Πρωτεύουσά του Τέξας, είναι το Ώστιν και μεγαλύτερη πόλη του, το Χιούστον. Το ταχυδρομικό του σύμβολο είναι «TX».
Η πολιτεία του Τέξας, συνορεύει με την Οκλαχόμα στα βόρεια, με το Αρκάνσας στα βορειοανατολικά, με την Λουιζιάνα στα ανατολικά, με το Νέο Μέξικο στα δυτικά και το Μεξικό στα νότια. Επίσης, το παράκτιο τμήμα της πολιτείας στα νότια, βρέχεται από τον Κόλπο του Μεξικού.[4]
Το όνομα Τέξας προέρχεται από τη λέξη «ταϊσάς» (tayshas) της γλώσσας των αυτοχθόνων Ινδιάνων Κάντο, που σημαίνει «φίλοι» ή «σύμμαχοι» και είχε λανθασμένα αποδοθεί στους κατοίκους και την τοποθεσία από Ισπανούς εξερευνητές.
Το Τέξας περιέχει ποικίλα τοπία, μοιάζοντας και με το Βαθύ Νότο (Deep South), αλλά και με τις Νοτιοδυτικές Πολιτείες. Ταξιδεύοντας από ανατολικά προς τα δυτικά κάποιος, μπορεί να παρατηρήσει πευκοδάση και δάση με βελανιδιές και δένδρα τύπου κρόσγουντ, κυματιστές πεδιάδες και λιβάδια, απότομους λόφους και, τελικά, την έρημο Μπιγκ Μπεντ. Η φράση «όλα είναι μεγαλύτερα στο Τέξας» προέρχεται εν μέρει από τη γεωγραφική του εξάπλωση και τις πλατιές ανοιχτές εκτάσεις της ερήμου του και των λιβαδιών του. Λόγω της μακράς ιστορίας του, ως κέντρου της αμερικανικής βιομηχανίας βοοειδών, το Τέξας συνδέεται συχνά σε μεγάλο μέρος του κόσμου με την εικόνα των κάουμποϊς (cowboys).
Ιστορικά και πολιτισμικά το Τέξας συχνά θεωρείται μέρος του Αμερικανικού Νότου. Όμως, με τις Ισπανικές και Μεξικανικές του ρίζες και την τοπογραφία του, τη Νοτιοδυτική του βλάστηση, γενικά παρόμοια με τη δυτική σε μια γραμμή από το Φορτ Γουόρθ έως το Κόρπους Κρίστι (Corpus Christi), μπορεί επίσης να ταξινομηθεί σαν μέρος των Νοτιοδυτικών Ηνωμένων Πολιτειών. Ενώ οι κάτοικοι γνωρίζουν αυτές τις «κατηγορίες», πολλοί ισχυρίζονται ότι μια ανεξάρτητη «Τεξανική» ταυτότητα παραγκωνίζει τις ονομασίες των περιοχών.
Η περιοχή του Τέξας βρίσκεται ανάμεσα σε δύο κύριες πολιτισμικές ομάδες της προκολομβιανής βόρειας Αμερικής, τις νοτιοδυτικές περιοχές και τις περιοχές των πεδιάδων. Οι αρχαιολογικές έρευνες έχουν αποκαλύψει ότι σε αυτές διαβίωσαν τρεις σημαντικές αυτόχθονες πολιτιστικές ομάδες, οι οποίες έφτασαν στην περίοδο ακμής τους πριν από την άφιξη των πρώτων Ευρωπαίων στην Αμερική. Οι ομάδες αυτές είναι οι εξής:
οι Πουέμπλο, με προέλευση από τις άνω ροές του ποταμού Ρίο Γκράντε, στο κεντρικό δυτικό Τέξας,
οι Μισισίπιανς, με προέλευση κατά μήκος του ποταμού Μισισιπή, ανατολικά του Τέξας,
και οι πολιτισμοί της Μεσοαμερικής, στο νότιο Τέξας. Η επιρροή του Τεοτιχουακάν από το βόρειο Μεξικό άκμασε κατά το 500 μ.Χ. ενώ παρήκμασε από τον 8ο ως τον 10ο αιώνα.
Στην περιοχή της σημερινής πολιτείας του Τέξας καμία ομάδα από τις παραπάνω δεν ήταν κυρίαρχη, ενώ η περιοχή κατοικούνταν από αρκετές φυλές ινδιάνων, όπως οι Αλαμπάμα, οι Απάτσι, οι Ατακαπάν, οι Μπιντάι, οι Κάντο, οι Κοαχουιλτεκάν, οι Κομάντσι, οι Τσερόκι, οι Τσοκτάου, οι Κουσάτα, οι Χασινάι, οι Τζουμάνο, οι Καρανκάουα, οι Κικαπού, οι Κιόουα, οι Τοκνκάουα και οι Ουιτσιτά. Η ονομασία Τέξας προέρχεται από τη λέξη «táysha» (τάισα), που στη γλώσσα Καντόαν των Χασινάι σημαίνει «φίλοι» ή «σύμμαχοι».
Η πρώτη ιστορική καταγραφή αναφορικά με το Τέξας είναι ένας χάρτης των ακτών του κόλπου του Μεξικό το 1519 από τον Ισπανό εξερευνητή Άλβαρεθ δε Πινέδα. Εννιά χρόνια αργότερα, ο επίσης Ισπανός εξερευνητής Άλβαρ Νούνιεθ Καμπέθα δε Βάκα και το πλήρωμά του ναυάγησαν στις ακτές του Τέξας και ήταν έτσι οι πρώτοι Ευρωπαίοι που πάτησαν το πόδι τους στην περιοχή. Οι αποικιοκρατικές δυνάμεις της Ευρώπης αγνόησαν αρχικά το Τέξας μέχρι τη σχετικά τυχαία εποίκισή του το 1685. Λάθος υπολογισμοί του Ρενέ Ρομπέρ Καβελιέ ντε λα Σαλ, τον οδήγησαν να ιδρύσει την αποικία του Φορτ Σεν Λουί στον κόλπο Ματαγκόρντα αντί για τον ποταμό Μισισιπί. Η αποικία αυτή είχε διάρκεια ζωής μόνο τέσσερα χρόνια πριν εγκαταλειφθεί λόγω των δυσμενών συνθηκών και των αφιλόξενων ιθαγενών.
Το 1690 οι ισπανικές αρχές, έχοντας την ανησυχία ότι η Γαλλία είχε εξελιχθεί σε πιθανή απειλή, κατασκεύασαν αρκετές ιεραποστολές στο ανατολικό Τέξας, αλλά μετά από ισχυρή αντίσταση των ινδιάνων της περιοχής, οι αποστολές επέστρεψαν στο Μεξικό. Όταν η Γαλλία ξεκίνησε τον αποικισμό της Λουιζιάνα, κυρίως στο νότιο τμήμα της σημερινής πολιτείας, οι Ισπανοί απάντησαν το 1716 με την επανίδρυση των ιεραποστολών στο Τέξας, ενώ δύο χρόνια αργότερα ίδρυσαν την πόλη του Σαν Αντόνιο ως την πρώτη κανονική αποικία τους στο Τέξας.
Οι εχθρικές φυλές των ινδιάνων και η απόσταση από τις γειτονικές αποικίες της Ισπανίας αποθάρρυνε τους πιθανού έποικους, καθιστώντας έτσι την περιοχή μία από τις λιγότερο κατοικημένες αποικίες της Νέας Ισπανίας. Το 1749 η συνθήκη ειρήνης μεταξύ των Ισπανών και των Λίπαν Απάτσι συνάντησε την έχθρα αρκετών ινδιάνικων φυλών, όπως οι Κομάντσι, οι Τονκάουα και η Χασινάι.
Σύγχρονη Εποχή
Άποψη του Σπίντλτοπ.
Η πρώτη μεγάλη πετρελαιοπηγή στο Τέξας ανακαλύφθηκε στο Σπίντλτοπ (Spindletop), νότια του Τέξας στις 10 Ιανουαρίου 1901. Άλλες πετρελαιοφόρες περιοχές ανακαλύφθηκαν αργότερα κοντά στο Ανατολικό Τέξας, στο Δυτικό Τέξας και κάτω από τον Κόλπο του Μεξικού. Ως αποτέλεσμα, η «Πετρελαϊκή Έκρηξη» μετέβαλε μόνιμα την οικονομία και τον τρόπο ζωής στο Τέξας.
Η Μεγάλη Κρίση και το Σκονισμένο 1930 (Dusty Thirties or Dust Bowl) έφεραν μια διπλή καθίζηση στην οικονομία της πολιτείας, η οποία είχε σημαντικά βελτιωθεί από την εποχή του Εμφυλίου Πολέμου. Μετανάστες εγκατέλειψαν τις χειρότερα πληγείσες περιοχές από τις σκονοθύελλες της δεκαετίας του 1930 (Dusty Thirties). Ειδικά από αυτήν την περίοδο και μετά, οι νέγροι εγκατέλειψαν το Τέξας κατά τη Μεγάλη Μετανάστευση (Αφροαμερικανική) για να εργαστούν στις Βόρειες Ηνωμένες Πολιτείες ή στην Καλιφόρνια και για να γλιτώσουν την καταπίεση του φυλετικού διαχωρισμού.
Στις 22 Νοεμβρίου 1963, σε προεδρική αυτοκινητοπομπή στο Ντάλας του Τέξας, ο Λη Χάρβεϊ Όσβαλντδολοφόνησε τον πρόεδρο Τζον Κέννεντυ. Ο κυβερνήτης του Τέξας, Τζον Κόνναλι επίσης τραυματίστηκε σοβαρά στο επεισόδιο, αλλά επέζησε. Στο Air Force One στο αεροδρόμιο του Ντάλας, το Αεροδρόμιο Λαβ Φιλντ, ο αντιπρόεδρος του Κέννεντυ, ο Τεξανός Λύντον Μπέινς Τζόνσον (Lyndon Baines Johnson), ορκίστηκε ως ο επόμενος πρόεδρος.
Παρά την τραγωδία, τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 το Τέξας εκσυγχρονίστηκε και επέκτεινε το σύστημα ανώτερης εκπαίδευσης. Κάτω από την ηγεσία του κυβερνήτη Κόνναλι, η πολιτεία δημιούργησε ένα ευρύ πρόγραμμα για την ανώτερη εκπαίδευση, μια διαφορετική διανομή των υλικών πόρων, και ένα κεντρικό πολιτειακό μηχανισμό σχεδιασμένο για να διοικεί τα ιδρύματα της πολιτείας πιο αποτελεσματικά. Αυτές οι αλλαγές βοήθησαν τα πανεπιστήμια του Τέξας να πάρουν ομοσπονδιακές επιδοτήσεις για την έρευνα.
Στα νεότερα χρόνια, το Τέξας έφτασε σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο ανάπτυξης, κυρίως λόγω των πετρελαιοφόρων κοιτασμάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν το Τέξας ήταν κυρίαρχο κράτος, τότε θα ήταν η 10η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Το Τέξας βρίσκεται στο νοτιότερο τμήμα των Μεγάλων Πεδιάδων, οι οποίες τελειώνουν στα νότια απέναντι από τη γεμάτη πτυχώσεις Ανατολική Σιέρρα Μάδρε του Μεξικού. Βρίσκεται στο νοτιοκεντρικό τμήμα των ΗΠΑ.
Το μέγεθος και η μοναδική ιστορία του Τέξας κάνει αμφίβολη την περιφερειακή του ταξινόμηση. Αναφορικά με την πηγή, μπορεί δίκαια να θεωρηθεί είτε μια Νότια είτε μια Νοτιοδυτική Πολιτεία είτε και τα δύο. Η αχανής γεωγραφική, οικονομική και πολιτισμική ποικιλία μέσα στην ίδια την πολιτεία απαγορεύει την εύκολη κατηγοριοποίηση όλης της πολιτείας σε μια αναγνωρισμένη περιοχή των ΗΠΑ. Οι Ανατολικές, Κεντρικές και Βόρειες περιοχές του Τέξας έχουν μια στενότερη σύνδεση με τον Αμερικανικό Νότο από ότι με τα Νοτιοδυτικά. Άλλες, όπως το μακρινό Δυτικό Τέξας και το Νότιο Τέξας, έχουν περισσότερες ομοιότητες με τις τελευταίες.
Ο Ρίο Γκράντε, ο Κόκκινος Ποταμός (Red River) και ο Ποταμός Σάμπιν δημιουργούν φυσικά σύνορα της πολιτείας με την Οκλαχόμα στα βόρεια, τη Λουιζιάνα και το Αρκάνσας στα ανατολικά, και τις Μεξικανικές πολιτείες της Τσιουάουα, Κοαουίλα, Νουέβο Λεόν (Νέο Λεόν) και Ταμαουλίπας στα νότια. Η Στενή Λωρίδα του Τέξας έχει ένα ανατολικό σύνορο με την Οκλαχόμα στις 100ο Δ, ένα βόρειο σύνορο με την Οκλαχόμα στις 36ο30' Β και ένα δυτικό σύνορο με το Νέο Μεξικό στις 103ο Δ. Το Ελ Πάσο βρίσκεται στο δυτικότερο άκρο της πολιτείας στις 32ο Β και ο Ρίο Γκράντε.
Το Τέξας είναι το νοτιότερο τμήμα των Μεγάλων Πεδιάδων, οι οποίες τελειώνουν στα νότια απέναντι από τη γεμάτη πτυχώσεις Δυτική Σιέρρα Μάδρε του Μεξικού. Η ηπειρωτική κρούστα δημιουργεί μια σταθερή Μεσοπρωτεροζωική περιοχή που μεταβάλλεται κατά μήκος ενός φαρδιού ηπειρωτικού ορίου και της παραδοσιακής κρούστας σε γνήσια ωκεάνια κρούστα του Κόλπου του Μεξικού. Οι παλαιότεροι βράχοι στο Τέξας χρονολογούνται από τα Μεσοπρωτεροζωικά και είναι ηλικίας 1.600.000.000 (1,6 δισ.) ετών. Αυτοί οι Προκάμβριοι και μεταμορφικοί βράχοι υπάρχουν κάτω από το μεγαλύτερο μέρος της πολιτείας, και είναι ορατοί στην επιφάνεια σε τρία μέρη: το Λιάνο ψηλά, ψηλά, το Βαν Χορν (Van Horn) και τα Βουνά Φράνκλιν, κοντά στο Ελ Πάσο. Ιζηματογενή πετρώματα καλύπτουν τους περισσότερους από αυτούς τους αρχαίους βράχους. Τα παλαιότερα ιζήματα κατακάθισαν στις πλαγιές ενός ερρηγμένου ηπειρωτικού ορίου ή ενός αδρανούς ορίου που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της Κάμβριας περιόδου. Αυτό το όριο υπήρχε έως ότου η Λαυρασία και η Γκοντβάνα συγκρούστηκαν στην Πενσυλβάνια περίοδο για να δημιουργήσουν την Παγγαία. Αυτή είναι η θαμμένη κορυφή της ζώνης των Αππαλαχίων Ορέων–Ουαχίτα της Πεννσυλβάνιας ηπειρωτικής σύγκρουσης. Αυτή η ορογενής κορυφή είναι σήμερα θαμμένη κάτω από τη γραμμή Ντάλας–Γουάκο—Ώστιν–Σαν Αντόνιο.
Πινακίδα εισόδου στο Τέξας, από την πολιτεία του Άρκανσο, σε φωτογραφία του 2008.
Ο πληθυσμός της πολιτείας σύμφωνα με εκτίμηση του 2024 ανέρχεται σε 30.976.800 κατοίκους. Η πυκνότητα του πληθυσμού ανέρχεται σε 44,52 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, λίγο μεγαλύτερη από το μέσο όρο των ΗΠΑ (36 κάτοικοι ανά τετρ.χλμ.).
Σχεδόν τα 2/3 των κατοίκων της πολιτείας διαμένουν σε μεγάλες αστικές περιοχές. Η μητροπολιτική περιοχή του Ντάλας και του Φορτ Γουόρθ είναι η μεγαλύτερη της πολιτείας, αν και το Χιούστον είναι η μεγαλύτερη πόλη (και τέταρτη σε πληθυσμό στις ΗΠΑ).
Είναι μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες πολιτείες των ΗΠΑ καθώς ο πληθυσμός ήταν στα 20,8 εκατομμύρια το 2000, στα 25,2 εκατομμύρια το 2010 και στα 29,2 εκατομμύρια το 2020.
Με βάση τα στοιχεία της απογραφής του 2020, ο πληθυσμός της πολιτείας έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
Το 77,9% του πληθυσμού είναι λευκοί (40,3% λευκοί, 40,2% ισπανολατίνοι)
Το 13,2% του πληθυσμού είναι Αφροαμερικάνοι
Το 5,5% ασιατικής καταγωγής
Το 1,1% ινδιάνοι
Το 0,2% άλλης φυλετικής προέλευσης, και
Το 2,2% από μίξη δύο ή περισσότερων φυλών.
Οι γερμανικής καταγωγής κάτοικοι εντοπίζονται κυρίως στο κεντρικό και νοτιοανατολικό κεντρικό Τέξας. Περισσότερο από το 1/3 των κατοίκων έχουν ισπανολατινική καταγωγή, ενώ, αν και αρκετοί έχουν εγκατασταθεί πρόσφατα στην πολιτεία, οι περισσότεροι έχουν ρίζες ακόμα και από τον 18ο αιώνα στην περιοχή. Επίσης, εκτός από τους Αφροαμερικάνους με προέλευση από τον πρώην πληθυσμό των σκλάβων, αρκετοί έχουν εγκατασταθεί στην πολιτεία μετέπειτα από άλλες περιοχές των ΗΠΑ σε αναζήτηση εργασίας. Πρόσφατα σημειώθηκε αύξηση του πληθυσμού ασιατικής καταγωγής, κυρίως στο Χιούστον και το Ντάλας.
Το Τέξας έχει το υψηλότερο ποσοστό κατοίκων με δηλωμένο θρησκευτικό προσανατολισμό στις ΗΠΑ. Με βάση στοιχεία του 2020, το 75,5% του πληθυσμού είναι Χριστιανοί και από αυτούς το 47% είναι διαμαρτυρόμενοι και το 28% είναι ρωμαιοκαθολικοί. Το ανατολικό Τέξας, γνωστό και ως η «Ζώνη της Βίβλου», είναι γενικά συντηρητικό, ενώ το δυτικό Ντάλας αποτελεί έδρα τριών σημαντικών εκκλησιών Ευαγγελιστών, ενός καθολικού πανεπιστημίου, και μονών. Παράλληλα, πολυπληθείς ομάδες μη χριστιανικών δογμάτων είναι συγκεντρωμένες στα αστικά κέντρα, όπως Μουσουλμάνοι και Εβραίοι, ενώ αρκετοί ανήκουν στο δόγμα του Ινδουισμού και των Σιχ.
Κύριες πόλεις
Η πολιτεία έχει τέσσερεις πόλεις με πληθυσμό μεγαλύτερο από ένα εκατομμύριο κατοίκους: το Χιούστον, το Σαν Αντόνιο, το Ντάλας και το Ώστιν. Οι πόλεις αυτές ανήκουν και στις δέκα μεγαλύτερες σε πληθυσμό στις ΗΠΑ. Επίσης, άλλες πόλεις του Τέξας έχουν περισσότερους από 400.000 κατοίκους: το Φορτ Γουόρθ, το Ελ Πάσο και το Άρλινγκτον.
Κλίμα
Ετήσια κατά μέσον όρο κατακρημνίσματα στο Τέξας.Ετήσια κατά μέσον όρο θερμοκρασία στο Τέξας.
Το μεγάλο μέγεθος του Τέξας και η τοποθεσία του στην τομή πολλών κλιματικών ζωνών δίνει στην πολιτεία πολύ ασταθείς καιρικές συνθήκες. Χαρακτηριστικό του είναι οι συχνές και έντονες καταιγίδες και οι συχνοί σίφωνες, καθώς μάλιστα το βόρειο μέρος του Τέξας ανήκει στην επικίνδυνη ζώνη που είναι γνωστή ως το Μονοπάτι των Σιφώνων (Tornado Alley), σε βαθμό που είναι η πολιτεία με τον μεγαλύτερο αριθμό σιφώνων στις ΗΠΑ με βάση τις ετήσιες καταγραφές. Επίσης, αν και βρίσκεται στα νότια της χώρας, κάποιες φόρες δέχεται ακόμα και κύματα ψύχους από τα βόρεια, με αποτέλεσμα ενίοτε να καταγράφονται και ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες.
Davis, William C. (2006). Lone Star Rising. College Station, TX: Texas A&M University Press. ISBN978-1-58544-532-5. originally published 2004 by New York: Free Press Lone Star Rising στα Google Books
Lack, Paul D. (1992). The Texas Revolutionary Experience: A Political and Social History 1835–1836. College Station, TX: Texas A&M University Press. ISBN978-0-89096-497-2.
Richardson, Rupert N.· Wintz, Cary D.· Boswell, Angela· Anderson, Adrian· Wallace, Ernest (2021). Texas: The Lone Star State (Eleventh έκδοση). United Kingdom: Taylor & Francis. ISBN9781000403763.
.jpg)
