Türkiye'de liberalizm

Makale serilerinden
Liberalizm
Tarihi
Kavramlar
Türler
Düşünürler
Politikacılar
Organizasyonlar
İlgili konular

Türkiye'ye liberalizm Osmanlı İmparatorluğu'nda Tanzimat döneminde gelmiştir.

Tarih

Ana madde: Liberalizmin tarihi
V. Murad, 33. Osmanlı Sultanı (Padişah)

30 Mayıs 1876'da V. Murad, amcası Abdülaziz görevden alındıktan sonra sultan oldu. Fransız kültüründen oldukça etkilenen ve liberal biriydi.[1][2][3] 31 Ağustos 1876'da zihinsel olarak hasta olduğu gerekçesiyle görevden alınana kadar 93 gün hüküm sürdü, ancak muhalifleri demokratik reformların uygulanmasını durdurmak için bu temelleri kullanmış olabilir. Sonuç olarak, destekçilerinin aradığı anayasayı yerine getiremedi.[4]

Meşrutiyet dönemi

Meşrutiyet, Osmanlı İmparatorluğu'nda kalkınma, ilerleme ve liberal değerleri teşvik ederek toplumlarını modernleştirmeye çalışan liberal aydınlar tarafından tanıtıldı.[5]

Midhat Paşa.

Tanzimat

Tam anlamıyla Osmanlı İmparatorluğu'nun yeniden örgütlenmesi anlamına gelen Tanzimât, 1839'da başlayan ve 1876'da Birinci Meşrutiyet ile sona eren bir reform dönemiydi.[6] Tanzimât'ın uygulanmasına yönelik sebepler bürokratik olmasına rağmen, Dimitrios Zambakos Paşa, Kabuli Mehmed Paşa, gizli topluluk Genç Osmanlılar[3][7] ve Osmanlı Parlamentosu'nun kurucularından biri olan Midhat Paşa gibi liberal bakan ve entelektüeller tarafından da etki edildi.[8][9][10][11] Sivil özgürlükleri iyileştirmek için birçok değişiklik yapıldı, ancak birçok Müslüman bu değişiklikleri İslam dünyası üzerinde yabancı etkisi olarak gördü. Bu algı, devletin reformist çabalarını karmaşıklaştırdı.[12] Osmanlıcılık adı verilen bir politika, "Müslüman ve gayrimüslim, Türk ve Yunan, Ermeni ve Yahudi, Kürt ve Arap" olmak üzere, Osmanlı topraklarında yaşayan tüm farklı insanları birleştirmekti. Politika resmen 1839 Gülhane Fermanı ile başladı ve hem Müslüman hem de gayrimüslim Osmanlılar için kanun önünde eşitlik ilan edildi.[13]

Tanzimât reformları Sultan II. Mahmud yönetiminde başladı. 3 Kasım 1839'da Sultan Abdülmecid, Gülhane veya Tanzimât Fermânı adlı bir hatt-ı şerif çıkardı. Bunu politikalarını yürürlüğe koyan birkaç tüzük izledi. Fermanda Sultan, "yeni kurumlar aracılığıyla Osmanlı İmparatorluğu'nun illerine iyi bir idarenin faydalarını getirmek" istediğini söyledi. Reformlar arasında kölelik ve köle ticaretinin kaldırılması; eşcinselliğin suç olmaktan çıkarılması; siviller için yüksek öğrenim kurumu olan Kamu Hizmeti Okulu'nun kurulması[14] Basın ve Gazetecilik Yönetmeliği; ve dini veya etnik bölünmelerden bağımsız olarak ortak bir Osmanlı vatandaşlığı yaratan 1869 Milliyet Kanunu gibi reformlar vardı. Ahmet Reşat Paşa gibi Batılı eğitimli iktisatçılar ekonomik liberalizmi savundular.[15]

Genç Osmanlılar

Genç Osmanlılar, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Tanzimat reformlarından memnun olmayan ve imparatorluktaki otokrasiyi sona erdirmek isteyen bir grup Osmanlı Türk aydını tarafından 1865 yılında kurulan gizli bir toplumdu.[16][17] Genç Osmanlılar, imparatorluğu koruyarak ve Avrupa tipi anayasal hükûmeti kabul etme geleneği boyunca modernleşerek Osmanlı toplumunu dönüştürmeye çalıştılar.[18] İslam idealizmini modern liberalizm ve parlamenter demokrasiyle birleştirmeye çalıştılar. Onlar için Avrupa parlamenter liberalizmi İslam'ın ilkelerine uygun olarak takip edilecek bir rol modeliydi. Topluluğun oluşumunda etkili olan Namık Kemal, Üçüncü Fransız Cumhuriyeti'nin anayasasına hayran kaldı ve Genç Osmanlıların siyasi ideallerini "ulusun egemenliği, güçler ayrılığı, yetkililerin sorumluluğu, kişisel özgürlük, eşitlik, düşünce özgürlüğü, basın özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü, mülkiyetten yararlanma, vatanın kutsallığı" olarak özetledi.[19][20][21] Genç Osmanlılar, imparatorluğun çöküşünün temel nedenlerinden birinin, devletin ve halkın Avrupa modernliğini taklit etmek için İslami prensiplerden vazgeçmesi olduğuna inandılar. Halk ve devlet için en iyisinin modernite ve İslam'ın uyumu olduğuna inandılar.[22] İmparatorluğun kurulduğu İslami temelleri korurken, bazı Avrupalı hükûmet modellerini uygulayarak imparatorluğu canlandırmaya çalıştılar.[23] Bu toplumun önde gelen üyeleri arasında İbrahim Şinasi, Namık Kemal, Ali Suavi, Ziya Paşa ve Agah Efendi gibi yazarlar ve yayıncılar vardı.

1876'da II. Abdülhamid'in 1876 Osmanlı Anayasasını gönülsüzce ilan etmesi sonrası Genç Osmanlılar ilk belirgin isteklerini elde ettiler. Kanun-i Esasi, Birinci Meşrutiyet dönemini başlattı. Abdülhamid'in 1878'de mutlak monarşiye dönüş lehine anayasayı ve parlamentoyu askıya alması sebebiyle bu dönem kısa ömürlü olmasına rağmen Genç Osmanlıların mirası ve etkisi imparatorluğun çöküşüne kadar devam etti.[24] Birkaç on yıl sonra, başka bir reform düşüncesine sahip Osmanlı grubu, yani Jön Türkler, Genç Osmanlıların çabalarını tekrarladılar ve 1908'de Jön Türk Devrimi'nin ve İkinci Meşrutiyet'in başlamasını sağladılar.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası

Liberal Hürriyet ve İtilaf Fırkası üyesi Nafi Paşa, İkinci Meşrutiyet döneminde kadınların oy haklarını açıkça tartıştı.

Osmanlı Hürriyetperver Avam Fırkası / Serbest Cumhuriyet Fırkası

  • 1918: Fethi Okyar 1918'de Osmanlı Hürriyetperver Avam Fırkasını kurdu.
  • 1920: Parti kapatıldı.
  • 1930: Hukuki muhalefet partisine izin vermek amacıyla Atatürk, Okyar'ı Serbest Cumhuriyet Fırkasını kurmaya teşvik etti.
  • 1930: Parti, Kemalist bürokrasinin sert politikalarına muhalif çok sayıda insanı kendine çekti. Partinin kurucusu Okyar, laik cumhuriyete karşı olan antireformcuların toparlanması için bir zemin oluşturduğu korkusuyla kendi partisini feshetti.

Hürriyet Partisi

Yeni Türkiye Partisi

  • 1961: Eski Demokrat Parti'nin ılımlıları partilerinin yasaklanmasından sonra Yeni Türkiye Partisini kurdu.
  • 1973: İlk başarıdan sonra parti başarısız oldu ve feshedildi.

Liberal Demokrat Parti

  • 1994: 26 Temmuz'da eski Demokrat Parti üyeleri ve ilk başkan Besim Tibuk tarafından Liberal Parti kuruldu.
  • 1996: Liberal Parti adını Liberal Demokrat Parti olarak değiştirdi.
  • 2002: Besim Tibuk 25 Kasım'da başkanlıktan istifa etti.
  • 2005: Cem Toker 20 Temmuz'da parti başkanı seçildi.
  • 2017: Cem Toker 29 Ocak'ta başkanlıktan istifa etti. Yerine Gültekin Tırpancı seçildi.

Liberal Parti

  • 2020: Liberal Parti için eski Liberal Demokrat Parti üyeleri ve yöneticileri çalışma başlattı
  • 2021: Kurucu üyeler toplanıp teşkilatlanma başladı
  • 2021: Sene ortasında parti resmi olarak kurulup belgeler teslim edildi
  • 2021: Sene sonuna doğru toplam 80 il/ilçe ve 1000'den fazla üye toplandı
  • Genel başkan: Süleyman Halid Soysal

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ The History of Turkey. Greenwood Publishing Group. 2001. s. 66. ISBN 0313307083. 14 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017. 
  2. ^ Essentials of World History. Barron's Educational Series. 1980. ISBN 0812006372. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017. 
  3. ^ a b The Making of the Modern Near East 1792-1923. Routledge. 9 Ocak 2014. s. 119. ISBN 1317871073. 16 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017. 
  4. ^ Palmer, Alan.
  5. ^ The Modernist World. Routledge. 2015. s. 440. ISBN 1317696166. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017. 
  6. ^ Cleveland, William L & Martin Bunton, A History of the Modern Middle East: 4th Edition, Westview Press: 2009, p. 82.
  7. ^ The Modernist World. Routledge. 2015. ISBN 1317696166. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017. 
  8. ^ The Young Turks in Opposition. Oxford University Press. 1995. ISBN 0195358023. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017. 
  9. ^ The Syrian Land: Processes of Integration and Fragmentation : Bilād Al-Shām from the 18th to the 20th Century. Franz Steiner Verlag. 1998. s. 260. ISBN 3515073094. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017. 
  10. ^ Introduction to the Modern Economic History of the Middle East. Brill Archive. 1980. ss. 36-37. ISBN 978-90-04-06061-6. 26 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2013. 
  11. ^ Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire 1300-1923. John Murray. 19 Temmuz 2012. ss. 6-7. ISBN 978-1-84854-785-8. 2 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2013. 
  12. ^ Roderic.
  13. ^ The Invention of Tradition as Public Image in the Late Ottoman Empire, 1808 to 1908, Selim Deringil, Comparative Studies in Society and History, Vol. 35, No. 1 (Jan. 1993), pp. 3-29
  14. ^ Cleveland & Bunton, A History of the Modern Middle East, Chapter 5 pg.84 of 4th edition
  15. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020. 
  16. ^ Ottoman History: Misperceptions and Truths. IUR Press. 2011. s. 318. ISBN 9090261087. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020. 
  17. ^ Turkey: The Quest for Identity. Oneworld Publications. 2014. ISBN 1780743025. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017. 
  18. ^ A History of Islamic Societies. Cambridge University Press. 2002. s. 496. ISBN 0521779332. 10 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2020. 
  19. ^ Nationalizing Empires. Central European University Press. 2015. s. 447. ISBN 9633860164. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017. 
  20. ^ The History of Islamic Political Thought: From the Prophet to the Present. Edinburgh University Press. 2011. ISBN 0748688781. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017. 
  21. ^ Hanioğlu, M. Şükrü (2008).
  22. ^ Zürcher 2004, p. 78.
  23. ^ A History of the Modern Middle East.
  24. ^ Finkel 2006, p. 489-490.

Read other articles:

Francesco II Gonzaga

Francesco II GonzagaBiografiKelahiran10 Agustus 1466 Mantova Kematian29 Maret 1519 (52 tahun)Mantova Penyebab kematianSifilis Tempat pemakamanchurch Santa Paola (en) KegiatanPekerjaanCondottiero Periode aktif1484 (Kalender Masehi Gregorius)  –  1519 (Kalender Masehi Gregorius) Lain-lainGelar bangsawanMargrave (en) KeluargaWangsa Gonzaga Pasangan nikahIsabella d'Este (en) (1490 (Kalender Masehi Gregorius)–) AnakFederico II Gonzaga, Duke of Mantua (en)Eleonora Gonzaga (en)Erco...

 

العلاقات السنغالية النيبالية

العلاقات السنغالية النيبالية السنغال نيبال   السنغال   نيبال تعديل مصدري - تعديل   العلاقات السنغالية النيبالية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين السنغال ونيبال.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: وجه المقارنة...

 

Force internationale d'assistance et de sécurité

Force internationale d'assistance et de sécurité Insigne de l’ISAF. Création 20 décembre 2001 Dissolution 28 décembre 2014 Allégeance OTAN Couleurs Devise Assistance et Coopération Inscriptionssur l’emblème persan : کمک و همکاری Kumak u Hamkāri pachto : کمک او همکاري Kumak aw Hamkāri Guerres Guerre d'Afghanistan modifier  Zones d'attributions des divers contingents fin 2006. La Force internationale d'assistance à la sécurité (FIAS) ou Inte...

趙家驤

追晉陸軍二級上將趙家驤將軍个人资料出生1910年 大清河南省衛輝府汲縣逝世1958年8月23日(1958歲—08—23)（47—48歲） † 中華民國福建省金門縣国籍 中華民國政党 中國國民黨获奖 青天白日勳章（追贈）军事背景效忠 中華民國服役 國民革命軍 中華民國陸軍服役时间1924年－1958年军衔 二級上將 （追晉）部队四十七師指挥東北剿匪總司令部參謀長陸軍...

 

Rockwell X-30

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Rockwell X-30 – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2022) (Learn how and when to remove this template message) US NASA & DOD hypersonic project in 1986–1993 X-30 NASP An artist's concept of the X-30 entering orbit Role Single-stage-to-orbit (...

 

Tuyuhun invasion of Gansu

Tuyuhun invasion of GansuPart of Emperor Taizong's campaign against TuyuhunDate623LocationGansuResult Tang victoryBelligerents Tang dynasty TuyuhunCommanders and leaders Chai Shao UnknownCasualties and losses Unknown 500 killed The Tuyuhun invasion of Gansu took place between Tuyuhun and the Tang dynasty in 623. During the battle, the Tang general Chai Shao distracted the Tuyuhun soldiers with an erotic dance performed by two dancing girls. While the nomads watched the dance, Chai Shao attack...

Musée de Grenoble

Musée de GrenobleParvis du musée formant l'esplanade François-Mitterrand.Informations généralesType Musée d'art, collection (en)Ouverture 1798 (il y a 226 ans)Dirigeant Guy TosattoSurface 18 270 m2 dont 7 500 m2 d'espaces d'exposition [3] + Tour de l'IsleVisiteurs par an 228 689 (2019) (détails)Site web Site officielCollectionsCollections peintures, sculptures, dessins, antiquités, objets d'artNombre d'objets 25 000 entreposés[1],[2] dont 900 e...

 

Viscosità

Confronto tra il comportamento di due sostanze aventi differente viscosità (in alto: sostanza a viscosità minore; in basso: sostanza a viscosità maggiore). Nell'ambito dei fenomeni di trasporto, la viscosità è il coefficiente di scambio di quantità di moto.[N 1] Dal punto di vista microscopico la viscosità è legata all'attrito tra le molecole del fluido. Quando il fluido è fatto scorrere dentro una tubatura, le particelle che compongono il fluido generalmente si muovono più ...

 

Data set

This article is about the general concept. For files on IBM mainframes, see Data set (IBM mainframe). For data communications, see Modem. Collection of data Various plots of the multivariate data set Iris flower data set introduced by Ronald Fisher (1936).[1] A data set (or dataset) is a collection of data. In the case of tabular data, a data set corresponds to one or more database tables, where every column of a table represents a particular variable, and each row corresponds to a gi...

Star Comics

La neutralità di questa voce o sezione sugli argomenti editoria e fumetti è stata messa in dubbio. Motivo: Tutte le fonti sono autoreferenziali, ovvero siti ufficiali o interviste alla casa editrice stessa. Sono necessarie quindi fonti terze. Grave inoltre la mancanza di fonti per gran parte del testo e delle affermazioni ivi presenti. Per contribuire, correggi i toni enfatici o di parte e partecipa alla discussione. Non rimuovere questo avviso finché la disputa non è risolta. Segui...

 

尤睦佳·泽登巴尔

尤睦佳·泽登巴尔Юмжаагийн Цэдэнбал1970年代时的尤睦佳·泽登巴尔蒙古人民革命党中央委员会总书记任期1958年11月22日—1984年8月24日前任达希·丹巴（第一书记）继任姜巴·巴特蒙赫任期1940年4月8日—1954年4月4日前任达希·丹巴（第一书记）继任达希·丹巴（第一书记）蒙古人民共和國部長會議主席任期1952年1月26日—1974年6月11日前任霍尔洛·乔巴山继任姜巴·巴特蒙赫...

 

San Gorgonio Pass

Mountain pass in Riverside County, California, United States For other places with similar names, see San Gorgonio. San Gorgonio PassBanning PassA small segment of the San Gorgonio Pass wind farmElevation2,600 ft (792 m) NGVD 29[1]Traversed by I-10LocationRiverside County, California, United StatesRangeSan Bernardino Mountains/ San Jacinto MountainsCoordinates33°55′12.1″N 116°58′14.1″W / 33.920028°N 116.970583°W / 33.920028; -116.970583 ...

مدار إهليلجي

مدار إهليجيمعلومات عامةصنف فرعي من مدار جزء من فضاء خارجي الأسباب elliptic motion (en) تعريف الصيغة ϵ < 1 {\displaystyle \epsilon <1} الشكل قطع ناقص تعديل - تعديل مصدري - تعديل ويكي بيانات جرم يدور في مدار إهليلجي، ويقع الجرم المركزي (الشمس) في إحدى بؤرتي المدار. كان الاعتقاد لدى علماء الفلك ...

 

James Smithson

Artikel ini tidak memiliki kategori atau memiliki terlalu sedikit kategori. Bantulah dengan menambahi kategori yang sesuai. Lihat artikel yang sejenis untuk menentukan apa kategori yang sesuai.Tolong bantu Wikipedia untuk menambahkan kategori. Artikel ini membutuhkan rujukan tambahan agar kualitasnya dapat dipastikan. Mohon bantu kami mengembangkan artikel ini dengan cara menambahkan rujukan ke sumber tepercaya. Pernyataan tak bersumber bisa saja dipertentangkan dan dihapus.Cari sumber: ...

 

Daftar Wakil Bupati Yalimo

Wakil Bupati YalimoPetahanaJhon W. Wilil, A.Md.Par.sejak 1 April 2022Masa jabatan5 tahunDibentuk11 Juni 2011Pejabat pertamaArkelas Asso, S.Sos.Situs webyalimokab.go.id Berikut ini adalah daftar Wakil Bupati Yalimo dari masa ke masa. No Wakil Bupati Mulai Jabatan Akhir Jabatan Prd. Ket. Bupati 1 Arkelas AssoS.Sos. 11 Juni 2011 11 Juni 2016 1   Er DabiS.Sos. Jabatan kosong 11 Juni 2016 15 Juli 2016 -   Dr. Drs.Gasper LiauwM.Si.(Pelaksana Harian) 2 Lakius PeyonS.ST.Par. 15 Juli 20...

歐洲歌唱大賽歷史

馬塞爾·貝桑松（英语：Marcel Bezençon）是參與創建歐洲歌唱大賽的關鍵人物之一。 歐洲歌唱大賽（英語：Eurovision Song Contest，法語：Concours Eurovision de la chanson）於1956年首次舉辦，最初的設想是希望在二戰後通過跨境電視廣播將歐洲國家團結起來，並以此測試國際廣播的能力技術。在1954年進行了一系列交流廣播之後，歐洲廣播聯盟（EBU）委託舉辦了一場國際歌曲比賽，該比賽...

 

Trio (1987 album)

1987 studio album by Dolly Parton, Linda Ronstadt, and Emmylou HarrisTrioStudio album by Dolly Parton, Linda Ronstadt, and Emmylou HarrisReleasedMarch 2, 1987RecordedJanuary–November 1986StudioThe Complex (Los Angeles)Woodland (Nashville)Ocean Way (Los Angeles)GenreCountryLength38:24LabelWarner Bros. NashvilleProducerGeorge MassenburgDolly Parton, Linda Ronstadt, and Emmylou Harris chronology Trio(1987) Trio II(1999) Dolly Parton chronology Think About Love(1986) Trio(1987) The Best...

 

Petten

Cet article est une ébauche concernant une localité néerlandaise. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Petten Héraldique Administration Pays Pays-Bas Commune Schagen Province Hollande-Septentrionale Code postal 1755 Indicatif téléphonique international +(31) Démographie Population 1 500 hab. (2009) Géographie Coordonnées 52° 46′ 04″ nord, 4° 39′ 30...

裴瑟琪

裴瑟琪배슬기女演员罗马拼音Bae Seul-Ki国籍 韩国出生 (1986-09-27) 1986年9月27日（38歲） 韩国京畿道加平郡职业歌手、演員语言韓語、英語、中文　母校祥明大學演劇學系出道日期2005年活跃年代2005年至今经纪公司Chan Entertainment（2023年—）[1]相关团体The Red 裴瑟琪（韓語：배슬기，1986年9月27日—），常譯為裴涩琪，韓國女歌手、演員。出道時以三人女子組合The Red的...

 

جبال الشراة

جبال الشراة تظهر جبال الشراة إلى الغرب من معان، اعلى مرتفعاتها باللون الأحمر القاني تعديل مصدري - تعديل   جبال الشراة هي سلسلة الجبال التي تشمل القسم الغربي من محافظة معان [1]، الأردن. وتشكل جبال الشوبك والبتراء مركزها الرئيس، وتمتد من الشوبك إلى رأس النقب الواقع على ...