Το 2004 επανήλθε στη Νέα Δημοκρατία ως ευρωβουλευτής και το 2007 επανεξελέγη βουλευτήςΜεσσηνίας. Τον Ιανουάριο του 2009 διορίστηκε υπουργός Πολιτισμού. Στις εσωκομματικές εκλογές του 2009 εξελέγη πρόεδρος του κόμματος και έγινε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Τον Νοέμβριο του 2011 η Νέα Δημοκρατία έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Παπαδήμου και μετά τις εκλογές του Ιουνίου 2012 σχηματίστηκε κυβέρνηση συνεργασίας με πρωθυπουργό τον ίδιο. Στις 5 Ιουλίου 2015, ο Σαμαράς δήλωσε ότι παραιτείται από την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας.[2][3]
Αποτέλεσε έναν από τους πρωταγωνιστές των Ελληνικών συμφωνιών με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, υπερψηφίζοντας τη δανειακή σύμβαση του 2012[4] και εν συνεχεία συνεργάστηκε με σκοπό τη δημοσιονομική εξυγίανση της χώρας ως πρωθυπουργός με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας. Έχει δεχθεί έντονη κριτική για τη στάση του απέναντι στη κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, την αντιμνημονιακή ρητορική που υιοθέτησε για τα πρώτα δύο χρόνια από την είσοδο στο πρόγραμμα του ΔΝΤ[5][6][7][8][9][10][11] και το κλείσιμο της ΕΡΤ τον Ιούνιο του 2013.[12][13]
Τοποθετείται ιδεολογικά στην σκληρή δεξιά της Νέας Δημοκρατίας, καθώς πολλές από τις αντιλήψεις του, αλλά και η ρητορική του, θεωρούνται ευρέως ότι προσανατολίζονται προς την ακροδεξιά.[14][15][16][17][18]
Βιογραφικά στοιχεία
Γεννήθηκε στην Αθήνα, στις 23 Μαΐου του 1951 και είναι γιος του καρδιολόγου Κωνσταντίνου Σαμαρά και της Ελένης Ζάννα.[19] Από την πλευρά του πατέρα του είναι ανιψιός του Γεωργίου Σαμαρά (1903-1984), βουλευτή Μεσσηνίας με το κόμμα της ΕΡΕ ενώ από την πλευρά της μητέρας του είναι απόγονος της οικογένειας Μπενάκη. Είναι τρισέγγονος του Εμμανουήλ Μπενάκη, δισέγγονος του Στέφανου και της Πηνελόπης Δέλτα, εγγονός του υπουργού Αλέξανδρου Ζάννα, (που σύζυγος του ήταν η Βιργινία, θυγατέρα της Πηνελόπης Δέλτα) και ανιψιός του λογοτέχνη Παύλου Ζάννα. Έχει έναν αδελφό, τον Αλέξανδρο Σαμαρά, αρχιτέκτονα και πρώην πρόεδρο του Κολλεγίου Αθηνών.
Το 1970 αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών. Ύστερα από την αποφοίτησή του, μετέβη στις Η.Π.Α. όπου και πραγματοποίησε τις προπτυχιακές του σπουδές στα οικονομικά στο Κολλέγιο Άμχερστ της Μασαχουσέτης, λαμβάνοντας πτυχίο (BA) το 1974. Παράλληλα με τις σπουδές του εργαζόταν σε Ελληνοαμερικανικό εστιατόριο.[20] Κατόπιν, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές πάνω στη διοίκηση επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, και έλαβε μεταπτυχιακό δίπλωμα (MBA) το 1976.[21]
Την Κυριακή 10 Ιουνίου 1984, κατά την έντονα φορτισμένη προεκλογική περίοδο των ευρωεκλογών του 1984, που σημαδεύτηκε από επεισόδια μεταξύ οπαδών του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και της Ν.Δ. σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, ο Αντώνης Σαμαράς υπήρξε πρωταγωνιστής επεισοδίου με τον διοικητή των ΜΕΑ (Μονάδες Ειδικών Αποστολών, σώμα που εκείνη την εποχή είχε αντικαταστήσει τα ΜΑΤ) Μιχάλη Γεωργακάκη. Ειδικότερα, ο τότε αστυνομικός διευθυντής Αθηνών, Στέλιος Τζανάκης, είχε συλλάβει μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ο.Ν.ΝΕ.Δ..
Ο Σαμαράς πήγε στην αστυνομική διεύθυνση για να διαμαρτυρηθεί, και στην είσοδο του κτιρίου συνάντησε τον Γεωργακάκη, με τον οποίο διαπληκτίστηκε. Ο Γεωργακάκης χειροδίκησε κατά του Σαμαρά και παραλίγο να προκαλέσει τον πνιγμό του Αντώνη Σαμαρά, όπως ισχυρίστηκε ο Ευάγγελος Αβέρωφ σε επιστολή διαμαρτυρίας που έστειλε στον Ανδρέα Παπανδρέου με την οποία ζήτησε άμεση αντικατάσταση των Τζανάκη και Γεωργακάκη.[24] Ο ίδιος ο Σαμαράς προσήλθε στον εισαγγελέα Ποινικής Αγωγής Αθηνών Ευθύμιο Στάμο και κατέθεσε μήνυση κατά του Γεωργακάκη για σωματική βλάβη, εξύβριση, βλασφημία και ψευδή καταμήνυση.[24]
Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως υπουργού Εξωτερικών το 1990 - 1992, δέχθηκε έντονες κατηγορίες για τα μαζικά κύματα μεταναστών από την Αλβανία.
Ο ίδιος έχει αρνηθεί τα όσα του προσάπτονται, υποστηρίζοντας ότι η πτώση του Ανατολικού Μπλοκ τον Δεκέμβριο του 1989, σε συνδυασμό με τις αντίξοες συνθήκες που είχε φτάσει την Αλβανία το καθεστώς του Ενβέρ Χότζα, ήταν το γεγονός που οδήγησε πολλούς κατοίκους της να προσφύγουν σε γειτονικές χώρες όπως η Ελλάδα.[26]
Ο Αντώνης Σαμαράς διατηρεί σκληρή γραμμή στο ζήτημα της μετανάστευσης,[27] παρόλα αυτά τα γεγονότα της τότε εποχής και οι χειρισμοί τους έχουν χρησιμοποιηθεί και μετά την εκλογή του στην ηγεσία της Ν.Δ. το 2009, ως σημείο πίεσης και κριτικής από αντίπαλα κόμματα.[28][29]
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου, μετά τη σύνοδο, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την αποπομπή του Σαμαρά από την κυβέρνηση και ακολούθως ανέλαβε ο ίδιος το Υπουργείο Εξωτερικών, καθώς ο υπουργός είχε προηγουμένως διαφοροποιηθεί από την κυβερνητική γραμμή παρουσιάζοντας στη σύσκεψη σημείωμα με επτά σημεία δράσης, τα οποία προκάλεσαν την αντίδραση του Προέδρου της Δημοκρατίας και του πρωθυπουργού.[30]
Στο διάστημα από το 1992 έως το τέλος της κυβέρνησης Μητσοτάκη διατήρησε τις απόψεις του επί της εξωτερικής πολιτικής.
Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους παραιτήθηκε από τη βουλευτική του έδρα και αποχώρησε από τη Νέα Δημοκρατία.[31]
Πολιτική Άνοιξη
Στις 30 Ιουνίου 1993 ίδρυσε την Πολιτική Άνοιξη (ΠΟΛ.ΑΝ.) συγκεντρώνοντας στελέχη όπως ο Νικήτας Κακλαμάνης, ο Ανδρέας Λεντάκης, ο Άκης Γεροντόπουλος, ο Στάθης Γιώτας, ο Στάθης Παναγούλης, ο Δημήτρης Σταμάτης (Θεσσαλονίκης), ο Δημήτρης Σταμάτης (Αιτωλοακαρνανίας), ο Στέφανος Στεφανόπουλος, ο Μανώλης Καλαμίδας και άλλοι. Από τη συνολική του πορεία το κόμμα χαρακτηρίστηκε προσωποπαγές[32] και μονοθεματικό[33] καθώς η απήχησή του ήταν σε ευθεία συνάρτηση της έξαρσης του «Μακεδονικού», κινούμενο δεξιότερα της Νέας Δημοκρατίας, με έμφαση στα εθνικά θέματα και πατριωτική ρητορική.[34][35] Στα αξιοσημείωτα πρέπει να αναφερθεί ότι εμπνευστής του ονόματος "Πολιτική Άνοιξη" ήταν ο Οδυσσέας Ελύτης.[36][37][38]
Στις αρχές Σεπτεμβρίου με προτροπή του Αντώνη Σαμαρά 1993 δύο βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας αποστασιοποιήθηκαν και προσχώρησαν στην Πολιτική Άνοιξη διατηρώντας τη βουλευτική τους έδρα ως ανεξάρτητοι· πρώτα ο Στέφανος Στεφανόπουλος, βουλευτής Ηλείας, και μετά ο Γιώργος Συμπιλίδης, βουλευτής Κιλκίς. Έτσι, η Νέα Δημοκρατία απώλεσε τη δεδηλωμένη, έχοντας μόνο 150 έδρες στην κοινοβουλευτική της ομάδα. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αναγκάστηκε να προκηρύξει πρόωρες εκλογές για τον Οκτώβριο του 1993. Τότε επήλθε μακροχρόνια βαθιά πολιτική και προσωπική ρήξη με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη.
Την άνοιξη του 1995, ενόψει της λήξης της δεύτερης προεδρικής θητείας του Κωνσταντίνου Καραμανλή, επέκειτο νέα εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Για να εκλέξει Πρόεδρο και να αποφύγει τις εκλογές διατηρώντας την κυβέρνησή του, ο Ανδρέας Παπανδρέου χρειαζόταν τουλάχιστον 180 ψήφους από τις 300 της Βουλής. Ο τότε πρωθυπουργός ήρθε τελικά σε συμφωνία με την Πολιτική Άνοιξη με στόχο να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο πρώην Υπουργός Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, στηριζόμενος με τον συνδυασμό των ψήφων του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και της Πολιτικής Άνοιξης, όπως και έγινε. Αυτό έφερε σε δύσκολη θέση τη Νέα Δημοκρατία, υπό την προεδρία του Μιλτιάδη Έβερτ, η οποία αποζητούσε να διεξαχθούν εκλογές με σκοπό την εκμετάλλευση της ραγδαίας πτώσης της δημοτικότητας της κυβέρνησης του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Ο Μιλτιάδης Έβερτ και πολλά στελέχη της Ν.Δ. επιτέθηκαν με βαρύτατες εκφράσεις κατά του Σαμαρά μετά την εκλογή Στεφανόπουλου.[39][40]
Επιστροφή στη Νέα Δημοκρατία
Στις βουλευτικές εκλογές του 2000 η Πολιτική Άνοιξη δε συμμετείχε και ο Αντώνης Σαμαράς υποστήριξε δημόσια τη Νέα Δημοκρατία, παρότι πολλά στελέχη του κόμματός του είχαν ταχθεί υπέρ του ΠΑ.ΣΟ.Κ..[41] Στις 13 Μαΐου 2004, η Πολιτική Άνοιξη διαλύθηκε[42] και ο Αντώνης Σαμαράς εντάχθηκε και πάλι στη Νέα Δημοκρατία και συμμετείχε στο ψηφοδέλτιό της στις ευρωεκλογές του 2004, στις οποίες εξελέγη ευρωβουλευτής. Τη θέση αυτή κατείχε μέχρι το 2007, οπότε και έθεσε υποψηφιότητα και εξελέγη βουλευτής Μεσσηνίας με τη Νέα Δημοκρατία. Στον ανασχηματισμό της 7ης Ιανουαρίου2009, τοποθετήθηκε στη θέση του Υπουργού Πολιτισμού, θέση που κράτησε μέχρι τις 7 Οκτωβρίου 2009.[43]
Μετά την ήττα της Νέας Δημοκρατίας στις βουλευτικές εκλογές του 2009, ο Κώστας Καραμανλής ξεκίνησε διαδικασίες εκλογής νέου αρχηγού του κόμματος. Μετά από διαβουλεύσεις, για πρώτη φορά στην ιστορία του κόμματος η εκλογή θα γινόταν με ανοικτή διαδικασία από τα μέλη του, πράγμα που είχε εισηγηθεί από το 2000 η Ντόρα Μπακογιάννη.[44][45] Στις 15 Οκτωβρίου2009, ο Αντώνης Σαμαράς ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για την προεδρία. Ξεκίνησε ως αουτσάιντερ, αλλά μετά την υποστήριξη του Δημήτρη Αβραμόπουλου, που απέσυρε τη δική του υποψηφιότητα, πέρασε μπροστά στις δημοσκοπήσεις έναντι της Ντόρας Μπακογιάννη.
Στις εσωκομματικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 29 Νοεμβρίου2009 εξελέγη αρχηγός του κόμματος, με ποσοστό 50,06% έναντι 39,72% της Ντόρας Μπακογιάννη και 10,22% του Παναγιώτη Ψωμιάδη.
Τον Μάιο του 2010, μετά την όξυνση της δημοσιονομικής κρίσης της χώρας και τη σύναψη της δανειακής σύμβασης με την τρόικα, ήρθε προς ψήφιση στη Βουλή το νομοσχέδιο με τίτλο «Μέτρα για την εφαρμογή του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τα κράτη−μέλη της Ζώνης του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ)»[46] (που έγινε γνωστό ως «Μνημόνιο»), το οποίο ο Σαμαράς απέρριψε, επιβάλλοντας γραμμή «κομματικής πειθαρχίας».[47] Μετά την ψηφοφορία η Ντόρα Μπακογιάννη διαγράφηκε από τη Νέα Δημοκρατία ύστερα από απόφαση του Αντώνη Σαμαρά, λόγω της επιλογής της να υπερψηφίσει την νομοθετική διάταξη.[48]
Ο Αντώνης Σαμαράς υποστήριξε[49] πολλές φορές, λανθασμένα,[50][51][52] ότι υπήρξε επιχείρηση φουσκώματος του ελλείμματος από τη κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ..[53] Στο επόμενο διάστημα, το κόμμα υπό την ηγεσία του ακολούθησε αντιπολιτευτική και αντιμνημονιακή τακτική, βασισμένη στο αίτημα επαναδιαπραγμάτευσης του Μνημονίου και της υιοθέτησης νέου μίγματος πολιτικής, προς την κατεύθυνση της λήψης αναπτυξιακών μέτρων και τόνωσης της αγοράς, η οποία όμως χαρακτηρίστηκε από μεγάλη μερίδα πολιτικών αναλυτών και δημοσιογράφων ως αδύνατη και ουτοπική.[54][55]
Οκτώβριος 2010 με τον Βίλφριντ Μάρτενς, πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.
Προκειμένου να συνεχισθεί η χορήγηση του δανείου, οι Ευρωπαίοι εταίροι απαίτησαν την παροχή ενυπόγραφων συγκαταθέσεων για τη δανειακή σύμβαση από τους πολιτικούς αρχηγούς που στήριζαν την κυβέρνηση Παπαδήμου. Ωστόσο, ο Αντώνης Σαμαράς αρχικά αρνήθηκε, θεωρώντας προσβλητική την αξίωση ενυπόγραφης δέσμευσης.[56] Τελικά υπαναχώρησε, και απέστειλε επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ΔΝΤ και την ΕΚΤ με την οποία παρείχε τις απαιτούμενες δεσμεύσεις για επίτευξη των στόχων του προγράμματος στήριξης, επισημαίνοντας ότι διαφωνεί με τη μέχρι τότε οικονομική πολιτική.[57][58] Το επόμενο διάστημα ο Αντώνης Σαμαράς δέχθηκε έντονη κριτική από πολλές πλευρές του κόμματος για την απόφαση του να συναινέσει.[59]
Ο Σαμαράς υπερασπίζεται έως και σήμερα την επιλογή της αντίθεσής του στο «Μνημόνιο 1», παρότι στελέχη του κόμματός του τον επικρίνουν τόσο για την επιλογή στήριξης της Κυβέρνησης Παπαδήμου, όσο και για την πρόθεσή του να υποστηρίξει το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων (PSI), τη νέα δανειακή σύμβαση και τα μέτρα που τη συνοδεύουν.[60][61]
Υπολογίζοντας ως απειλή τον κίνδυνο χρεοκοπίας της χώρας, στις 11 Φεβρουαρίου 2012 ζήτησε κομματική πειθαρχία από την κοινοβουλευτική ομάδα της Ν.Δ. στην υπερψήφιση των μέτρων του «Μνημονίου 2» ώστε να εξακολουθήσει η χρηματοδότηση της Ελλάδας από νέα δανειακή σύμβαση[62][63], εγκαταλείποντας έτσι την αντιμνημονιακή του πολιτική. Κατά την ψήφιση, 20 από τους συνολικά 83 βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας καταψήφισαν το «Μνημόνιο 2», ένας απείχε[64] και οι 21 συνολικά διαγράφηκαν από την κοινοβουλευτική ομάδα της Ν.Δ..[65]
Συμμετοχή στην κυβέρνηση Παπαδήμου
6 Νοεμβρίου 2011, συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Τον Νοέμβριο του 2011, υπό το βάρος δυσμενών εξελίξεων και τον κίνδυνο χρεωκοπίας της χώρας, ο Αντώνης Σαμαράς για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης αποδέχθηκε ως αναπόφευκτη τη δανειακή σύμβαση και συμφώνησε στο σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας περιορισμένου χρόνου και ειδικού σκοπού όπως τη χαρακτήριζε, εγκαταλείποντας τη μέχρι τότε θέση του ενάντια στη δανειακή σύμβαση.[66][67]
Κατόπιν ολιγοήμερων διαβουλεύσεων μεταξύ του τότε πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου, του Αντώνη Σαμαρά και του προέδρου του ΛΑ.Ο.Σ.Γιώργου Καρατζαφέρη, υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια, ο πρώην Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος επί πρωθυπουργίας Σημίτη και πρώην Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Λουκάς Παπαδήμος, έλαβε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης και ορκίστηκε πρωθυπουργός.[68] Παρά την πίεση της κοινής γνώμης και τις διεθνείς πιέσεις για συνεργασία, οι διαπραγματεύσεις πολλές φορές κινδύνευσαν με αποτυχία λόγω της απροθυμίας και των παλινωδιών των αρχηγών των δύο μεγάλων κομμάτων.[69]
Τελικά, συμφωνήθηκε η νέα κυβέρνηση και αφού εξασφάλισε τη συνέχιση του δανεισμού της χώρας, με την αποδέσμευση της έκτης δόσης, την επιτυχία της ανταλλαγής των κρατικών ομολόγων και τη χορήγηση του δανείου της συμφωνημένης νέας σύμβασης, είχε ως σκοπό να οδηγήσει τη χώρα σε εθνικές εκλογές, στις 19 Φεβρουαρίου 2012. Η διεξαγωγή, τελικά, των εκλογών αναβλήθηκε επ' αόριστον, λόγω των διαπραγματεύσεων του PSI.
Συνάντηση των πολιτικών αρχηγών με τον τότε Πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο.
Παρά τη στήριξη της νέας κυβέρνησης από τη Νέα Δημοκρατία, τόσο με την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης από τους βουλευτές της όσο και με τη συμμετοχή κορυφαίων στελεχών της (όπως οι δύο Αντιπρόεδροι του κόμματος Δήμας και Αβραμόπουλος) σε αυτήν, ο Αντώνης Σαμαράς αρνήθηκε τον όρο «συγκυβέρνηση».[70] Επίσης, δεν επέτρεψε τη συμμετοχή βουλευτών της ΝΔ στη νέα κυβέρνηση και υποχρέωσε τον Δημήτρη Αβραμόπουλο να παραιτηθεί από τη βουλευτική του έδρα, προκειμένου να αναλάβει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και ο ίδιος παρέμεινε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης.[71][72] Το γεγονός ότι ο Αντώνης Σαμαράς παρέμεινε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, παρότι έδωσε προσωπικά ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Παπαδήμου και η Νέα Δημοκρατία τη στήριξε και συμμετείχε δια στελεχών της σε αυτήν, έγινε αφορμή κριτικής καθώς θεωρήθηκε πολιτειακό παράδοξο.[73]
Ορκωμοσία στη Βουλή των Ελλήνων το 2012.
Στις 6 Μαΐου 2012 διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές οι οποίες απέβησαν άκαρπες και επαναπροκηρύχθηκαν εκλογές για τις 17 Ιουνίου. Στο διάστημα αυτό τέθηκε εν αμφιβόλω και ως διακύβευμα των εκλογών η συνέχιση της συμμετοχής της Ελλάδας στην Ευρωζώνη και ο Αντώνης Σαμαράς παίρνει την πρωτοβουλία να καλέσει σε συστράτευση τις κεντροδεξιές φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις. Η εικοσαετής κόντρα του Σαμαρά με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη αμβλύνθηκε,[74] και η Ντόρα Μπακογιάννη που είχε διαγραφεί από τη Νέα Δημοκρατία και είχε ιδρύσει δικό της κόμμα ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα και επέστρεψε[75] στα ψηφοδέλτια της Νέας Δημοκρατίας και δήλωσε ανοιχτά τη στήριξή της στον Αντώνη Σαμαρά. Το ίδιο έπραξαν και κάποια στελέχη του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού όπως οι βουλευτές Μάκης Βορίδης, Άδωνις Γεωργιάδης και Θάνος Πλεύρης με τον τρίτο να μην καταφέρνει να εκλεγεί ξανά.[76]
Τον Ιούλιο του 2012 σχηματίστηκε μία ομάδα συνεργατών του Σαμαρά από την εποχή της Πολιτικής Άνοιξης, αρχικά σε ένα γραφείο του υπουργείου Επικρατείας και αργότερα στη γενική γραμματεία συντονισμού, όργανο που υπαγόταν στον πρωθυπουργό, η οποία προΐστατο ενός δικτύου στο οποίο συμμετείχαν εκπρόσωποι των συμπολιτευόμενων κομμάτων και το οποίο επέβλεπε την κατανομή των διορισμών σε διευθυντικές θέσεις δημόσιων οργανισμών και φορέων με βάση την αναλογία 4-2-1 για κάθε έναν από τους τρεις εταίρους της τρικομματικής κυβέρνησης μετά από αιτήματα και προτάσεις πολιτικών προσώπων που αναφέρονταν στις κομματικές διασυνδέσεις των ενδιαφερομένων.[79]
Στις 21 Ιουνίου 2013 η ΔΗΜ.ΑΡ. αποχώρησε από το κυβερνητικό σχήμα, εξαιτίας του κλεισίματος της Ε.Ρ.Τ. και ο Αντώνης Σαμαράς ηγήθηκε κυβέρνησης συνασπισμού Ν.Δ. - ΠΑ.ΣΟ.Κ..[80]
Επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ.
Η πρώτη κίνηση ήταν η επέμβαση της ΕΛ.ΑΣ. στην Χαλυβουργία, θέτοντας σε λειτουργία το εργοστάσιο μετά από έναν χρόνο σχεδόν.[81] Η κίνηση αυτή προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις από τα κόμματα της Αντιπολίτευσης.[82] Πέραν της Χαλυβουργίας, στις 4 Αυγούστου ξεκίνησε η επιχείρηση «Ξένιος Ζευς», η οποία είχε ως στόχο την απομάκρυνση μεταναστών αρχικά από το κέντρο της Αθήνας και έπειτα από όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα.[83]
Κοινές δηλώσεις με την Γερμανίδα Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, κατά την επίσημη επίσκεψή της στην Αθήνα στις 9 Οκτωβρίου 2012.
Οικονομική πολιτική
Ο Σαμαράς παρέλαβε την ελληνική οικονομία με 8% ύφεση και 10% έλλειμμα, και παρέδωσε ποσοστό της τάξεως του 0,7% ανάπτυξης σε δυόμισι χρόνια.[84] Στις 24 Αυγούστου 2012 συναντήθηκε στο Βερολίνο με την καγκελάριο της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ. Στη συνάντηση η καγκελάριος επισήμανε ότι δεν είχαν εκπληρωθεί 72 δράσεις που είχε αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση με την υπογραφή του πρώτου μνημονίου πριν από περίπου δυο χρόνια. Στη συνάντηση με τη Μέρκελ στην Καγκελαρία, ο Σαμαράς είχε δεσμευτεί ότι οι δράσεις θα είχαν πραγματοποιηθεί μέχρι το Eurogroup του ερχόμενου Νοεμβρίου. Το 80% των δράσεων αυτών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν δημοσιονομικές περικοπές ύψους 7,3% του ΑΕΠ, ολοκληρώθηκαν μέχρι τον Οκτώβριο και η τελευταία μόλις 12 ώρες πριν το Eurogroup του Νοεμβρίου.[85]
Το 2013 και με προσωπική απόφαση του Αντώνη Σαμαρά, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας οδήγησε σε οριστικό κλείσιμο την Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση με την απόλυση σχεδόν 2.700 υπαλλήλων από ολόκληρο τον οργανισμό.[13] Η ανακοίνωση έγινε στις 11 Ιουνίου[12] από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Σίμο Κεδίκογλου ο οποίος παράλληλα ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός νέου, αλλά μικρότερου μοντέλου της ΕΡΤ το οποίο θα λειτουργούσε ύστερα από προσεκτικό σχεδιασμό.[86] Αργότερα, ο νέος οργανισμός ονομάστηκε ΝΕΡΙΤ και λειτούργησε μέχρι το 2015 όταν και η κυβέρνηση του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. επανέφερε την ονομασία ΕΡΤ[87] με ίδιο αριθμό υπαλλήλων.[88]
Αμέσως μετά την ανακοίνωση, ο Αντώνης Σαμαράς και η συγκυβέρνηση δέχτηκαν κριτική για την κίνηση που ονομάστηκε «μαύρο». Η Δημοκρατική Αριστερά ανακοίνωσε την οριστική αποχώρηση της από το κυβερνητικό σχήμα, κατακρίνοντας τους χειρισμούς και τα πλάνα της κυβέρνησης για την ΕΡΤ.[80] Ο τότε πρωθυπουργός κατηγορήθηκε από την αντιπολίτευση για μη δημοκρατικές μεθόδους. Διοργανώθηκαν συλλαλητήρια, καταλήψεις και απεργίες στην Ελλάδα[89] ενάντια στο κλείσιμο. Το 2016 ο Σίμος Κεδίκογλου παραδέχθηκε ότι ο τρόπος με τον οποίο έκλεισε η ΕΡΤ ήταν λανθασμένος,[90] ενώ η αντιπολίτευση της χώρας και μεγάλες μερίδες πολιτών καταδίκασαν την απόφαση του πρώην πρωθυπουργού.[91][92][93][94][95][96][97][98][99][100][101][102]
Ο Αντώνης Σαμαράς στην 77η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης
Κοινοβουλευτική παρουσία
Από την ανάληψη της πρωθυπουργίας ως και τον Αύγουστο του 2014 ο Σαμαράς είχε μιλήσει πέντε φορές στο κοινοβούλιο. Κατήργησε άτυπα την «ώρα του πρωθυπουργού» και έγινε ο μόνος πρωθυπουργός της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας που δεν είχε απαντήσει ποτέ σε επίκαιρες ερωτήσεις των αρχηγών της αντιπολίτευσης. Το υπουργικό συμβούλιο είχε συνεδριάσει δύο φορές για πολιτικά ζητήματα και πέντε φορές για διαδικαστικούς ή εθιμοτυπικούς λόγους, ενώ είχαν εκδοθεί 25 πράξεις νομοθετικού περιεχομένου.[103]
Εκλογές
Τον Δεκέμβριο του 2014 διέρρευσε το επονομαζόμενο «email Χαρδούβελη», που περιλάμβανε νέες προτάσεις-δεσμεύσεις του υπουργού Οικονομικών με σκοπό την επίλυση του δημοσιονομικού αδιεξόδου και νέα μέτρα ύψους περίπου 1 δις ευρώ.[104][105][106][107] Κάποιες από τις δεσμεύσεις θεωρήθηκαν τότε σκληρές για την Ελληνική οικονομία και αμέσως προκλήθηκαν αντιδράσεις από τη πλευρά της αντιπολίτευσης, που υποστήριξε ότι η κυβέρνηση του Σαμαρά ετοιμάζεται να φέρει νέα μέτρα στη βουλή.[108]
Στις 29 Δεκεμβρίου 2014, αμέσως μετά την τρίτη και τελευταία αποτυχημένη ψηφοφορία στη Βουλή για την εκλογή νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, ο Αντώνης Σαμαράς ανακοίνωσε την διεξαγωγή πρόωρων εκλογών για τις 25 Ιανουαρίου 2015,[109] στις οποίες η Νέα Δημοκρατία ήρθε δεύτερη σε ψήφους πίσω από το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. με αρχηγό τον Αλέξη Τσίπρα.
Αντιπολίτευση 2015 και παραίτηση από την αρχηγία της Νέας Δημοκρατίας
Στις 26 Ιανουαρίου 2015, υπέβαλλε την παραίτησή του στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλια, και παρέμεινε πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Στις 28 Ιουνίου ο Αλέξης Τσίπρας προκήρυξε δημοψήφισμα για τις 5 Ιουλίου με ερώτημα αν έπρεπε να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας των τριών θεσμών, Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε.), Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ.) και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Δ.Ν.Τ.) η οποία προτάθηκε στις 25 Ιουνίου 2015. Στις 5 Ιουλίου 2015, μετά τη συντριπτική νίκη του «ΟΧΙ» στο δημοψήφισμα με ποσοστό 61,3%, ο Σαμαράς υπέβαλε την παραίτησή[110] του από την αρχηγία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Έκτοτε παραμένει βουλευτής της Ν.Δ.. Προσωρινός πρόεδρος ορίστηκε ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης[111] πριν αναλάβει επίσημα τη προεδρία ο Κυριάκος Μητσοτάκης.[112]
Κριτική και ζητήματα με τη δικαιοσύνη
Μακεδονικό ζήτημα
Σύμφωνα με μεταγενέστερα άρθρα του φιλικού προς τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Τύπου, ο Σαμαράς ως υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας είχε κάνει αποδεκτά το 1991 έγγραφα που περιλάμβαναν τον όρο «Μακεδονία» για το - τότε - νεοσύστατο κράτος της ΠΓΔΜ.[113][114][115] Η ίδρυση της Πολιτικής Άνοιξης μετά την αποπομπή του Σαμαρά από τη Νέα Δημοκρατία, προξένησε αντιδράσεις στις τάξεις των οπαδών του κόμματος, οι οποίοι για πολλά χρόνια του απέδιδαν τον χαρακτηρισμό του «αποστάτη» και έχει γίνει έκτοτε αντικείμενο πολλών συζητήσεων.[116] Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έκανε λόγο για «διαπλεκόμενα οικονομικά και εκδοτικά συμφέροντα» που οδήγησαν στην ανατροπή της κυβέρνησής του, ως όργανο των οποίων κατηγόρησε τον Αντώνη Σαμαρά.[117][118] Ο Σαμαράς από την πλευρά του, έχει επανειλημμένως απορρίψει τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας πως έπραξε κατ' αυτόν τον τρόπο για λόγους αρχής, συνδέοντας τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη με υποχωρητικότητα στο «Σκοπιανό», θέση που έχει διατυπωθεί και δημοσιευτεί και από τρίτους, για διαφορετικούς από τη δημόσια τοποθέτησή του, παρασκηνιακούς χειρισμούς του Μητσοτάκη, πλέον των οποίων και η αποπομπή Σαμαρά.[119][120]
Ο Σαμαράς υπερασπίζεται τους χειρισμούς του 1992 - 1993 για το Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα, ωστόσο φαίνεται έμμεσα πλέον να αποδέχεται τη λεγόμενη «κόκκινη γραμμή»[σ 1] της εξωτερικής πολιτικής για το θέμα. Ο Αντώνης Σαμαράς απέρριπτε τότε τη σύνθετη ονομασία, ωστόσο σήμερα δεν έχει ταχθεί δημοσίως κατά της συγκεκριμένης θέσης η οποία απετέλεσε τον πυρήνα της πολιτικής που ακολούθησε η χώρα επί κυβέρνησης Κώστα Καραμανλή.[121]
Την περίοδο κατά την οποία ο Σαμαράς ήταν υπουργός Εξωτερικών αυξήθηκαν αλματωδώς οι απόρρητες δαπάνες της Υπηρεσίας Ενημέρωσης του Υπουργείου Εξωτερικών (από 194 εκατομμύρια δραχμές το 1990 σε 714 εκ. το 1991 και 290 εκ. το πρώτο τρίμηνο του 1992),[123][124] όπως και τα ποσά απόρρητων δαπανών που διατέθηκαν με προσωπική εντολή του Σαμαρά, που ανήλθαν στο συνολικό ποσό των σχεδόν 2 δισ. δραχμών. Το ζήτημα των μυστικών αυτών κονδυλίων αναδείχθηκε σε σημαντικό θέμα της πολιτικής επικαιρότητας μετά την απομάκρυνση της Νέας Δημοκρατίας από την κυβέρνηση μετά τις εκλογές του 1993. Ελάχιστες συγκεκριμένες πληροφορίες ήρθαν, ωστόσο, στο φως, καθώς ο Σαμαράς είχε καταστρέψει τα σχετικά παραστατικά πριν παραδώσει το υπουργείο επικαλούμενος λόγους εθνικής ασφαλείας. Το 1994 ο νέος υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης του ΠΑ.ΣΟ.Κ.Κάρολος Παπούλιας διέταξε την πραγματοποίηση ΕΔΕ, η οποία δεν καταλόγισε ευθύνες για τη διαχείριση των κονδυλίων, αλλά απλώς κατέγραψε τα σχετικά ποσά. Έρευνα διενεργήθηκε και με εντολή του πειθαρχικού της ΕΣΗΕΑ.
Σύμφωνα με κατάθεση που έδωσε ο τέως πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων είχε δοθεί σε Έλληνες δημοσιογράφους που υιοθέτησαν αδιάλλακτη στάση στο Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα καλλιεργώντας το εθνικιστικό κλίμα που εξυπηρετούσε την πολιτική στρατηγική του Σαμαρά. Το πειθαρχικό της ΕΣΗΕΑ κατέληξε ότι είναι αδύνατο να βρεθούν φυσικοί ένοχοι και έθεσε την υπόθεση στο αρχείο. Με εντολή της εισαγγελίας του Αρείου Πάγου πραγματοποιήθηκε προκαταρκτική εξέταση από την οποία δεν προέκυψαν ποινικές ευθύνες του Σαμαρά και ο φάκελος τέθηκε στο αρχείο. Αίτημα της ΕΣΗΕΑ να ενημερωθεί για τα αποτελέσματα της εξέτασης απορρίφθηκε δις και ο φάκελος παραμένει απόρρητος.[125]
Στάση απέναντι στη Χρυσή Αυγή
Σύμφωνα με τρία SMS ενός συνεργάτη του γραφείου του βουλευτή της Χρυσής ΑυγήςΗλία Κασιδιάρη από το Φεβρουάριο και το Μάιο του 2013, ο γενικός γραμματέας της κυβέρνησης Σαμαρά, Τάκης Μπαλτάκος, επικοινωνούσε μαζί του δίνοντας μέσω αυτού οδηγίες στην Κοινοβουλευτική Ομάδα της Χρυσής Αυγής για τη στάση της σε κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες επικροτώντας τις ύβρεις του βουλευτή Παναγιώτη Ηλιόπουλου στην αίθουσα του Κοινοβουλίου.[126] Σε ένα βίντεο που δημοσίευσε ο Ηλίας Κασιδιάρης, τον Απρίλιο του 2014, κατά τη συζήτηση στο κοινοβούλιο για την άρση της ασυλίας πέντε βουλευτών της Χρυσής Αυγής, εμφανίζεται ο Τάκης Μπαλτάκος, να συνομιλεί με τον Κασιδιάρη λέγοντάς του ότι δεν υπάρχουν στοιχεία εις βάρος της Χρυσής Αυγής και ότι οι προφυλακίσεις βουλευτών της οφείλονται σε τηλεφωνική παρέμβαση της κυβέρνησης στους αρμόδιους δικαστές.[127][128] Σε συζήτηση για την άρση της ασυλίας του το Δεκέμβριο του 2014 ο Κασιδιάρης παρουσίασε ένα ακόμη ηχητικό στο οποίο ισχυρίστηκε ότι ακούγεται ο Σαμαράς να δίνει οδηγίες στον εισαγγελέα Ισίδωρο Ντογιάκο για να κριθούν προφυλακιστέοι τρεις βουλευτές της Χρυσής Αυγής.[129][130]
Σύμφωνα με την αναφορά του Εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών, στον οποίο είχε ανατεθεί η διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, προς τον Εισαγγελέα Εφετών Αθηνών, από την εργαστηριακή πραγματογνωμοσύνη της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών «προέκυψε ότι δεν καθίσταται δυνατή οποιαδήποτε αξιόπιστη σύγκριση» της φωνής του ηχητικού που παρουσίασε ο Κασιδιάρης με τη φωνή του Σαμαρά και η δικογραφία σχετικά με το αν υπήρξε παραβίαση του τηλεφώνου του Σαμαρά τέθηκε στο αρχείο.[131]
Διορισμοί στο Υπουργείο Πολιτισμού
Ο Σαμαράς κατηγορήθηκε ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Υπουργείο Πολιτισμού το 2009 διόρισε προνομιακά υπάλληλους από την εκλογική του περιφέρεια, τη Μεσσηνία. Συγκεκριμένα υπογράφηκαν παράνομες συμβάσεις μέσω ταμείου αλληλοβοηθείας.[132] Αργότερα, η κυβέρνηση του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. κατηγόρησε την κυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου για διπλάσιους διορισμούς μετακλητών υπαλλήλων τη περίοδο 2012-2014.[133][134]
Υπόθεση απειλής και απομάκρυνσης καθηγήτριας
Ο Αντώνης Σαμαράς κατηγορήθηκε επίσης μαζί με τον αδερφό του Αλέξη Σαμαρά, προέδρου του Δ.Σ. του Ε.Ε.Ι. για τις απειλές προς μία καθηγήτρια του Κολεγίου Αθηνών, η οποία κατά τη διάρκεια των τελικών εξετάσεων Χημείας μηδένισε τον γιο του, Κώστα Σαμαρά ο οποίος ήταν στραμμένος προς τα πίσω και αντέγραφε φανερά και επανειλημμένα, ενώ παράλληλα δεν συμμορφωνόταν έπειτα από πολλαπλές παρατηρήσεις. Η καθηγήτρια δέχτηκε πιέσεις να αναιρέσει τον μηδενισμό του μαθητή, το οποίο και αρνήθηκε να κάνει κάτι που είχε ως αποτέλεσμα μετά από δέκα ημέρες περίπου η Διοίκηση του Κολεγίου να προχωρήσει σε καταγγελία σύμβασης της εκπαιδευτικού. Ο Αντώνης Σαμαράς δέχτηκε σφοδρή κριτική για αυτό το γεγονός από το μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης, αλλά ο ίδιος καθώς και οι υποστηρικτές του δηλώνουν ότι δεν υπήρχε καμία μεσολάβηση εκ μέρους τους για την απομάκρυνση της καθηγήτριας. [135]
Υπόθεση Novartis
Με καταθέσεις μαρτύρων και μερική συνδρομή του FBI,[136][137][138][139] τον Φεβρουάριο του 2018 το όνομα του Αντώνη Σαμαρά περιλαμβανόταν στη δικογραφία για την Υπόθεση Novartis που έφτασε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης μαζί με τα ονόματα και άλλων εννέα Ελλήνων πολιτικών και πρώην πρωθυπουργών. Η υπόθεση αφορούσε δωροδοκίες με υψηλά ποσά που παραδίδονταν είτε στο Μέγαρο Μαξίμου είτε στο υπουργείο Υγείας.[140] Σύμφωνα με καταθέσεις προστατευόμενου μάρτυρα[141], ο Σαμαράς φερόταν να είχε προσωπικές επαφές ως πρωθυπουργός με τον τότε αντιπρόεδρο της Novartis Κωνσταντίνο Φρουζή και να λάμβανε μεγάλα ποσά για να ευνοήσει την φαρμακευτική εταιρία. Με κυβερνητική πλειοψηφία αποφασίστηκε να συσταθεί εξεταστική επιτροπή για όλους τους πολιτικούς που εμπλέκονται στην υπόθεση.[142] Ο Αντώνης Σαμαράς απάντησε ότι πρόκειται περί σκευωρίας και απόπειρας εμπλοκής σε ένα ψεύτικο σκάνδαλο, ενώ έκανε μήνυση στον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα για συκοφαντική δυσφήμιση[143] και αρνήθηκε να προσέλθει στην εξεταστική επιτροπή.[144]
Στις 18 Μαΐου του 2018 η Βουλή ψήφισε την επιστροφή της υπόθεσης στη Δικαιοσύνη και για τους 10 κατηγορουμένους.[145] Από το βήμα της Βουλής, ο Σαμαράς προέβη σε δηλώσεις κατά της εξεταστικής επιτροπής λέγοντας ότι ο Αλέξης Τσίπρας «έχει μπλέξει άσχημα».[146] Τον Αύγουστο του 2019 η υπόθεση τέθηκε στο αρχείο, καθώς κρίθηκε πως με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία δεν υπήρχε κάποια ένδειξη τέλεσης αδικήματος από πλευράς του Αντώνη Σαμαρά.[141]
Σημειώσεις
↑Ο πρώην Πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής είχε μεταθέσει την «κόκκινη γραμμή» για την αποδοχή (από την Ελλάδα) ονομασίας για το γειτονικό κράτος, από την μη ύπαρξη του όρου «Μακεδονία», στη σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό, που περιλαμβάνει τον όρο Μακεδονία ή παράγωγό του.
↑Θανάσης Διαμαντόπουλος, Η Ελληνική πολιτική ζωή: εικοστός αιώνας. Από την προβενιζελική στην μεταπαπανδρεϊκή εποχή, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα 1997, σελ 504
1Πρωθυπουργός πραξικοπηματικής κυβέρνησης. 2Πρωθυπουργός κυβέρνησης που δεν ελέγχει την Αθήνα. 3Υπό διαφορετικό τίτλο. 4Πρωθυπουργός της "Ελληνικής Πολιτείας" κατά τη διάρκεια της Κατοχής. 5Υπηρεσιακός πρωθυπουργός.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
