Willa „Holenderka” w Szczawnicy

Willa „Holenderka” w Szczawnicy
Zabytek: nr rej. A-649 z 12 grudnia 1991 [A-1077/M]
Ilustracja
Willa Holenderka - widok z Placu Dietla
Państwo

 Polska

Miejscowość

Szczawnica

Adres

plac Dietla 7,
34-460 Szczawnica

Typ budynku

willa

Architekt

Józef Szalay

Inwestor

Józef Szalay

Kondygnacje

2

Ukończenie budowy

1855

Pierwszy właściciel

Józef Szalay

Kolejni właściciele

PAU, Adam Stadnicki

Położenie na mapie Szczawnicy
Mapa konturowa Szczawnicy, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Szczawnica, willa Holenderka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Szczawnica, willa Holenderka”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Szczawnica, willa Holenderka”
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego
Mapa konturowa powiatu nowotarskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Szczawnica, willa Holenderka”
Położenie na mapie gminy Szczawnica
Mapa konturowa gminy Szczawnica, po lewej znajduje się punkt z opisem „Szczawnica, willa Holenderka”
Ziemia49°25′44,9″N 20°29′17,0″E/49,429139 20,488056
Multimedia w Wikimedia Commons

Willa „Holenderka” w Szczawnicy – zabytkowa willa w Szczawnicy, przy placu Józefa Dietla 7 – zamykająca, wraz z willą Pod Bogarodzicą i Domem nad Zdrojami, plac od północnej strony. Znajduje się u wylotu ul. Kowalczyk. W dobudowanej od północnej strony części znajduje się obecnie Muzeum Historii Uzdrowiska[1].

Pochodzenie nazwy

Willę wybudowano – według planu Józefa Szalaya[2] w stylu holenderskim.

Historia

Parter budynku został wybudowany z kamienia, a pierwsze piętro – muru pruskiego. Na parterze znajdowało się 1-pokojowe mieszkanko z alkową i kuchnią, a na I piętrze było 3-pokojowe mieszkanie z balkonem i przedpokojem.

Mieszkańcy i użytkownicy

  • Od 1896 roku mieściły się w tym budynku biura Zakładu Zdrojowego.
  • Od końca XIX wieku przyjmował tu też znany lekarz z Krościenka nad Dunajcem – Rudolf Hammerschlag, a później, do 1939 roku – lekarz Roman Hammerschlag.
  • W czasie okupacji mieszkał w tym domu słynny lekarz, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego Władysław Szumowski (1875–1945) leczący szczawniczan od początku XX wieku.
  • W latach 1970–1990 na parterze mieściły się tu biura Państwowego Biura Podróży Orbis (tu kuracjusze kupowali m.in. bilety kolejowe na powrót ze Szczawnicy).

Muzeum Historii Uzdrowiska

Powyżej Holenderki, po wschodniej stronie ulicy Kowalczyk jeszcze w połowie XX wieku mieściły się stajnie i wozownie. W latach 60. XX wieku na ich miejscu wybudowano rozlewnię wody mineralnej „Szczawniczanka” wraz ze składem butelek i opakowań. W latach 2007–2008 rozlewnia została rozebrana, a na jej miejscu wybudowano nowy budynek w stylu odpowiadającym „Holenderce”. Na parterze nowej willi mieści się udostępnione w 2010 roku Muzeum Historii Uzdrowiska, gromadzące eksponaty będące pamiątką i zapisem dziejów uzdrowiska, które przybliżają kuracjuszom tradycje, koloryt i specyfikę regionu. W muzeum organizowane są również czasowe wystawy i inne wydarzenia kulturalne.

  • Budynek Muzeum Historii Uzdrowiska
    Budynek Muzeum Historii Uzdrowiska
  • Ciężarówka dystrybuująca szczawnicką wodę mineralną przed willą „Holenderka”, 1925 rok, ze zbiorów NAC
    Ciężarówka dystrybuująca szczawnicką wodę mineralną przed willą „Holenderka”, 1925 rok, ze zbiorów NAC

Thermaleo Sp. z o.o.

Nad muzeum, na piętrze nowego budynku mieszczą się biura spółki Thermaleo Sp. z o.o., która administruje rewitalizacją Szczawnicy. Jest to rodzinna spółka, założona przez prawnuków hrabiego Adama Stadnickiego, zarejestrowana w 2004 roku. Zadaniem Spółki jest „Stworzenie w Szczawnicy kurortu z pełną gamą zabiegów i dostępem do komfortowych sanatoriów; przygotowanie bogatego zaplecza infrastrukturalnego oraz szerokiej oferty kulturalnej”[3]. Prezesem zarządu Spółki jest Krzysztof Mańkowski, praprawnuk Stadnickiego.

Numeracja

Dom ma adres „Plac Dietla 7”, ale według rejestru zabytków NID – 8.

Przypisy

  1. ↑ Węglarz 2011 ↓, s. 141–142.
  2. ↑ Węglarz 2011 ↓, s. 17.
  3. ↑ Strona internetowa spółki Thermaleo Sp. z o.o.. [dostęp 2012-08-12].

Bibliografia

  • Barbara Alina Węglarz: Spacerkiem po starej Szczawnicy i Rusi Szlachtowskiej. Wyd. 3. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2011, s. 141–142. ISBN 978-83-62460-17-5.