Willa „Wanda”

nr rej. A-624 z 7 czerwca 1991 [A-1069/M]
Willa „Wanda” w 2020 roku
Państwo	Polska
Miejscowość	Szczawnica
Adres	ulica Główna 31, 34-460 Szczawnica
Typ budynku	willa
Architekt	Adam Stadnicki
Inwestor	rodzina Zachwiejów
Kondygnacje	3
Odbudowano	2025
Pierwszy właściciel	Maria Zachwieja
Obecny właściciel	HSP Management Sp. z o.o.
Położenie na mapie Szczawnicy Willa „Wanda”
Położenie na mapie Polski Willa „Wanda”
Położenie na mapie województwa małopolskiego Willa „Wanda”
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego Willa „Wanda”
Położenie na mapie gminy Szczawnica Willa „Wanda”
49°25′33,55″N 20°28′32,79″E/49,425986 20,475775
Multimedia w Wikimedia Commons

Willa „Wanda” w Szczawnicy – zabytkowa willa w Szczawnicy, poniżej dworca autobusowego, na wysokości Parku Dolnego między ul. Główną a Grajcarkiem.

Willa została wybudowana w dwudziestoleciu międzywojennym przez rodzinę Zachwiejów-Gawlak. Był to hotel pierwszej kategorii. Miał światło elektryczne. Pierwszą właścicielką była Maria Zachwieja, a nazwa willi pochodziła od imienia jej córki, Wandy. Projekt został zakupiony od hrabiego Adama Stadnickiego.

Willa słynęła ze świetnej kuchni prowadzonej przez kucharza z Francji. Jednym z licznych gości była tu często Tola Mankiewiczówna.

W czasie II wojny światowej willa stanowiła ważny punkt działalności ZWZ i AK. Rodzina Zachwiejów zaangażowana była czynnie w działalność ruchu oporu. Od grudnia 1939 roku dom był punktem zbornym i przerzutowym dla uchodźców. Wojciech Zachwieja (ur. 30 czerwca 1915 roku) po powrocie z kampanii wrześniowej wraz z bratem Janem (ur. w 1920 roku) byli kurierami, przeprowadzali uchodźców przez granicę na Węgry. Maria Zachwieja (ps. „Willa Wanda”) i jej córka Wanda (ps. „Mała Wanda”) były łączniczkami ruchu oporu.

26 listopada 1941 roku Gestapo aresztowało braci, ich matkę Marię i siostrę Wandę. Po przesłuchaniach w Palace w Zakopanem Maria Zachwieja trafiła do obozu koncentracjnego Auschwitz-Birkenau, a jej obaj synowie zginęli w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen: Wojciech 23 lipca 1942 i Jan 3 września 1942 roku. Siedemnastoletnia Wanda, po trzyipółmiesięcznych torturach w siedzibie Gestapo w Zakopanem wróciła do domu w Szczawnicy.

Od 1942 roku znajdował się tu szpital zakaźny prowadzony przez Zbigniewa Kołączkowskiego.

Po wojnie willa „Wanda” została upaństwowiona. Maria Zachwieja wróciła z obozu do nieswojej już willi. Przez pierwsze dwa lata po wojnie w willi funkcjonował Fundusz Wczasów Państwowych, a w roku 1947 jej przeznaczenie zostało zmienione na ośrodek zdrowia. W 1998 roku willa wróciła do spadkobierców właścicieli. Po 2012 roku zmieniono również jej adres z ul. Głównej 25 na ul. Główną 31.

W 2024 roku właścicielem budynku była HSP Management Sp. z o.o. Prowadzony był generalny remont konserwatorski willi, w celu przystosowania jej do pełnienia roli hotelu. Właściciele podkreślają, że chcą „zgodnie z historią willi i wolą rodziny Zachwiejów odtworzyć w tym miejscu luksusowy hotel butikowy”^[1].

Trzykondygnacyjna willa posiada 42 pokoje, garaże i obok kort tenisowy. Jest świetnie zakomponowaną bryłą, z elementami pruskiego muru, wieloma tarasami i balkonami oraz licznymi drewnianymi detalami.

• Józefa Salamon: Za wolność przyszłych ojczystych dni – Wanda Węglarz z „Wandy”. Wyd. 1. Tuchów: Mała Poligrafia Redemptorystów w Tuchowie, 2013, s. 42–61. ISBN 978-83-7631-395-5.
• Barbara Alina Węglarz: Spacerkiem po starej Szczawnicy i Rusi Szlachtowskiej. Wyd. 3. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2011, s. 110–111. ISBN 978-83-62460-17-5.