Schronisko PTTK Markowe Szczawiny

Nowe schronisko w 2013
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Pasmo	Beskid Żywiecki, Karpaty
Wysokość	1180 m n.p.m.
Data otwarcia	15 września 1906 (I schronisko), 21 listopada 2009 (II schronisko)
Właściciel	Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze
Położenie na mapie Beskidu Żywieckiego, Małego i Makowskiego Schronisko PTTK Markowe Szczawiny
Położenie na mapie województwa małopolskiego Schronisko PTTK Markowe Szczawiny
49°35′16,19″N 19°30′59,52″E/49,587831 19,516533
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Schronisko PTTK Markowe Szczawiny – górskie schronisko turystyczne Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Beskidzie Żywiecko-Orawskim na północnych stokach Babiej Góry, na Markowych Szczawinach, na wysokości 1180 m^[1].

Schronisko zostało wybudowane w 1906 roku z inicjatywy prezesa Oddziału Babiogórskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (późniejszego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego) dr. Hugona Zapałowicza. Jego otwarcie nastąpiło 15 września 1906. Składało się wówczas z kuchni, jadalni, pięcioosobowej izby dla panów i trzyosobowej izby dla pań. Powstałe schronisko miało być odpowiedzią strony polskiej na silną ekspansję na tych terenach niemieckiego towarzystwa Beskidenverein, które posiadało m.in. schronisko turystyczne na Babiej Górze^[2].

W 1922 odbyła się pierwsza rozbudowa schroniska. Kolejne rozbudowy, które miały miejsce w 1925, 1926, 1931 i 1934, uczyniły obiekt przestronnym i nowoczesnym. Po ostatniej z nich, kiedy obiekt otrzymał wodociąg i kanalizację, miało zimą 32 łóżka w ogrzewanych sypialniach oraz dodatkowo 20 miejsc na pryczach w sali zbiorowej^[3].

We wrześniu 1936 do schroniska doprowadzono z Wilcznej, od dawnego pensjonatu „Stanisława”, przez Barańcową, Suchy Groń i Kolistą Polanę, bardzo potrzebną linię telefoniczną. W schronisku utworzono pośrednictwo pocztowe (pod mylną nazwą „Markowe Szczawice”). Przed zamknięciem na noc agencji pocztowej Zawoja 2 schronisko łączono bezpośrednio z urzędem pocztowym w Makowie Podhalańskim^[3]. Przed II wojną światową zdołano jeszcze rozbudować I piętro schroniska i nakryć dachem jego werandę. Od 1932 schronisko czynne było cały rok bez przerwy. W latach 30. rocznie przewijało się przez jego progi blisko 3 tys. gości^[3].

Podczas wojny schronisko przejęła oficjalnie krakowska sekcja Alpenverein, pomimo że zainteresowanie wyrażało też Beskidenverein. Gospodarz pozostał przedwojenny – Rudolf Wielgus, który, utrzymując dobre kontakty z niemiecką strażą graniczną, zdołał dokonać najbardziej potrzebnych remontów, a w styczniu 1945 uratował je przed spaleniem przez wycofujących się Niemców^[1].

Po wojnie budynek nadal był użytkowany jako schronisko przez Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, a od 1950 przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. W 1964 przeprowadzono remont generalny schroniska, dodając m.in. kotłownię i agregat prądotwórczy. Przed zamknięciem, stary obiekt dysponował 64 miejscami noclegowymi w pokojach wieloosobowych, posiadał własne ujęcie wody i oczyszczalnię ścieków. Z Zawoi doprowadzono prąd elektryczny^[1].

Od maja do lipca 2007 dokonano całkowitej rozbiórki schroniska. Wbrew wcześniejszym zapowiedziom stary obiekt nie został częściowo zachowany i przeniesiony do skansenu w Zawoi jako zabytek, lecz po decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków dokonano jego całkowitej likwidacji^[4].

Na miejscu rozebranego schroniska powstał nowy obiekt otwarty dla turystów 21 listopada 2009, który zaprojektowany został w Pracowni Projektowej „Arch” w Bielsku-Białej. Głównym wykonawcą robót budowlanych była firma „Zis-Bud” ze Stryszawy. Jest to dwukondygnacyjny budynek murowany z cegły, od zewnątrz wykończony kamieniem. Dysponuje 40 miejscami noclegowymi, posiada jadalnię kuchnię turystyczną, suszarnię odzieży i jest przystosowany do obsługi osób niepełnosprawnych. Posiada 12 kolektorów słonecznych. Uroczyste otwarcie obiektu odbyło się 25 kwietnia 2010^[5].

Obok schroniska znajduje się dyżurka GOPR (tzw. GOPR-ówka z 1950^[6]), do której w 2011 przeniesiono siedzibę Babiogórskiego Ośrodka Historii Turystyki Górskiej na Markowych Szczawinach, mieszczącego się do tej pory w niewielkim budynku przy schronisku. Znajduje się tu także ściana wspinaczkowa i rosną dwie nasadzone, duże limby^[1].

Kolejni gospodarze schroniska (1906–1987):

• Józef Gancarczyk (10 sierpnia 1906 – 8 września 1921),
• Klemens Gancarczyk (8 kwietnia 1922 – 18 maja 1932),
• Władysław Midowicz (18 maja 1932 – 1 października 1937),
• Rudolf Wielgus (1 października 1937 – 1 czerwca 1951),
• Ludwik Ziemblic (1 czerwca 1951 – 1 sierpnia 1952),
• Jan Czecz (1 sierpnia 1952 – 10 kwietnia 1960),
• Włodzimierz Gazda (10 kwietnia 1960 – 31 sierpnia 1960),
• Zdzisław Wondra (31 sierpnia 1960 – 31 stycznia 1962),
• Henryk Szumański (1 lutego 1962 – 30 września 1962),
• Jerzy Chęciński (1 października 1962 – 30 marca 1963),
• Teofil Stachnik (1 kwietnia 1963 – 31 grudnia 1964),
• Stanisław Jarosz (1 stycznia 1965 – 31 października 1973),
• Jerzy Kosiński i Piotr Wojciechowicz (20 lutego 1974 – 8 lipca 1974),
• Jerzy Kosiński (9 lipca 1974 – 28 lutego 1975),
• Zbigniew Urbański (1 marca 1975 – 31 maja 1980),
• Krystyna Urbańska (31 maja 1980 – 30 czerwca 1980),
• Zdzisław Supłat (1 lipca 1980 – 31 października 1981),
• Waldemar Henryk Betlejewski (1 grudnia 1981 – 31 października 1983),
• Aleksander Gorzalnik (1 listopada 1983 – 31 października 1984),
• Jarosław Bajerski (1 listopada 1984 – 1987),
• Halina Lizak (1987)^[7].