Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022 to XXII edycja najważniejszej międzynarodowej imprezy piłkarskiej mężczyzn organizowane przez FIFA, które odbyły się w Katarze od 20 listopada do 18 grudnia 2022 roku. Był to pierwszy turniej, który odbył się na Bliskim Wschodzie, pierwszy w kraju, w którym przeważa islam, i pierwszy turniej, który rozgrywano jesienią, było to również najmniejsze państwo, w którym odbywały się mistrzostwa. Był to ostatni mundial, w którym uczestniczyły 32 reprezentacje, w następnym mundialu liczba ta zwiększy się do 48. Reprezentacja Kataru z racji bycia gospodarzem mundialu, była jedynym debiutantem w turnieju.
Mistrzostwo zdobyła reprezentacja Argentyny, która pokonała obrońcę tytułu, reprezentację Francji po rzutach karnych 4:2 (po 120 minutach był wynik 3:3). Gospodarz po raz drugi w historii odpadł w fazie grupowej, a także po raz pierwszy przegrał mecz otwarcia, stracił matematyczne szanse na awans do fazy pucharowej przed ostatnim meczem grupowym i zakończył turniej bez żadnego punktu.
Oficjalną maskotką mistrzostw był duszek La’eeb, który po raz pierwszy zaprezentowany został podczas losowania grup na mundialu[1].
Oficjalną piłką mundialu była Al Rihla. Po raz pierwszy zaprezentowano ją 30 marca 2022 roku[2].
Potencjalni kandydaci musieli złożyć oferty intencyjne do 2 lutego 2009. Katar został wybrany na gospodarza turnieju 2 grudnia 2010. Oprócz Kataru do organizacji mistrzostw kandydowały także: Australia, Japonia, Korea Południowa i Stany Zjednoczone[4].
29 stycznia 2013 roku francuski magazyn „France Football” opublikował raport z wynikami dziennikarskiego śledztwa, w którym ujawniono kulisy przyznania Katarowi organizacji MŚ 2022. Zdaniem dziennikarzy magazynu katarscy szejkowie „kupili” prawa do organizacji mistrzostw m.in. za obietnice zainwestowania w klub piłkarski Paris Saint-Germain F.C.[5]Katar jest najmniejszym krajem, któremu przyznano organizację mistrzostw świata[6]. Niektórzy działacze sportowi popierali pomysł rozegrania mistrzostw zimą, ponieważ latem temperatury w Katarze dochodzą do aż 50 °C i istniały pewne obawy co do bezpieczeństwa kibiców przemieszczających się po kraju[6]. Także czołowe kluby piłkarskie uznały, że rozegranie mistrzostw zimą jest dobrym pomysłem[7].
19 maja 2022 roku FIFA podała listę wszystkich 36 sędziów głównych Mistrzostw Świata 2022, 69 asystentów oraz 24 arbitrów VAR[10]. Sędzią finału był Polak Szymon Marciniak.
Losowanie odbyło się w Doha Exhibition & Convention Center (DECC) w Katarze[11] 1 kwietnia 2022 r.[12] o godzinie 19:00 czasu lokalnego, przed zakończeniem kwalifikacji. Dwaj zwycięzcy baraży interkontynentalnych i zwycięzca Ścieżki A baraży UEFA nie byli znani w czasie losowania[13].
Przed losowaniem, 32 drużyny zostały przydzielone do czterech koszyków na podstawie światowego rankingu FIFA z 31 marca 2022 roku. W pierwszym koszyku znalazła się ekipa gospodarzy (która została automatycznie przypisana do pozycji A1) oraz siedem najlepszych drużyn. Koszyk drugi zawierał osiem następnych najlepszych drużyn, a osiem kolejnych najlepszych zespołów trafiło do koszyka 3. Koszyk 4 zawierał pięć drużyn z najniższymi miejscami, oraz 3 miejsca zarezerwowane dla dwóch zwycięzców baraży interkontynentalnych oraz dla zwycięzcy baraży UEFA (ścieżka A). Drużyny z tej samej konfederacji nie mogą trafić do tej samej grupy – wyjątkiem są drużyny z federacji UEFA, które mogą mieć co najwyżej dwóch przedstawicieli w grupie. Ta zasada miała również zastosowanie do drużyn które awansują w ramach baraży, z ograniczeniami na podstawie konfederacji obu potencjalnych zwycięzców baraży interkontynetalnych. Losowanie rozpoczęło się od koszyka 1 i zakończyło na koszyku 4, przy czym każda drużyna po wylosowaniu została przydzielona alfabetycznie do pierwszej dostępnej grupy. Pozycja dla zespołu w grupie została następnie wylosowana, a zespoły z koszyka 1 zostały automatycznie wylosowane na pozycję 1 w każdej grupie[14].
Harmonogram meczów został potwierdzony przez FIFA 15 lipca 2020 r.[15] Mecz otwarcia z udziałem reprezentacji gospodarzy (Kataru) został rozegrany 20 listopada 2022 r. o godzinie 19:00 czasu lokalnego (UTC+3) na stadionie Al Bayt. W fazie grupowej każdego dnia były rozgrywane cztery mecze, z godzinami rozpoczęcia: 13:00, 16:00, 19:00 i 22:00 w pierwszych dwóch rundach oraz 18:00 i 22:00 w jednoczesne rozpoczęcie ostatniej rundy i meczów fazy pucharowej. Mecz o trzecie miejsce został rozegrany 17 grudnia 2022 na stadionie Khalifa International Stadium, a finał odbył się 18 grudnia 2022 na stadionie Lusail Iconic, oba o 16:00[16].
W przeciwieństwie do poprzednich turniejów, w których miejsca meczu i godziny rozpoczęcia każdego spotkania były ustalane przed losowaniem, przypisanie spotkań grupowych każdego dnia meczu do określonego miejsca i godziny rozpoczęcia nastąpiło dopiero po losowaniu fazy grupowej i gdy znane były zespoły z każdego konkretnego spotkania. Wynikało to prawdopodobnie z bliskiego sąsiedztwa obiektów, co pozwoliło organizatorom zoptymalizować alokację stadionów dla widzów i godziny rozpoczęcia dla widzów[15]. Mecze fazy grupowej dla każdej grupy zostały przydzielone na następujące stadiony[16]:
Transmisja telewizyjna mundialu realizowana była w Polsce przez Telewizję Polską, która pokazywała wszystkie mecze mistrzostw. Mecze z udziałem reprezentacji Polski transmitowano także w Polskim Radiu[19].
Do 27 listopada 2022 roku średnia widownia wszystkich meczów wyniosła 2,96 miliona osób. Wyłączając mecze reprezentacji Polski, oglądalność powyżej 4 milionów zanotowały mecz Hiszpania – Niemcy (4,93 miliona widzów), Argentyna – Meksyk (4,62 miliona widzów) oraz mecz otwarcia (4,36 miliona widzów)[20]. W tygodniu od 21 do 27 listopada spośród 20 najpopularniejszych programów tylko jeden nie został nadany przez TVP, zaś dwanaście stanowiły mecze lub studia meczowe[21].
Pierwszy mecz reprezentacji, z Meksykiem, oglądało 8,58 miliona widzów, co stanowiło ok. 65% wszystkich widzów telewizji w trakcie emisji programu. W szczytowym momencie widownia wyniosła 10,17 miliona osób[22].
Drugi mecz reprezentacji, z Arabią Saudyjską, oglądało 8,86 miliona widzów, co stanowiło ok. 70% wszystkich widzów telewizji w trakcie emisji programu. W szczytowym momencie widownia wyniosła 10,89 miliona osób. TVP poinformowało dodatkowo o 1,60 miliona widzów oglądających mecz za pomocą Internetu[23].
Trzeci mecz reprezentacji, z Argentyną, oglądało 10,57 miliona widzów, co stanowiło ok. 65% wszystkich widzów telewizji w trakcie emisji programu. W szczytowym momencie widownia wyniosła 12,05 miliona osób. TVP poinformowała dodatkowo o 1,90 miliona widzów oglądających mecz za pomocą Internetu[24]. Zgodnie z informacjami firmy Nielsen, oglądalność platformy Netflix była średnio niższa o 52% w czasie meczu wobec poprzednich tygodni listopada[25].
Czwarty mecz reprezentacji, z Francją, oglądało 10,75 miliona widzów, co stanowiło ok. 70% wszystkich widzów telewizji w trakcie emisji programu. W szczytowym momencie widownia wyniosła 12,24 miliona osób[26].
Kontrowersje
Podejrzenia o korupcję przy wyborze gospodarza
Organizatorzy mistrzostw mierzą się z podejrzeniem o korupcję przy wyborze Kataru na gospodarza Mistrzostw Świata[27]. Były pracownik katarskiego zespołu przetargowego stwierdził, że kilku afrykańskich urzędników otrzymało od Kataru 1,5 miliona dolarów w zamian za głosowanie na Katar podczas wyboru gospodarza mistrzostw[28]. Później oskarżenia zostały wycofane, ale pojawiły się podejrzenia o wywieranie w tej sprawie presji przez katarskich urzędników przetargowych[29][30].
Podczas afery korupcyjnej w FIFA wielu urzędników organizacji zostało aresztowanych pod zarzutem przyjmowania łapówek w zamian za przyznanie Katarowi prawa do organizacji Mistrzostw Świata[31].
Przesunięcie terminu rozgrywek na listopad i grudzień
Ze względu na klimat w Katarze pojawiły się obawy co do przeprowadzenia Mistrzostw Świata w tradycyjnych ramach czasowych, tj. w czerwcu i lipcu. W październiku 2013 r. zlecono grupie zadaniowej rozważenie alternatywnych dat i złożenie raportu po Mundialu w Brazylii[32]. W dniu 24 lutego 2015 r. Grupa Zadaniowa FIFA zaproponowała, aby turniej był rozgrywany od końca listopada do końca grudnia 2022 r.[33], aby uniknąć letnich upałów między majem a wrześniem, a także uniknąć kolizji z Zimowymi Igrzyskami Olimpijskimi 2022 w lutym, Zimową Paraolimpiadą w marcu i Ramadanem w kwietniu[34][35].
Pomysł zorganizowania turnieju w listopadzie jest kontrowersyjny, ponieważ kolidowałby ze standardowymi harmonogramami sezonów niektórych lig krajowych na całym świecie. Komentatorzy zauważyli, że kolizja z okresem świątecznym prawdopodobnie spowoduje zakłócenia, podczas gdy istnieje obawa o to, jak krótki ma być turniej[36]. Członek komitetu wykonawczego FIFA, Theo Zwanziger, powiedział, że przyznanie mundialu 2022 pustynnemu państwu Kataru było „rażącym błędem”[37]. Frank Lowy, prezes Football Federation Australia, powiedział, że jeśli Mistrzostwa Świata 2022 zostaną przesunięte na listopad, a tym samym zakłócą harmonogram rozgrywek A-League, będą ubiegać się o odszkodowanie od FIFA[38]. Richard Scudamore, dyrektor naczelny Premier League, stwierdził, że rozważą podjęcie kroków prawnych przeciwko FIFA, ponieważ posunięcie to zakłóciłoby popularny program świąteczny i noworoczny Premier League[39]. 19 marca 2015 r. źródła FIFA potwierdziły, że finał zostanie rozegrany 18 grudnia[40].
5 czerwca 2017 r. Arabia Saudyjska, Egipt, Bahrajn, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Jemen zerwały stosunki dyplomatyczne z Katarem, oskarżając go o destabilizację regionu i wspieranie grup terrorystycznych. Arabia Saudyjska, Jemen, Mauretania, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Bahrajn i Egipt w liście zwróciły się do FIFA o zastąpienie Kataru jako Gospodarza Mistrzostw Świata, nazywając ten kraj „bazą terroryzmu”[41]. W październiku 2017 r. generał Dhahi Khalfan Tamim, zastępca szefa policji i służby bezpieczeństwa ogólnego w Dubaju, pisał o kryzysie na Twitterze w języku arabskim; mówiąc: „Jeśli Mistrzostwa Świata opuszczą Katar, katarski kryzys się skończy… bo kryzys jest stworzony, by się od niego wydostać”. Według doniesień medialnych, wiadomość wydawała się sugerować, że kierowana przez Saudyjczyków blokada Kataru została uchwalona tylko dlatego, że Katar był gospodarzem największego na świecie wydarzenia piłkarskiego[42]. W odpowiedzi na doniesienia mediów o jego tweecie, Dhahi Khalfan napisał na Twitterze; „Powiedziałem, że Katar udaje kryzys i twierdzi, że jest oblegany, aby mógł uciec od ciężaru budowy drogich obiektów sportowych na Mistrzostwa Świata”[43]. Minister stanu ZEA do spraw zagranicznych Anwar Gargash powiedział, że Dhahi Khalfan został źle zrozumiany w mediach. W odpowiedzi Gargash wyjaśnił, że organizacja Mistrzostw Świata 2022 w Katarze „powinna obejmować odrzucenie polityki wspierającej ekstremizm i terroryzm”[44].
Demonstracja przed ambasadą Kataru w Warszawie.
Wysoka śmiertelność przy budowie obiektów
Jak donosiły światowe media w trakcie budowy obiektów sportowych przeznaczonych na Mistrzostwa Świata w Katarze zginęło około 6,5 tysiąca robotników (choć liczba ta jest prawdopodobnie większa). Wśród ofiar byli głównie pracownicy sezonowi zatrudniani z takich krajów jak Indie, Nepal, Bangladesz, Sri Lanka, Pakistan, Filipiny czy Kenia. Przyczyną tych zgonów – zdaniem świadków – było nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa, skutkujące licznymi wypadkami przy pracy, panujący upał czy zmuszanie do pracy także w trakcie choroby[45][46][47][48]. Prawo pracy panujące w Katarze, powiązane z systemem kafali, jest określane mianem „współczesnego niewolnictwa”[49][50].
↑Grant Wahl: Insider notes: Qatar set for winter World Cup, MLS CBA update, more. [w:] Planet Football [on-line]. 18 lutego 2015. [dostęp 2015-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 lutego 2015)]. Cytat: „Multiple sources say it’s a done deal that World Cup 2022 will take place in November and December of 2022 in Qatar. A FIFA task force will...make that recommendation, and the FIFA Executive Committee is set to make the decision final...next month.”
.svg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
