στη Rockingham Academy, επίσης ως εργαζόμενη φοιτήτρια. Ενώ φοιτούσε εκεί, ξεκίνησε να φλερτάρει και είχε την πρώτη της σοβαρή σχέση με έναν τρομπετίστα, που ονομαζόταν Ρέι Στέρλινγκ.
Το 1922, γράφτηκε στο Stephens College του Μιζούρι, όπου έδωσε ως έτος γέννησης το 1906. Φοίτησε στο Stephens μόνο για λίγους μήνες προτού τα παρατήσει, καθώς συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν προετοιμασμένη για το πανεπιστήμιο.
Mommie Dearest
Με τον γιο της, Κρίστοφερ (1951)
Τον Νοέμβριο του 1978, η Κριστίνα Κρόφορντ κυκλοφόρησε το βιβλίο Mommie Dearest, το οποίο περιλάμβανε τους ισχυρισμούς της πως η μετέπειτα μητέρα της ήταν ασκούσε συναισθηματική βία στην Κριστίνα και τον αδερφό της Κρίστοφερ επειδή ενδιαφερόταν περισσότερο για την καριέρα της παρά για τον ρόλο της ως μητέρα. Πολλοί από τους φίλους και συναδέλφους της Κρόφορντ, συμπεριλαμβανομένων των Βαν Τζόνσον, Αν Μπλάιθ, Μίρνα Λόι, Κάθριν Χέπμπορν, Σεζάρ Ρομέρο, Γκάρι Γκρέι, Ντάγκλας Φέρμπανκς Τζούνιος (πρώτος σύζυγος της Κρόφορντ) και οι άλλες δυο μικρότερες κόρες της Κρόφορντ - Κάθι και Σίντνι - κατήγγειλαν το βιβλίο και αρνήθηκαν κατηγορηματικά οποιοδήποτε είδος βίας. Ωστόσο άλλοι συνάδελφοι της Κρόφορντ, συμπεριλαμβανομένων των Μπέτι Χάτον, Έλεν Χέιζ, Τζέιμς Μακάρθουρ (γιος της Χέιζ), Τζουν Άλισον, Λιζ Σμιθ, Ρεξ Ριντ και Βίνσεντ Σέρμαν ανέφεραν ότι είχαν γίνει μάρτυρες κάποιας μορφής βίαιης συμπεριφοράς. Ο γραμματέας της Κρόφορντ, Jeri Binder Smith, επιβεβαίωσε τους ισχυρισμούς της Κριστίνα. Το Mommie Dearest έγινε μπεστ σέλερ και κατέληξε στη βιογραφική ταινία του 1981 Αποκαλύψεις για μια γυναίκα, με πρωταγωνίστρια τη Φέι Ντάναγουεϊ στον ρόλο της Κρόφορντ.
Στη λαϊκή παράδοση
Με τον Λούις Μπ. Μάγιερ (1953)
Η διαμάχη ανάμεσα στην Κρόφορντ και την Μπέτι Ντέιβις αποτυπώνεται στο βιβλίο του Σον Κόνσινταϊν Bette and Joan: The Divine Feud (1989). Απέσπασε έντονο ανταγωνισμό για τους κινηματογραφικούς ρόλους, τα Όσκαρ και τον Franchot Tone, τον συμπρωταγωνιστή της Ντέιβις στην ταινία Μια επικίνδυνη γυναίκα (1935).
Η διαμάχη Κρόφορντ-Ντέιβις είναι το θέμα της πρώτης σεζόν της τηλεοπτικής σειράς του FX Feud, με τον υπότιτλο Bette and Joan. Την Κρόφορντ ενσαρκώνει η Τζέσικα Λανγκ, την Ντέιβις ενσαρκώνει η Σούζαν Σαράντον.
Προσωπική ζωή
Η Κρόφορντ παντρεύτηκε τέσσερις φορές. Οι πρώτοι τρεις γάμοι της κατέληξαν σε διαζύγιο, ενώ ο τελευταίος διήρκεσε μέχρι τον θάνατο του συζύγου της, Άλφρεντ Στιλ. Υιοθέτησε πέντε παιδιά, ένα από τα οποία ζητήθηκε πίσω από τη βιολογική του μητέρα. Η σχέση της Κρόφορντ με τα δυο μεγαλύτερα παιδιά της, Κριστίνα και Κρίστοφερ, ήταν πικρή. Μάλιστα η Κρόφορντ αποκλήρωσε αυτά τα δυο παιδιά και μετά τον θάνατό της, η Κριστίνα έγραψε ένα αρκετά γνωστό «τα λέω όλα» βιβλίο με τον τίτλο Mommie Dearest (1978). Το βιβλίο αυτό μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με πρωταγωνίστρια τη Φέι Ντάναγουει, ενώ στην Ελλάδα προβλήθηκε με τον τίτλο Αποκαλύψεις για μια γυναίκα το 1981.
Το έτος γέννησης της Κρόφορντ δεν είναι γνωστό, καθώς διάφορες πηγές αναφέρουν ως έτος γέννησής της το 1904, το 1905, το 1906 και το 1908. Η απογραφή του 1910 έδωσε στην Κρόφορντ τον Απρίλιο του 1910 την ηλικία των πέντε ετών. Η ίδια η Κρόφορντ υποστήριξε ως έτος γέννησής της το 1908 (το οποίο αναγράφεται και στην ταφόπλακά της), ωστόσο πολλοί σύγχρονοι βιογράφοι της θέτουν το 1904 ως το πιθανότερο έτος. Η κόρη της Κρόφορντ, Κριστίνα, στη βιογραφία της Mommie Dearest (1978), αναφέρει το «1904» δύο φορές :
"Publicly her birth date was reported as March 23, 1908, but Grandmother told me that she was actually born in 1904."
"My mother was born Lucille LeSueur in San Antonio, Texas, in 1904, although when she came to Hollywood she lied about her age and changed the year to 1908."
Αυτοβιογραφίες
Joan Crawford (1962). A Portrait of Joan: The Autobiography of Joan Crawford. Doubleday. ISBN978-1-258-17238-1.
Considine, Shaun (1989). Bette and Joan: The Divine Feud. New York, E. P. Dutton, a division of Penguin Books. (ISBN0-525-24770-X).
Bret, David (2006). Joan Crawford: Hollywood Martyr. Robson. (ISBN1-86105-931-0).
Granlund, Nils T. (1957). Blondes, Brunettes, and Bullets. New York, David McKay Company.
Hoefling, Larry J. (2008). Nils Thor Granlund: The Swedish Showman Who Invented American Entertainment. Inlandia Press. (ISBN0-9822313-0-X).
LaSalle, Mick (2000). Complicated Women: Sex and Power in Pre-Code Hollywood. New York, Thomas Dunne Books, an imprint of St. Martin's Press. (ISBN0-312-25207-2).
Dunaway, Faye (1998). Looking For Gatsby. Pocket. (ISBN0-671-67526-5).
Leese, Elizabeth (1991). Costume Design in the Movies. Dover Books. (ISBN0-486-26548-X).
Newquist, Roy, with introduction by John Springer (1980). Conversations with Joan Crawford. New Jersey, Citadel Press, a division of Lyle Stuart, Inc. (ISBN0-8065-0720-9).
Quirk, Lawrence J. and William Schoell. (2002). Joan Crawford: the essential biography. University Press of Kentucky. (ISBN0-8131-2254-6).
Skal, David J. (1993). The Monster Show: A Cultural History of Horror. Penguin Books. (ISBN0-14-024002-0).
Thomas, Bob (1978). Joan Crawford: A Biography. New York, Bantam Books. (ISBN0-553-12942-2).
