Ιερά Μητρόπολις Φιλιππουπόλεως

Ιερά Μητρόπολις Φιλιππουπόλεως
Γενικές πληροφορίες
XώραΒουλγαρία
ΈδραΦιλιππούπολη
ΥπαγωγήΒουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία
Μονές14
Μητροπολιτικός ΝαόςΚοιμήσεως της Θεοτόκου Φιλιππουπόλεως
Ιεραρχία
ΜητροπολίτηςΝικόλαος (Σεβαστιάνωφ)
ΠρωτοσύγκελλοςΤοντόρ Χατζίεφ
Ιστοσελίδα
http://plovdivskamitropolia.bg/

Η Ιερά Μητρόπολις Φιλιππουπόλεως (βουλγαρικά: Пловдивска Света Митрополия‎‎) είναι σημαντική πρώην επισκοπή του Οικουμενικού Πατριαρχείου και σημερινή επαρχία της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η μητρόπολη εδρεύει στην Φιλιππούπολη της Νότιας Βουλγαρίας και είναι η μεγαλύτερη της Βουλγαρίας.

Ιστορία

Η επισκοπή Φιλιππουπόλεως ιδρύθηκε γύρω στο έτος 36, όταν κατά την παράδοση ο Απόστολος Παύλος χειροτόνησε τον πρώτο επίσκοπο Ερμά[1], εκ των Εβδομήκοντα.

Ο καθεδρικός ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Φιλιππουπόλεως

Σύμφωνα με πηγές του 7ου αιώνα, η επισκοπή Φιλιππουπόλεως ήταν Μητρόπολη που περιελάμβανε, εκτός από τη Φιλιππούπολη, επισκοπές με έδρα την Διοκλητιανούπολη, τη Σεβαστούπολη και τη Διόσπολη και ο Μητροπολίτης της έφερε τον τίτλο «Έξαρχος Θράκης Δραγοβιτίας». Τον 8ο αιώνα οι επισκοπές Βερόης, Μαρκέλλας, Λιθοπροσώπου, Δεκατερού και Λεβεδού υπήχθησαν επίσης στην Μητρόπολη Φιλιππουπόλεως[2].

Το 879 η Μητρόπολη έγινε μέρος της νεοσύστατης αυτοκέφαλης Βουλγαρικής Εκκλησίας, όπου παρέμεινε μέχρι την επιστροφή της Φιλιππούπολης στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία το 969, οπότε υπήχθη ξανά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Προς τα τέλη του 10ου αιώνα, οι επισκοπές Αγαθονικείας, Λιτίτζης, Σκουταρίου, Βλεπτού, Λεύκης, Δραμίτσης, Ιωαννιτσών, Κωνστάντειας, Βελίκειας και Βουκόβου ή Βούκοβας υπάγονταν στην Μητροπολίτη Φιλιπποπόλεως. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε μέχρι τα μέσα του 14ου αιώνα, οπόταν η επισκοπή Λιτίτζης αναβαθμίστηκε σε Μητρόπολη και η επισκοπή Περπερακίου υπήχθη στη Μητρόπολη Φιλιππουπόλεως[3].

Νεότερα χρόνια

Το 1861, εν μέσω της ανόδου του βουλγαρικού εθνικισμού, ο Μητροπολίτης Παΐσιος (Ζαφίρωφ ή Ζαφειρίου ή Κλεινόβιος) έπαψε να μνημονεύει τον Οικουμενικό Πατριάρχη και στις 25 Φεβρουαρίου 1861 καθαιρέθηκε και εξελέγη νέος Μητροπολίτης ο Ξάνθης Πανάρετος (Μισαΐκωφ). Ο Παΐσιος συνέχισε να λειτουργεί παράλληλα ως Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως, ανεξάρτητος από το Πατριαρχείο και τον Απρίλιο του 1861 το Πατριαρχείο ζήτησε τον εκτοπισμό του. Εκτοπίστηκε για τρία χρόνια στο Άγιον Όρος, κατόπιν στα Δαρδανέλια και τέλος στη Χάλκη. Συμμετείχε στις ενέργειες για την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας και ήταν ο πρώτος Εξαρχικός Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως ως τον θάνατό του στις 25 Φεβρουαρίου 1872.

Ο Πατριαρχικός Μητροπολίτης Πανάρετος προσχώρησε το 1868 στο μέρος των Βουλγάρων και συμμετείχε και αυτός στις διεργασίες για την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας. Στις 15 Ιανουαρίου 1872 η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον καθαίρεσε, στις 19 Ιανουαρίου εξέλεξε διάδοχό του και στις 13 Μαΐου 1872 τον αφόρισε. Στις 20 Ιουνίου 1872 η Βουλγαρική Εξαρχία τον εξέλεξε Μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως, θέση στην οποία παρέμεινε ως το θάνατό του στις 26 Νοεμβρίου 1883.

Δύο Μητροπολίτες Φιλιππουπόλεως, ένας Πατριαρχικός και ένας Εξαρχικός, συνέχισαν να υπάρχουν ως τις 21 Ιουλίου 1925, οπότε ο Βενιαμίν (Ψωμάς ή Κυριακού) εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης και το Πατριαρχείο δεν εξέλεξε διάδοχό του. Έκτοτε, Βούλγαροι Μητροπολίτες που χειροτονούνταν από την Εξαρχία συνέχισαν να θεωρούνται σχισματικοί ως το 1945. Μετά την άρση του σχίσματος το 1945, η Ιερά Μητρόπολις Φιλιππουπόλεως αποτελεί μέρος της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (από το 1953 Πατριαρχείο Βουλγαρίας).

Επισκοπικός κατάλογος

Όνομα Έτη Παρατηρήσεις
Επίσκοποι Φιλιππουπόλεως
Ερμάς 36 – 57 εκ των Εβδομήκοντα, χειροτονημένος από τον Απόστολο Παύλο[4][5][1]
Ευτύχιος ~ 343[6]
Σιλβανός Α΄ ~ 381[6]
Βρύσων ~ 403 – 404[6]
Σιλβανός Β΄ ~ 406 – 425[7]
Φραγκίων ~ 451 συμμετείχε στη Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο[8]
Δημήτριος ~ 453[9]
Βαλεντίνος ~ 458[9]
Μητροπολίτες Φιλιππουπόλεως (Οικουμενικό Πατριαρχείο)
Νικόλαος ~ 880[10]
Νικηφόρος ~ 920 – 940[11]
Ευθύμιος ~ 997[12]
Θεόγνωστος ~ 1000 αναφέρεται σε σφραγίδα[13]
Συμεών πριν το 1029 – μετά το 1032[14][15]
Λάζαρος πριν το 1042 – μετά το 1050[16]
Κωνσταντίνος 11ος αιώνας[17]
Βασίλειος ~ 1092[16][18]
Νώε ~ 1100[10] επί Δυναστείας Κομνηνών[19]
Κωνσταντίνος ~ 1140 – 1146[10]
Μιχαήλ Ιταλικός μετά το 1143 – μετά το 1147[20]
Θεόδωρος ~ 1156/7
Βασίλειος πριν το 1166[21] – μετά το 1170[19]
Μέγιστος ~ 1185
Κωνσταντίνος Παντέχνης 1186 – 1192
Ευφημιανός ~ 1193 ή 1197
Γεώργιος ~ 1272
Ιγνάτιος ; – 1276/77 κατόπιν Πατριάρχης Τυρνόβου
Γεράσιμος 1285 – 1298
Ιωάννης ~ 1322
Μάξιμος 1322 – 1329
Μανουήλ ~ 1360
(ιερέας) Γρηγόριος ~ 1379
Δαμιανός 1386 εκτελέστηκε από τους Τούρκους το 1410
Ιωσήφ ~ 1452
Διονύσιος ~ 1454 – 1456
Γεννάδιος ~ 1474
Ιωάσαφ ~ 1494
Αρσένιος ~ 1500
Κάλλιστος ~ 1511 – 11 Οκτωβρίου 1513 †
Γεράσιμος ~ 1528
Θεοδόσιος ~ 1541
Γεννάδιος ~ 1546
Αρσένιος πριν το 1561 – μετά τον Ιανουάριο 1565 υπογράφει την καθαίρεση του Πατριάρχη Ιωάσαφ Β΄ (Ιαν. 1565)[22]
Θεόληπτος πριν τον Ιανουάριο 1580[23] – 27 Φεβρουαρίου 1585 κατόπιν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
Θεοφάνης πριν τον Μάρτιο 1585 – μετά τον Αύγουστο του 1590
Χαρίτων ~ 1583
Δανιήλ ~ 1606
Ιωάσαφ πριν τον Ιούνιο του 1608 – αρχές 1627 †
Μελέτιος 28 Μαρτίου 1627[24] – 25 Ιουνίου 1628 από πρώην Δρύστρας[25], καθαιρέθηκε[26]
Χριστόφορος 27 Ιουνίου 1628 – μετά τον Σεπτέμβριο 1636[27] † από Αγχιάλου[26]
Γαβριήλ Δεκέμβριος 1636[28]
Κύριλλος (Σπανός) Ιανουάριος 1637 – δεύτερο μισό του 1639 από Κορίνθου, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Γαβριήλ 1639 – 1673 † επανήλθε μετά την ακύρωση μετάθεσης του Κυρίλλου[29], καθαιρέθηκε το 1648[30]
Διονύσιος 1673 – 29 Ιουνίου 1676 πρώην Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
Κύριλλος 1676; – 1679; κατόπιν Σοφίας
Διονύσιος 2 Αυγούστου 1679 – ; πρώην Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
Νεκτάριος ~ 1682 – 1688 καθαιρέθηκε
Δαμασκηνός 1688 – 1697;
Νεόφυτος 7 Ιανουαρίου 1698 – 8 Απριλίου 1711 παραιτήθηκε
Καλλίνικος 08 Απριλίου 1711 – 1718
Θεόκλητος (Τηγανίτης) Οκτώβριος 1718 – Δεκέμβριος 1727[31] α΄ θητεία
Μητροφάνης 1727 – 1728
Άνθιμος 1723 – ;
Κωνσταντίνος 1725 – ;
Θεόκλητος (Τηγανίτης) 1729 – 1734 β΄ θητεία
Θεοφάνης 1740 – ;
Σεραφείμ 8 Οκτωβρίου 1746 – Ιούλιος 1757 κατόπιν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
Αυξέντιος Ιούλιος 1757[32] – 1 Απριλίου 1765 † από Διδυμοτείχου
Σαμουήλ Απρίλιος 1765 – 1780 κατόπιν Εφέσου
Κύριλλος Φεβρουάριος 1780 – 1808 †
Ευγένιος (Καραβίας) Μάρτιος 1808 – Ιούνιος 1808
Ιωάσαφ ή Ιωσήφ (Καλογεράς) Ιούνιος 1808 – Μάρτιος 1809 από Αγχιάλου, καθαιρέθηκε, αργότερα Σκοπίων
Ιωαννίκιος 31 Μαρτίου 1809 – 15 Μαρτίου 1818 από Ελασσώνος[33], κατόπιν Σηλυβρίας
Παΐσιος 15 Μαρτίου 1818 – 1821 † από Σηλυβρίας
Σαμουήλ Ιανουάριος 1822 – 24 Σεπτεμβρίου 1824 παραιτήθηκε, αργότερα Πισιδίας
Νικηφόρος (Κανταναδάκης) 4 Σεπτεμβρίου 1824 – 17 Αυγούστου 1850 †
Χρύσανθος 24 Αυγούστου 1850 – 15 Νοεμβρίου 1857 από Κρήτης, κατόπιν Σμύρνης
Παΐσιος (Ζαφίρωφ ή Ζαφειρίου ή Κλεινόβιος) 15 Νοεμβρίου 1857 – 25 Φεβρουαρίου 1861 προσχώρησε στην Βουλγαρική Εξαρχία
Πανάρετος (Μισαΐκωφ) 25 Φεβρουαρίου 1861 – 15 Ιανουαρίου 1872 από Ξάνθης, καθαιρέθηκε και αφορίστηκε
Νεόφυτος (Παπακωνσταντίνου) 19 Ιανουαρίου 1872 – 1880 από Ελευθερουπόλεως
Γρηγόριος (Γιάνναρης ή Προδρόμου) 14 Νοεμβρίου 1880 – 1884 γεννημένος στη Λέσβο, κατόπιν Τραπεζούντος (1884-1888), Ρόδου (1888-1893) και Δρυϊνουπόλεως (1894-1899).
Ιωακείμ (Ευθυβούλης) 29 Δεκεμβρίου 1884 – 1889 κατόπιν Χαλκηδόνος
Φώτιος (Μανιάτης) 19 Δεκεμβρίου 1889 – 5 Αυγούστου 1910 κατόπιν Σερβίων
Σμάραγδος (Χατζηευσταθίου) 5 Αυγούστου 1910 – 1912 από Μογλενών
Τιμόθεος (Λαμνής) 21 Ιουνίου 1912 – 10 Σεπτεμβρίου 1913 από Βοδενών, κατόπιν Γάνου και Χώρας
Βενιαμίν (Ψωμάς ή Κυριακού) 10 Σεπτεμβρίου 1913 – 21 Ιουλίου 1925 κατόπιν Νικαίας και μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Μητροπολίτες Φιλιππουπόλεως (Βουλγαρική Εξαρχία)
Παΐσιος (Ζαφίρωφ) 25 Φεβρουαρίου 1861 – 25 Φεβρουαρίου 1872 † ως την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας δρούσε ως ανεξάρτητος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως
Πανάρετος (Μισαΐκωφ) 20 Ιουνίου 1872 – 26 Νοεμβρίου 1883 †
Ναθαναήλ (Μποϊκίκεφ) 24 Μαρτίου 1891 – 18 Σεπτεμβρίου 1906 †
Μάξιμος (Πέλωφ) 1 Οκτωβρίου 1906 – 1 Μαρτίου 1938 †
Κύριλλος (Κωνσταντίνωφ) 29 Μαΐου 1938 – 1945
Μητροπολίτες Φιλιππουπόλεως (Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία)
Κύριλλος (Κωνσταντίνωφ) 1945 – 31 Δεκεμβρίου 1968
Βαρλαάμ (Πέσεφ) 9 Μαρτίου 1969 – 13 Νοεμβρίου 1986 †
Αρσένιος (Χακαντράκωφ) 8 Φεβρουαρίου 1987 – 13 Οκτωβρίου 2006
Νικόλαος (Σεβαστιάνωφ) 4 Φεβρουαρίου 2007 – σήμερα

Παραπομπές

  1. ↑ 1,0 1,1 Данчева-Василева 2009, σελ. 324.
  2. ↑ Кесякова και άλλοι 1999, σελ. 87.
  3. ↑ Кесякова και άλλοι 1999, σελ. 90, 94.
  4. ↑ J.-P. Migne, Patrologia graeca. τόμ. 92, 1064
  5. ↑ Schermann, T. (ed.) Prophetarum vitae fabulosae. Leipzig, 1907, 139
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Данчева-Василева 2009, σελ. 325.
  7. ↑ Данчева-Василева 2009, σελ. 325-326.
  8. ↑ Λέων, Πάπας Ρώμης (1846). Sancti Leonis Magni, romani pontificis, Opera omnia. J.-P. Migne. σελ. 1254. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2024. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Данчева-Василева 2009, σελ. 326.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Σταμούλης 1940, σελ. 181.
  11. ↑ Anonymi Professoris Epistulae (ed. A. Markopoulos). Berlin, 2000, № 63 = Лондон, Британска библиотека, ръкопис Add. 36749, л. 189[νεκρός σύνδεσμος].
  12. ↑ Gautier 1981, σελ. 151–152.
  13. ↑ «Theognostos, metropolitan of Philippopolis - Boulloterion 3404». Prosopography of the Byzantine World. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2022. 
  14. ↑ «Symeon, metropolitan of Philippoupolis [1029, 1032]». Prosopography of the Byzantine World. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2022. 
  15. ↑ G. Ficker, Erlasse des Patriarchen von Konstantinopel Alexios Studites. Kiel, 1911, 19, 26.
  16. ↑ 16,0 16,1 Gautier 1981, σελ. 152.
  17. ↑ «Konstantinos, metropolitan of Philippopolis». Prosopography of the Byzantine World. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2022. 
  18. ↑ Σφραγίδα «Βασιλείου Φιλιππουπόλεως» (συλλογή μολύβδινων σφραγίδων του Dumbarton Oaks, Washington).
  19. ↑ 19,0 19,1 Laurent 1963, σελ. 520.
  20. ↑ Gautier, P. (1972). Michel Italikos, Lettres et discours. Paris. σελίδες 26–28, 295. 
  21. ↑ Χωνιάτης, Νικήτας (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. σελ. 256. 
  22. ↑ Bekker 1849, σελ. 185.
  23. ↑ Χαμουδόπουλος, Μηνάς (1881-1882). «Αποσπάσματα πατριαρχικών σελίδων». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΜΕ): 731. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&lpg=PA731&ots=ch0jdS98Cp&pg=PA731#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022. 
  24. ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελίδες 399-400.
  25. ↑ Βαλαής 2013, σελ. 28.
  26. ↑ 26,0 26,1 Αποστολόπουλος 1987, σελ. 402.
  27. ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 407.
  28. ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελίδες 413-414.
  29. ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 414.
  30. ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 199.
  31. ↑ Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 382.
  32. ↑ «Πατριαρχικαί πινακίδες». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΙΕ): 231. 1882. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA231#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2022. 
  33. ↑ Χαμουδόπουλος, Μηνάς (1882). «Πατριαρχικαί πινακίδες». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΙΗ): 294. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA294#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2022. 

Πηγές