|
Zamach stanu w Iraku (luty 1963)
Zamach stanu w Iraku 8 lutego 1963, także rewolucja 14 Ramadana[1] – przewrót wojskowy zorganizowany przez partię Baas i wojskowych z Abd as-Salamem Arifem na czele. W jego rezultacie obalony został rząd Abd al-Karima Kasima, a on sam zamordowany. Tło wydarzeńAutorytarne rządy Abd al-Karima Kasima po rewolucji 14 lipca 1958 doprowadziły do izolacji Iraku w regionie[2]. Rosło także niezadowolenie społeczne[2]. Kasim w poprzednich latach konsekwentnie ograniczał możliwości działania opozycji (naserystów, Irackiej Partii Komunistycznej), a do bezpośredniej rozprawy z nią przystąpił po nieudanym zamachu, jaki zorganizowała na niego Partia Baas[3]. W rezultacie znajdował się w coraz większej politycznej izolacji, a swoją pozycję starał się budować w oparciu o nieformalne kontakty[4]. O tym, że partia Baas planuje przeprowadzenie przewrotu, Kasim wiedział[2]. Informacje takie posiadali także komuniści. Mimo to premier Iraku nie opracował planu działania na taką ewentualność. Polecił jedynie aresztować członków Biura Wojskowego partii Baas – Saliha Mahdiego Ammasza i Alego Saliha as-Sadiego. Sprawiło to, że pozostali konspiratorzy poczuli się zagrożeni i postanowili przystąpić do działania natychmiast[5]. Przebieg przewrotu Zamach rozpoczęło zabójstwo Dżalal ad-Dina al-Aukatiego, dowódcy sił powietrznych i zwolennika Irackiej Partii Komunistycznej. Następnie puczyści opanowali lotnisko wojskowe w Ar-Raszid i ruszyli w kierunku Bagdadu. Rząd Kasima wiedział już wtedy o rozpoczętym przewrocie i poinformował o nim w środkach masowego przekazu. Iracka Partia Komunistyczna wezwała wówczas swoich sympatyków do obrony rządu[5]. Po opanowaniu przez zamachowców głównej radiostacji, gdy puczyści zaczęli nadawać własne komunikaty i marsze wojskowe, na ulicach stolicy zgromadziły się tysiące[5] ludzi, występujących w obronie Kasima[2]. Tłum zgromadził się przed jego siedzibą w Ministerstwie Obrony i domagał się wydania broni w celu czynnego występowania po stronie premiera. Ten jednak odmówił, uważał bowiem, że znajdzie dość lojalnych wobec siebie oddziałów wojskowych. Kolejne jednostki odmawiały jednak wykonywania jego poleceń[2]. Ośrodki oporu przeciwko zamachowi formowały się jedynie samorzutnie, tworzone przez cywilów[2]. Zostały one jednak stopniowo zlikwidowane przez siłę paramilitarną partii Baas – Gwardię Narodową[2]. Organizatorzy zamachu od początku planowali zabójstwo swoich przeciwników politycznych. Oprócz zabitego w początkowej fazie przewrotu al-Aukatiego zamordowali również innych wyższych oficerów, którzy mogli okazać się lojalni wobec Kasima. Następnie otoczyli Ministerstwo Obrony, gdzie znajdował się premier broniony przez nieliczne wierne oddziały, i zdobyli je 9 lutego. Kasim został pośpiesznie osądzony przez trybunał złożony z oficerów o poglądach panarabskich oraz z członków partii Baas, a następnie rozstrzelany. Analogiczny los spotkał jego współpracowników przebywających razem z nim w budynku ministerstwa[5]. Zwłoki premiera były kilkakrotnie pokazywane w telewizji, gdyż w pierwszej chwili Irakijczycy nie uwierzyli w wieść o jego śmierci[2]. Poza stolicą nie doszło do poważnych walk, większość oddziałów zachowała neutralne stanowisko[2]. Prezydentem Iraku po przewrocie został jeden z jego głównych organizatorów Abd as-Salam Arif, zaś premierem Ahmad Hasan al-Bakr[2]. Przypisy
Information related to Zamach stanu w Iraku (luty 1963) |
||||||||||||||||||||||||
