Ιερά Μητρόπολις Σμύρνης

Ιερά Μητρόπολις Σμύρνης
Γενικές πληροφορίες
Ίδρυση9ος αιώνας μ.Χ.
XώραΤουρκία
ΈδραΣμύρνη
ΥπαγωγήΟικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως
Ενορίες2
Ναοί7
Μητροπολιτικός ΝαόςΚοιμήσεως της Θεοτόκου (Σμύρνη)
Ιεραρχία
ΜητροπολίτηςΒαρθολομαίος
Εφημέριοι3
Διάκονοι1
Ο Ιερός Ναός Αγίου Βουκόλου Σμύρνης (εξωτερικό)

Η Ιερά Μητρόπολις Σμύρνης είναι Μητρόπολη της Μικράς Ασίας που ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Η χριστιανική κοινότητα της Σμύρνης ήταν μία από τις Επτά Εκκλησίες της Ασίας, τις οποίες αναφέρει ο Απόστολος Ιωάννης στο Βιβλίο της Αποκάλυψης. Αρχικά ήταν αρχιεπισκοπή και προήχθη σε μητρόπολη τον 9ο αιώνα. Αν και το τοπικό χριστιανικό στοιχείο μειώθηκε κατά τον 14ο και 15ο αιώνα, η επαρχία διατήρησε την εκκλησιαστική της αυτονομία συνεχώς μέχρι το 1922.

Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών του 1922, η περιοχή ερημώθηκε από χριστιανικό πληθυσμό[1]. Μετά τον Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο, ο οποίος μαρτύρησε κατά την Μικρασιατική Καταστροφή, δεν εξελέγη άλλος τοπικός Μητροπολίτης.

Το 2016 η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, εξέλεξε Μητροπολίτη Σμύρνης τον Βαρθολομαίο (Σαμαρά).

Ιστορικά στοιχεία

Πρώιμη χριστιανική και βυζαντινή εποχή

Παλαιοχριστιανικό γλυπτό στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σμύρνης

Δεν είναι γνωστή η ακριβής εποχή διάδοσης του Χριστιανισμού στην περιοχή της Σμύρνης. Ίσως εισήχθη από τον Απόστολο Παύλο ή έναν από τους μαθητές του[2]. Μέχρι το τέλος του 1ου αιώνα, η πόλη διέθετε ήδη μια μικρή χριστιανική κοινότητα[2], ενώ ο πρώτος της επικεφαλής λεγόταν Αρίστων[3]. Η Εκκλησία της Σμύρνης ήταν μία από τις Επτά Εκκλησίες της Ασίας, που αναφέρονται στην Αποκάλυψη του Ιωάννου[2]. Περί το 110, ο Ιγνάτιος Αντιοχείας έγραψε μια σειρά επιστολών, μεταξύ αυτών και μία προς τον λαό της Σμύρνης και τον επίσκοπό του, τον Πολύκαρπο. Ο τελευταίος μαρτύρησε στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ.[4] Ο επόμενος επίσκοπος της Σμύρνης ήταν ο Παπύριος, τον οποίο διαδέχθηκε αργότερα ο Καμέριος[5]. Στην Σμύρνη επίσης μαρτύρησε ο Άγιος Πιόνιος, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Δεκίου[6].

Χρυσό βυζαντινό νόμισμα με τη μορφή του Χριστού (705-711) στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σμύρνης

Ήδη από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια η Σμύρνη ήταν μια αυτοκέφαλη αρχιεπισκοπή εντός της Μητρόπολης Εφέσου. Κατά τον 9ο αιώνα η τοπική αρχιεπισκοπή προήχθη σε μητρόπολη[4]. Την εποχή του προβιβασμού της, η επισκοπή της Σμύρνης κατείχε την 39η θέση στο Notitiae Episcopatuum, ενώ κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ΄ (886-912) κατείχε την 44η θέση[4]. Η πόλη ήταν ο τόπος εξορίας του μοναχού Θεόδωρου του Στουδίτη[4], ο οποίος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αναβίωση τόσο του βυζαντινού μοναχισμού όσο και των κλασικών λογοτεχνικών ειδών στο Βυζάντιο[7].

Τον 13ο αιώνα, η πόλη άκμασε υπό την Αυτοκρατορία της Νίκαιας και ανεγέρθηκαν πολλές εκκλησίες και μοναστήρια, με πιο αξιοσημείωτη την Μονή των Λέμβων[4].

Οθωμανική εποχή

Κατά τον 14ο αιώνα, οι τουρκικές επιδρομές και τελικά η κατάληψη της πόλης προκάλεσαν την παρακμή της τοπικής Εκκλησίας και την συρρίκνωσή της. Έτσι, στο τέλος αυτού του αιώνα μόνο οι επισκοπές Φωκαίας και Μαγνησίας ήταν υπό την δικαιοδοσία της μητρόπολης. Επιπλέον, δεν σώζονται αρχεία τοπικού μητροπολίτη μετά το 1389. Τον Δεκέμβριο του 1402 η Σμύρνη λεηλατήθηκε από τον στρατό του Ταμερλάνου. Ωστόσο, φαίνεται ότι η χριστιανική κοινότητα επέζησε της καταστροφής της πόλης[4][8].

Φαίνεται πως οι ντόπιοι χριστιανοί απολάμβαναν ένα ιδιαίτερο καθεστώς μετά την οθωμανική κατάκτηση της Σμύρνης, σε αντίθεση με πολλές γειτονικές μητροπόλεις που καταργήθηκαν[3], ενώ την πτώση της Κωνσταντινούπολης (1453) στους Οθωμανούς ακολούθησε σημαντική αναδιοργάνωση στην εκκλησιαστική διοίκηση μετά ον νέο ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως εκπροσώπου των χριστιανών εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας[3]. Έτσι, παρότι ο Χριστιανισμός στην Ανατολία μειώθηκε σταθερά κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, η επισκοπή της Σμύρνης διεσώθη, αν και με περιορισμένη δικαιοδοσία, και κατάφερε να διατηρήσει το καθεστώς της ως μητρόπολη της Ορθόδοξης Εκκλησίας[4].

Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου Σμύρνης, που καταστράφηκε το 1922.
Το καμπαναριό του Μητροπολιτικού Ναού Αγίας Φωτεινής Σμύρνης.

Κατά τη διάρκεια του 17ου και του 18ου αιώνα, καταγράφεται σημαντικός αριθμός τοπικών αγίων νεομαρτύρων στην πόλη, οι οποίοι αρνήθηκαν να ασπαστούν το Ισλάμ και βασανίστηκαν από τις μουσουλμανικές αρχές[9]. Την περίοδο αυτή η χριστιανική κοινότητα αυξήθηκε πάρα πολύ, λόγω της γενικής δημογραφικής έκρηξης της περιοχής ως αποτέλεσμα της εμπορικής ανάπτυξης της Σμύρνης[3][4]. Η πόλη έγινε κέντρο του Ελληνικού Διαφωτισμού, ενώ ιδρύθηκαν αρκετά σχολεία, όπως η Ευαγγελική Σχολή και το Φιλολογικό Γυμνάσιο. Από την άλλη πλευρά, η τοπική ηγεσία της Εκκλησίας ήταν επιφυλακτική απέναντι σε προοδευτικές ιδέες, ειδικά στην εκπαίδευση, και υποστήριξε ένα πιο παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα[3].

Το 1907, το διοικητικό μοντέλο της τοπικής ελληνικής Ορθόδοξης κοινότητας διατηρούσε ακόμη τις παραδοσιακές κοινοτικές αρχές της Εκκλησίας και της Δημογεροντίας, αλλά η εξουσία ασκούνταν στην πραγματικότητα από ένα νέο όργανο, την Κεντρική Επιτροπή, η οποία δεν περιλάμβανε μόνο Οθωμανούς Έλληνες αλλά και πολίτες του ανεξάρτητου Βασιλείου της Ελλάδος[3]. Ωστόσο, σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, ο μητροπολίτης Σμύρνης διατηρούσε ουσιαστικό ρόλο, εκπροσωπούσε τόσο την Εκκλησία όσο και την Ορθόδοξη κοινότητα της Σμύρνης σε όλες τις εξωτερικές τους υποθέσεις και τις επόπτευε μαζί με το Συμβούλιο των Πρεσβυτέρων και την Κεντρική Επιτροπή. Ο σημαντικός ρόλος των Εκκλησιαστικών αρχών έγινε πιο εμφανής στην δραστηριότητα του μητροπολίτη Χρυσόστομου που επέδειξε πολύπλευρη δράση για την παιδεία, τον αθλητισμό, την κοινωνική πρόνοια και τη διατηρηση της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων.[3][10]

Ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος

Ο Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης.

Στις 11 Μαρτίου 1910 ο Χρυσόστομος μετετέθη στη Σμύρνη, ως Μητροπολίτης Σμύρνης. Στη Σμύρνη συνέχισε τους εθνικούς αγώνες, οργανώνοντας μάλιστα πάνδημο συλλαλητήριο ώστε να καταγγείλει τις βιαιότητες των Βουλγάρων στην Μακεδονία εναντίον των Ελλήνων και την υποστήριξη των τουρκικών αρχών προς την βουλγαρική προπαγάνδα.

Το πολύπλευρο έργο του επεκτάθηκε σε όλα τα επίπεδα της κοινοτικής ζωής - ποιμαντικό, εθνικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό, φιλανθρωπικό - με πρωτοποριακή πρωτοβουλία το μεγάλο κοινωνικό έργο δημιουργίας ευαγών ιδρυμάτων και αθλητικών εγκαταστάσεων για τη νεολαία. Ενδεικτικά με έμπνευση και ενέργειες του Χρυσοστόμου δημιουργήθηκε στη Σμύρνη το γήπεδο του Πανιωνίου Γυμναστικού Συλλόγου Σμύρνης, έχοντας μάλιστα αρνηθεί δάνειο 100.000 χρυσών λιρών που του προσέφεραν οι Άγγλοι. [11]. Συγκεκριμένα, με εισήγηση του μητροπολίτη Χρυσόστομου η Δημογεροντία και η Κεντρική Επιτροπή παραχώρησαν έκταση 105 στρεμμάτων, αν και είχαν δελεαστική προσφορά 100.000 λιρών από Άγγλους, για να την πουλήσουν. Εκεί κτίστηκε το νέο στάδιο του συλλόγου, το οποίο εγκαινιάστηκε το 1912 στους ΙΔ΄ Πανιώνιους Αγώνες. Το νέο στάδιο περιλάμβανε στίβο περιμέτρου 334 μέτρων, γήπεδο ποδοσφαίρου διαστάσεων 95x65 μ., γυμναστήριο εξοπλισμένο με σύγχρονα όργανα, εξέδρα για 7.000 θεατές, αποδυτήρια και γραφεία.

Έλληνες που σφαγιάσθηκαν κατά την Καταστροφή της Σμύρνης.

Κατά τον πρώτο διωγμό των Μικρασιατών (επί Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου) βοήθησε πολλές οικογένειες με ναυλωμένα πλοία να διασωθούν σε ασφαλείς τόπους. Παράλληλα, επικοινωνούσε συνεχώς με Οθωμανούς αξιωματούχους και εξηγούσε με συνεντεύξεις κι επιστολές για τον διωγμό των Ελλήνων της Ανατολής σε πρόσωπα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο τότε πρέσβης της Γερμανίας στην Κωνσταντινούπολη, Βόλφ Μέττερνιχ, γράφει σχετικά με τον Χρυσόστομο: "…Δεν γνωρίζω προσωπικώς τον αρχηγόν της Ορθοδόξου Εκκλησίας Σμύρνης. Αλλά από τας εκθέσεις της πρεσβείας δύναμαι να βεβαιώσω ότι ο ελληνικός κλήρος της Σμύρνης κατά την αγωνιώδη περίοδο των ταραχών εξήρθη εις το ύψος του καλυτέρου επί της γης κλήρου, του Αγγλικανικού. Επικεφαλής αυτού του κλήρου ο Μητροπολίτης Σμύρνης, μαζί με τρεις άλλους εκτοπισθέντες επισκόπους, είχε το θάρρος να εξαπολύση εις τα τέσσαρα σημεία του ορίζοντος τας φλογεράς διαμαρτυρίας του, ενώ εγνώριζεν ότι ίστατο επί ηφαιστείου”.[12] Ο υπουργός θρησκευμάτων του Σουλτάνου ζήτησε την ανάκληση του από την Σμύρνη καθώς οι τουρκικές αρχές είχαν θορυβηθεί έντονα από την πολυσχιδή δράση του υπέρ του Ελληνισμού. Στις 20 Αυγούστου 1914 Τούρκοι αστυνομικοί απομακρύνουν τον Μητροπολίτη και τον οδηγούν στην Κωνσταντινούπολη. Ο Χρυσόστομος επιστρέφει στη Σμύρνη μετά την Ανακωχή του Μούδρου το 1918, ενώ η υποδοχή του πίσω στην πρωτεύουσα της Ιωνίας ήταν παλλαϊκή.

Πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Ελεύθερο Βήμα 2/9/1922: Η ΣΜΥΡΝΗ ΚΑΙΕΤΑΙ - Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΕΚΡΕΟΥΡΓΗΘΗ - ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΦΑΖΟΝΤΑΙ.

Κατά τα έτη 1919 έως 1922, οπότε και η περιοχή της Σμύρνης βρισκόταν υπό Ελληνική Διοίκηση, ο Χρυσόστομος αποτελούσε τον εθνάρχη του Μικρασιάτικου Ελληνισμού. Μάλιστα ήταν ο εμπνευστής της «Μικρασιατικής Άμυνας» για τη δημιουργία αυτόνομου κράτους σε περίπτωση ήττας του ελληνικού στρατού. Η κατάρρευση του Μικρασιάτικου μετώπου τον Αύγουστο του 1922 απογοήτευσε τον Χρυσόστομο, ο όποιος αποδοκίμασε τα σχέδια των Μεγάλων Δυνάμεων για την απομάκρυνση του Ελληνικού στοιχείου από την Μικρά Ασία, ενώ ταυτόχρονα ζητούσε έντονα από την Ελληνική Κυβέρνηση τρόπους, έως την ύστατη, ώρα για τη διάσωση του Ελληνισμού από την επερχόμενη σφαγή.

Παρά τις προτάσεις που του έγιναν να αποχωρήσει ασφαλής από τη Σμύρνη καθώς το μέτωπο κατέρρεε, ο Χρυσόστομος αρνήθηκε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του[13]. Το απόγευμα της 27ης Αυγούστου, Τούρκος αρχιαστυνόμος μαζί με ένοπλους στρατιώτες, μετέβη στα γραφεία της Μητρόπολης Σμύρνης και διέταξε τον Χρυσόστομο να παρουσιαστεί στον Τούρκο στρατιωτικό διοικητή Νουρεντίν πασά, μαζί με τους Έλληνες Δημογέροντες της Σμύρνης Γεώργιο Κλιμάνογλου και Νικόλαο Τσουρούκτσογλου. Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος προσήχθη ενώπιον του Νουρεντίν στο Διοικητήριο. Εκεί ο τούρκος διοικητής τον κατηγόρησε για τη φιλελληνική του στάση και τις ενέργειές του εναντίον του τουρκικού έθνους και αφού τον εξύβρισε τον παρέδωσε στους εξαγριωμένους Τούρκους που είχαν κατακλύσει την πλατεία του Διοικητηρίου. Πρώτοι δολοφονήθηκαν από τους Τούρκους οι δύο Δημογέροντες Γεώργιος Κλιμάνογλου και Νικόλαος Τσουρουκτσόγλου. Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος βασανίσθηκε, τυφλώθηκε και διαμελίστηκε από τον τουρκικό όχλο βρίσκοντας έτσι μαρτυρικό θάνατο, στις 27 Αυγούστου 1922.[14][15][16][17]

Ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός εκριζώθηκε από την Σμύρνη ως αποτέλεσμα του Ελληνοτουρκικού Πολέμου του 1919-1922. Τον Σεπτέμβριο του 1922, κατά τη διάρκεια των γεγονότων της Μεγάλης Φωτιάς της Σμύρνης, χιλιάδες πολίτες έχασαν τη ζωή τους και οι επιζώντες βρήκαν καταφύγιο ως πρόσφυγες στην Ελλάδα. Υπολογίζεται ότι από συνολικά 459 κληρικούς της μητρόπολης Σμύρνης, οι 347 δολοφονήθηκαν από τον τουρκικό στρατό. Ανάμεσά τους ήταν και ο μητροπολίτης Χρυσόστομος[18].

Ο άγιος Πολύκαρπος, επίσκοπος Σμύρνης

Επισκοπικός κατάλογος

Όνομα Έτη Σχόλια
Αρίστων Α΄ πρώτος επίσκοπος
Στρατέας ο Λώιστος
Αρίστων Β΄
Άγιος Βουκόλος 2ος αιώνας Άγιος
Άγιος Πολύκαρπος 2ος αιώνας Άγιος
Παπίριος
Καμέριος
Θρουσέας
Ευδαίμων
Ευτύχιος ~ 325 παρέστη στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο
Ιδδούας ~ 431 παρέστη στην Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο
Αιθέριχος ~ 440 παρέστη στην Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο
Κύρος ~ 445 συνέγραψε την ακολουθία του αγιασμού των Θεοφανίων[19]
Καλλόας ~ 536[20]
Φώτιος ~ 546
Στέφανος ~ 692
Κωνσταντίνος 9ος αιώνας[21]
Μητροφάνης ~ 850
Νικήτας Α΄ ~ 879
Θεοφάνης
Νικήτας Β΄ 10ος αιώνας
Αντώνιος 10ος αιώνας[22]
Σωφρόνιος 10ος/11ος αιώνας[21]
Ιωάννης ~ 1043
Ιωάννης πριν τον Νοέμβριο 1071 – μετά τον Μάρτιο 1072[23]
Κωνσταντίνος ~ 1166[24]
Αντώνιος 12ος αιώνας
Νικήτας 12ος/13ος αιώνας[23]
Κωνσταντίνος Παρθένης 1207 – 1225
Ιωάννης ~ 1228 ~ 1229[25]
Γεώργιος Καλοκτένης μετά το 1229 – 1240
Θεόδωρος Κάλλιστος ~ 1256[26]
Καλοφόρος ~ 1261
Ισαάκ ~ 1261
Θεόδωρος
Ιωάννης Φωκάς 6 Δεκεμβρίου 1271 – 1283 καθαιρέθηκε[27]
Θωμάς ~ 1285[27]
Θεόδουλος πριν τον Ιούνιο 1294[28] – 1296 καθαιρέθηκε[29]
Ξενοφών πριν τον Μάιο 1324[30] ~ 1326
Μακάριος 1363[31]
Διονύσιος 1389[32]
Αντώνιος 1393
Μεθόδιος ~ 1499 εγκατεστημένος στην Μονή της Πάτμου[33]
Δανιήλ ~ 1541[34]
Γαβριήλ 1572
Μακάριος ~ 1585[35]
Μεθόδιος 1592
Γαβριήλ 1605[36] – ;
Θεόληπτος
Νικηφόρος
Ιάκωβος πριν τον Απρίλιο 1636[37] – 1638 καθαιρέθηκε[38]
Ιερεμίας Φεβρουάριος 1638[39] ~ 1639 από Δρύστρας και Μυρέων[40]
Ναθαναήλ Κανώπιος 1651 – 1652[41]
Ιάκωβος ; – Νοέμβριος 1652 καθαιρέθηκε[42]
Μακάριος Μαλκότζης Μάιος 1653[43] – μετά τον Οκτώβριο 1676[44] υποψήφιος για Οικουμενικός Πατριάρχης[45]
Αθανάσιος ~ 1688
Ιγνάτιος 1688 τον καταπλάκωσε ο μητροπολιτικός ναός στον μεγάλο σεισμό του 1688[46][47]
Γρηγόριος Κονταρής 1689 – 19 Απριλίου 1698[48]
Κυπριανός 15 Ιουλίου 1698 – 14 Οκτωβρίου 1707[49]
Παρθένιος 1707 – ;
Ανανίας ~ 1717
Παΐσιος ~ 1728[50]
Νεόφυτος ~ 1731
Μακάριος ~ 1741[51]
Προκόπιος ~ 1750
Καλλίνικος ~ 1766 – Ιανουάριος 1770
Προκόπιος Ιανουάριος 1770[52] – 29 Ιουλίου 1785[53] μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Γρηγόριος 29 Ιουλίου 1785 – 11 Μαΐου 1797 μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης, εθνομάρτυρας
Ιωαννίκιος 1798;[54]
Άνθιμος 11 Μαΐου 1797 – 20 Οκτωβρίου 1821 κατόπιν Χαλκηδόνος, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Παΐσιος Οκτωβρίου 1821 – Ιούνιος 1827 από Απαμείας, παραιτήθηκε, κατόπιν Ρόδου
Ιερόθεος (Μπάνιος) Ιούνιος 1827 – Οκτώβριος 1831 επαύθη[55], αργότερα Βελλάς και Πωγωνιανής
Σεραφείμ (Γρόσος) Οκτώβριος 1831 – Ιούνιος 1833 από Ξάνθης
Χρύσανθος Α΄ (Καράμαλης) Ιούλιος 1833 – 1 Απριλίου 1837 από Δυρραχίου, κατόπιν Προύσης
Παΐσιος 1 Απριλίου 1837 – Μάρτιος 1840 από Σόφιας, επαύθη, κατόπιν εκ νέου Σόφιας
Χρύσανθος Β΄ Ιούνιος 1840 – Δεκέμβριος 1840 από Μύρων, επαύθη, κατόπιν Κρήτης
Αθανάσιος Ιανουάριος 1841 – 27 Δεκεμβρίου 1850 † από Καστορίας
Άνθιμος 3 Ιανουαρίου 1851 – 10 Φεβρουαρίου 1853[56] από Ηλιουπόλεως
Παΐσιος (Ζαφειρίου ή Κλεινόβιος) 15 Φεβρουαρίου 1853 – 15 Νοεμβρίου 1857 κατόπιν Φιλιππουπόλεως
Χρύσανθος Γ΄ 15 Νοεμβρίου 1857 – 4 Σεπτεμβρίου 1869 † από Φιλιππουπόλεως
Μελέτιος 25 Σεπτεμβρίου 1869 – 30 Δεκεμβρίου 1883 † από Φιλαδελφείας
Βασίλειος (Αστερίου) 22 Δεκεμβρίου 1884 – 23 Ιανουαρίου 1910 † από Αγχιάλου
Χρυσόστομος (Καλαφάτης) 11 Μαρτίου 1910 – 27 Αυγούστου 1922 † από Δράμας, Άγιος
Βαρθολομαίος (Σαμαράς) 11 Σεπτεμβρίου 2016 – σήμερα

Η Μητρόπολη σήμερα

Ο Ιερός Ναός Αγίου Βουκόλου Σμύρνης (εσωτερικό).

Στις 29 Αυγούστου 2016, η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου εξέλεξε τον Βαρθολομαίο Σαμαρά ως νέο Μητροπολίτη Σμύρνης, μετά το μαρτύριο του αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης και τη χηρεία του μητροπολίτικού θρόνου για 94 ετη.

Ναοί

Στην χρήση της Μητρόπολης και του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στη Σμύρνη βρίσκεται από το 1952 ο Ναός της Αγίας Φωτεινής, πρώην προτεσταντικός Ναός - διοκτησία του Βασιλείου της Ολλανδίας. Ο Ναός αφιερώθηκε στην Αγία Φωτεινή σε ανάμνηση του ομώνυμου καταστραφέντος (το 1922) Ναού[58][59].

Επίσης υπάρχει και το παρεκκλήσιο των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ, που διαμορφώθηκε εντός του Ελληνορθόδοξου Κοιμητηρίου Σμύρνης σε ανάμνηση του παλαιού ομωνύμου Κοιμητηριακού Ναού της Σμύρνης. Στο παρεκκλήσιο τελείται Θεία Λειτουργία τα Ψυχοσάββατα κάθε έτους.

Ναός του Τιμίου Σταυρού στο Ροδοχώρι του Μπουρνόβα

Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 2010, με μέριμνα των Δήμων της Επαρχίας Σμύρνης, ανακαινίστηκαν 4 παλιοί ελληνορθόδοξοι ναοί (Αγίων Βουκόλου και Πολυκάρπου Σμύρνης, Αγίασμα Παναγίας Γαλακτοτροφούσης Σμύρνης, Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη Μενεμένη και ο Ναός του Τιμίου Σταυρού στον Μπουρνόβα). Χρησιμοποιούνται ως πολιτιστικά κέντρα και περιστασιακά τελούνται Θείες Λειτουργίες και ακολουθίες μετά από άδεια των αρχών[60][61][62] (στο Ναό των Αγίων Βουκόλου και Πολυκάρπου την εορτή των Θεοφανίων, στις μνήμες των Αγίων, την Κυριακή της Ορθοδοξίας, το Μεγάλο Σάββατο το βράδυ και την Κυριακή του Πάσχα και στο Ναό του Τιμίου Σταυρού στον Μπουρνόβα κατά την πανήγυρη αυτού στις 14 Σεπτεμβρίου).

Ο Ναός του Προφήτη Ηλία (τρίκλιτη βασιλική του 1846) σώζεται αλλά βρίσκεται εγκαταλελειμμένος χωρίς αποκατάσταση. Επίσης σώζονται τμήματα του ναού του Αγίου Ιωάννου (χτίστηκε το 1700, επεκτάθηκε το 1773 και ανοικοδομήθηκε το 1804).

Το 2023 παραχωρήθηκε ο ιστορικός Ναός της Θεοτόκου (Santa Maria) στην Ιερά Μητρόπολη Σμύρνης από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, με ενέργειες του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου[63] και αποτελεί τον Μητροπολιτικό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σμύρνης[64].

Η Ελληνική κοινότητα επίσης συντηρεί έναν σύλλογο με την ονομασία «Ρωμαίικος Πνευματικός και Πολιτιστικός Σύνδεσμος Σμύρνης» (İzmir Rum Kültür ve Düşünce Derneği)[65].

Παραπομπές

  1. «Μητροπόλεις ἐν Τουρκίᾳ - Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον». ec-patr.org. Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Φεβρουαρίου 2019. 
  2. 2,0 2,1 2,2 Ascough, 2005: 8
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Τερεζάκης, 2006
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 Kiminas, 2008: 94
  5. A look at the origin of the distinction between bishop and Presbyter.
  6. Ascough, 2005: 36
  7. Thomas John Philip· Constantinides Hero Angela· Giles Constable (2000). Byzantine monastic foundation documents : a complete translation of the surviving founders' "Typika" and testaments. ed. by John Thomas. Washington, DC: Dumbarton Oaks Research Libr. and Collection. ISBN 9780884022329. 
  8. Johnson, 2005: 244
  9. Johnson, 2005: 246
  10. Mοναχός Μάξιμος Ιβηρίτης (Νικολόπουλος), Ο πολύαθλος Μητροπολίτης Δράμας – Σμύρνης Χρυσόστομος Ήρως και Μάρτυς, Άγιον Όρος 2010, σελ 48
  11. Ο Εθνοϊερομάρτυς Χρυσόστομος Σμύρνης
  12. Βενέζης, Ηλίας (2022). Μικρασία, χαίρε [Διήγησις συμβάντων]. Αθήνα: Ειδική έκδοση για την εφημερίδα Το Βήμα. σελ. 21-22. ISBN 9786185519674. 
  13. Ιστορικά Θέματα: Το μαρτύριο του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου
  14. Τζωρτζ Χόρτον – Η μάστιγα της Ασίας
  15. Το τραγικό τέλος του αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης
  16. Οι Άγιοι Μικρασιάτες Νεομάρτυρες
  17. Μπουγας, Ιωαννης Π (4 Φεβρουαρίου 2022). «ENOTHTA: Το Μαρτύριο του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου». ENOTHTA. Ανακτήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 2022. 
  18. Vryonis, Speros (2000). The great catastrophes: Asia Minor/Smyrna--September 1922; Constantinople--September 6&7, 1955 : a lecture. Order of Saint Andrew the Apostle. σελ. 5. 
  19. Δράκος, Ευστράτιος Ι. «Εκκλησιαστικαί σελίδες : ήτοι Σμύρνης ιεράρχαι από της αποστολικής εποχής μέχρι σήμερον». σελ. 4. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
  20. Sacrosancta Concilia Ad Regiam Editionem Exacta. Παρίσι. 1671. σελ. 257. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2021. 
  21. 21,0 21,1 Laurent 1963, σελ. 564.
  22. Laurent 1963, σελ. 565.
  23. 23,0 23,1 Laurent 1963, σελ. 566.
  24. Χωνιάτης, Νικήτας (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. σελ. 257. 
  25. Laurent 1963, σελ. 567.
  26. von Miklosich, Franz Ritter· Müller, Joseph (1860). Acta patriarchatus Constantinopolitani 1315-1402 e codibus manu scriptis bibliothecae Palatinae Vindobonensis. Βιέννη: Gerold. σελ. 119. 
  27. 27,0 27,1 Laurent 1963, σελ. 568.
  28. Failler, Albert (1993). «Un acte inédit du patriarche de Constantinople Jean XII (2 juin 1294)». Revue des études byzantines 51: 78. https://www.persee.fr/doc/rebyz_0766-5598_1993_num_51_1_1870. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2024. 
  29. Preiser-Kapeller 2008, σελ. XXXIV.
  30. von Miklosich, Franz Ritter· Müller, Joseph (1860). Acta patriarchatus Constantinopolitani 1315-1402 e codibus manu scriptis bibliothecae Palatinae Vindobonensis. Βιέννη: Gerold. σελ. 102. 
  31. Kotzabassi, Sofia. «Βυζαντινά χειρόγραφα από τα μοναστήρια της Μικράς Ασίας». σελ. 102. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2020. 
  32. Preiser-Kapeller, Johannes (2007). «Die hauptstädtische Synode von Konstantinopel (Synodos endemusa). Zur Geschichte und Funktion einer zentralen Institution der (spät)byzantinischen Kirche». Historicum 96: 28. https://www.academia.edu/512045/Die_hauptst%C3%A4dtische_Synode_von_Konstantinopel_Synodos_endemusa_Zur_Geschichte_und_Funktion_einer_zentralen_Institution_der_sp%C3%A4t_byzantinischen_Kirche_The_Synod_of_Constantinopel_On_the_History_and_Function_of_a_central_Institution_of_the_Late_Byzantine_Church_. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2021. 
  33. Ζαχαριάδου, Ελισάβετ Α. (1996). Δέκα τουρκικά έγγραφα για την Μεγάλη Εκκλησία (1483-1567). Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. σελ. 137. ISBN 960-7094-69-7. 
  34. «Έγγραφον συνοδικόν 68 Μητροπολιτών (...)». Γρηγόριος ο Παλαμάς ΜΘ: 226. Ιανουάριος 1920. http://digital.lib.auth.gr/record/139966/files/5076_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022. 
  35. Χαμουδόπουλος, Μηνάς (1882). «Αι του Πατριαρχείου περιπέτειαι». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΜΘ): 795. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&lpg=PA731&ots=ch0jdS98Cp&hl=el&pg=PA795#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022. 
  36. Αποστολόπουλος 1987, σελίδες 237-238.
  37. Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, Αθανάσιος (1963). Ιεροσολυμιτική Βιβλιοθήκη, ήτοι κατάλογος των εν ταις βιβλιοθήκαις του αγιωτάτου αποστολικού τε και καθολικού ορθοδόξου πατριαρχικού θρόνου των Ιεροσολύμων και πάσης Παλαιστίνης αποκειμένων ελληνικών κωδίκων, τόμος τέταρτος (1899) (PDF). Βρυξέλλες: Culture et Civilisation. σελίδες 7–8. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2023. 
  38. Βαλαής, Διονύσιος. «Πτυχές από την Ιστορία της Μητρόπολης Δρύστρας: Βιογραφικός Αρχιερατικός Κατάλογος του ΙΖ' αιώνα επί τη βάσει Πατριαρχικών εγγράφων». σελ. 48. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
  39. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 418.
  40. Βαλαής, Διονύσιος (16 Ιουλίου 2013). «Πτυχές από την Ιστορία της Μητρόπολης Δρύστρας: Βιογραφικός Αρχιερατικός Κατάλογος του ΙΖ' αιώνα επί τη βάσει Πατριαρχικών εγγράφων». Synthesis-Ηλεκτρονικό περιοδικό Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ 2 (1): 46-49. doi:https://doi.org/10.26262/syn.v2i1.3652. https://ejournals.lib.auth.gr/synthesis/article/view/3652/3690. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
  41. Σταματόπουλος, Δημήτριος. «Ναθαναήλ Σμύρνης». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2022. 
  42. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 215.
  43. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 321.
  44. Αποστολόπουλος 1987, σελίδες 155-156.
  45. Βαλαής, Διονύσιος. «Πτυχές από την Ιστορία της Μητρόπολης Δρύστρας: Βιογραφικός Αρχιερατικός Κατάλογος του ΙΖ' αιώνα επί τη βάσει Πατριαρχικών εγγράφων». σελ. 60. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
  46. Shariat-Panahi S., Mohammad T. «Σεισμός στη Σμύρνη, 1688». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Κωνσταντινούπολη. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2022. 
  47. Δράκος, Ευστράτιος Ι. «Εκκλησιαστικαί σελίδες : ήτοι Σμύρνης ιεράρχαι από της αποστολικής εποχής μέχρι σήμερον». σελ. 6. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 
  48. Σταματόπουλος, Δημήτριος. «Γρηγόριος Α΄ Σμύρνης». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Μ. Ασία. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2022. 
  49. Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 260. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2022. 
  50. Παναγιωτίδης, Δ.Α. (1894). «Ανέκδοτον σιγιλλιώδες γράμμα της παρά το Δέλβινον Σταυροπηγιακής Μονής Ιωάννου του Θεολόγου». Εβδομαδιαία Επιθεώρησις. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-07-16. https://web.archive.org/web/20200716163950/http://pleias.lis.upatras.gr/index.php/neologou/article/download/27566/27549. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2021. 
  51. Κουρίλας, Ευλόγιος. Κώδιξ επισήμων εγγράφων Μεγίστης Λαύρας, καταρτισθείς υπό του Ευλογίου Κουρίλα από του 1910-1951 (PDF). Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων. σελ. 50. 
  52. Χαμουδόπουλος, Μηνάς (1882). «Πατριαρχικαί πινακίδες». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΙΣΤ): 248. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA248#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2022. 
  53. Χαμουδόπουλος, Μηνάς (1882). «Πατριαρχικαί πινακίδες». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΙΖ): 261. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA261#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2022. 
  54. Δρ. Βασίλειος Σπανός, Ένα συνοδικό γράμμα για τη μη ξύλευση στον λόγγο της Μονής του Αγίου Βησσαρίωνος (Οκτώβριος 1798), σελ. 173
  55. Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 280. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2022. 
  56. Μάρκου, Μάρκος. «Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Σμύρνης κυρός Άνθιμος. (1793-1853)». Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2022. 
  57. Εορτή του Τιμίου Σταυρού στο Ροδοχώρι του Μπουρνόβα Σμύρνης, ageliaforos.com
  58. Γιώργου Καζάνα: Η Αγία Φωτεινή της Σμύρνης και τα παιδιά της - ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ
  59. Της Αγίας Φωτεινής στην Σμύρνη, 25/05/2019, emprosnet
  60. First Divine Liturgy in Smyrna Since 1922 (in αγγλική)
  61. ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΕΡΑΣ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗΣ ΧΟΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΙΕΡΟΝ ΝΑΟΝ ΑΓΙΑΣ ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ (8 Φεβρουαρίου 2015)
  62. Τα Χριστούγεννα στην Σμύρνη
  63. Παραχωρήθηκε ρωμαιοκαθολικός ναός της Σμύρνης στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για τις ανάγκες της Ιεράς Μητροπόλεως Σμύρνης, 06/04/2023, εφημερίδα Μακεδονία
  64. «Έναρξη τακτικής λειτουργίας Μητροπολιτικού Ναού Σμύρνης». Ορθοδοξία News Agency. 17 Οκτωβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2024. 
  65. «Ιερά Μητρόπολη Σμύρνης». Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2020. 

Πηγές