Historia ecclesiastica tripartita (Historia Kościoła w trzech częściach) – dzieło w jęz. łacińskim z VI wieku autorstwa Kasjodora, opisujące wczesną historię Kościoła, był to standardowy podręcznik historii Kościoła w średniowiecznej Europie.
Opis
Dzieło opisuje historię Kościoła od roku 324 do roku 439[1]. Przyjmuje się zwykle, że dzieło powstało ok. 550 roku. Jest ono kompilacją trzech dzieł historii Kościoła, których fragmenty zostały wybrane przez Kasjodora i przetłumaczone na łacinę przez Epifaniusza Scholastyka. Wykorzystane zostały trzy dzieła greckie opisujące historię Kościoła: Sokratesa Scholastyka, Sozomena i Teodora z Cyreny. Wszystkie trzy powstały w V wieku. W średniowieczu dzieło cieszyło się wielkim uznaniem, konkurowała z nim tylko Historia kościelna Euzebiusza[2]. Jednak Epifaniusz nie zawsze poprawnie tłumaczył greckie teksty, zwłaszcza zapisy sporów doktrynalnych[3].
Zachowało się ponad 150 rękopisów dzieła, z których najstarszy pochodzi z wieku IX[4]. Do najważniejszych należą: Codex Carnutensis (A), Codex Leningradensis (C), Codex Neapolitanus (N), Codex Casinensis (M), Codex Leidensis (L)[5]. Hanslik najwyżej ocenił Neapolitanus i Leidenensis, oba z X wieku, w drugiej Leningradensis z IX wieku, a w dalszej Carnutensis i Casinensis[6].
Dzieło Kasjodora wydane zostało drukiem w roku 1523 przez Beatusa Rhenanusa w drukarni Jana Frobena[7]. W 1952 roku Rudolphus Hanslik wydał tekst Historii. Oparł się na trzech rękopisach (A, C, N), oprócz tego wykorzystał rękopisy M i L, w tych partiach, w których którykolwiek z trzech pierwszych był zbrakowany[8]. Jednak w niektórych miejscach poprawia tekst nawet i tam, gdzie wszystkie wykorzystane rękopisy są zgodne. Hanslik traktuje Epifaniusza jak rzeczywistego autora Historii[9].
,_Historia_tripartita.jpg)