Willa „Foksal”

nr rej. 1031/1088 z 7.01.1975
(2019)
Państwo	Polska
Miejscowość	Grodzisk Mazowiecki
Adres	ul. Bartniaka 28
Typ budynku	willa
Architekt	Teofil Shuller
Ukończenie budowy	1846
Położenie na mapie Grodziska Mazowieckiego Willa „Foksal”
Położenie na mapie Polski Willa „Foksal”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Willa „Foksal”
Położenie na mapie powiatu grodziskiego Willa „Foksal”
Położenie na mapie gminy Grodzisk Mazowiecki Willa „Foksal”
52°06′39,4″N 20°37′35,4″E/52,110944 20,626500
Multimedia w Wikimedia Commons

Willa „Foksal” – zabytkowa willa przy ulicy Bartniaka 28 w Grodzisku Mazowieckim. Powstała w 1846 roku według projektu Teofila Shullera. Przez wiele lat pełniła funkcję domu gościnnego dla pasażerów Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Obecnie w budynku mieści się Ośrodek Dokumentacji Zabytków ob. Narodowego Instytutu Dziedzictwa^[1][2].

W 1972 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków^[2].

Willa znajduje się w centrum Grodziska Mazowieckiego, przy ulicy Władysława Bartniaka 28. Działka na której się znajduje willa graniczy z torami kolejowymi oraz Parkiem im. hr. Skarbków^[2].

Willa powstała w latach 1845–1846 według projektu Teofila Shullera, który był uczniem Henryka Marconiego. Budynek wchodził w skład zabudowań dworcowych i mieścił się w nim dom gościnny dla podróżnych z restauracją i hotelem. Odprawa pasażerów odbywała się w drewnianym pawilonie, który znajdował się obok budynku i został zniszczony w 1915 roku^[1]. Po wybudowaniu nowego dworca kolejowego w Grodzisku w latach 1921–1922, budynek stracił swoją funkcję. Do 1917 roku wraz z otaczającym go parkiem, stanowił własność rodziny Mokronoskich. W 1917 roku Willa Foksal przeszła w ręce hr. Branickiego^[3][4].

W latach 1936–1940 budynek należał do Towarzystwa nad Ociemniałymi. Od 1945 do 1970 roku w willi mieścił się szpital oraz przychodnia. W latach 70. XX w. budynek był użytkowany przez Warszawskie Przedsiębiorstwo Geodezyjne. Budynek przeszedł remont w latach 1986–1992 i obecnie mieści się w nim Ośrodek Dokumentacji Zabytków^[1].

Nazwa willi czyli „Foksal” pochodzi od rosyjskiego słowa „wokzał”, które to oznacza dworzec^[1].

Przez mieszkańców Grodziska Mazowieckiego i okolic, willa jest nazywana „lokomotywką”, ponieważ wygląd wieży budynku jest kojarzony z kominem parowozu^[5].