Disulfiram

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) disiarczek tetraetylotiuramu Inne nazwy i oznaczenia farm. nazwy handlowe: Anticol, Antabus, Esperal
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C10H20N2S4
Masa molowa	296,54 g/mol
Wygląd	bezbarwne kryształy[1]
Identyfikacja
Numer CAS	97-77-8
PubChem	3117
DrugBank	DB00822
SMILES CCN(CC)C(=S)SSC(=S)N(CC)CC
InChI InChI=1S/C10H20N2S4/c1-5-11(6-2)9(13)15-16-10(14)12(7-3)8-4/h5-8H2,1-4H3 InChIKey AUZONCFQVSMFAP-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 1,30 g/cm³[1]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 0,2 g/dm³ (20 °C)[1] w innych rozpuszczalnikach etanol, aceton, eter, benzen, chloroform, dwusiarczek węgla Temperatura topnienia 71,5 °C[2] Temperatura wrzenia 117 °C[1]
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[3] Uwaga Zwroty H H302, H317, H373, H410 Zwroty P P273, P280, P301+P312+P330, P302+P352, P314[5] NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[6] 0 2 0   Numer RTECS JO1225000 Dawka śmiertelna LD50 500 mg/kg (szczur, drogą pokarmową)[4]
Podobne związki
Podobne związki	EDTA
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	N07B04
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka Działanie hamujące enzymy odpowiedzialne za metabolizm etanolu Procent wchłaniania 70–90% Okres półtrwania 60–120 h Metabolizm wątrobowy
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie, podskórnie
Multimedia w Wikimedia Commons

Disulfiram – organiczny związek chemiczny, lek stosowany w leczeniu alkoholizmu, którego działanie polega na wpływie na metabolizm alkoholu etylowego^[7].

Związek ten zaburza metabolizm alkoholu w organizmie. Hamuje działanie dehydrogenazy aldehydowej, przez co utrudnia utlenianie aldehydu octowego do mniej szkodliwego kwasu octowego. Kumulujący się w organizmie aldehyd octowy powoduje objawy zatrucia (tzw. reakcja disulfiramowa)^[8].

Stosowanie środków zawierających disulfiram (Anticol, Antabus) jest jedną z metod leczenia alkoholizmu, który można zaliczyć do terapii awersyjnej. W wyniku podania leku (czasem jest on chirurgicznie umieszczany podskórnie w postaci stale uwalnianej do organizmu), spożycie alkoholu powoduje bardzo nieprzyjemną reakcję organizmu. Obawa przed tą reakcją może powstrzymać pacjenta od konsumpcji napojów alkoholowych. W Polsce leczenie wymaga zgody pacjenta i odbywa się pod kontrolą lekarza. Część terapeutów uzależnień jest przeciwna stosowaniu disulfiramu z powodu małej skuteczności oraz potencjalnie niebezpiecznych skutków ubocznych i w wielu krajach został on wycofany z lecznictwa.

• nadwrażliwość na disulfiram, tiokarbaminiany
• stan nietrzeźwości lub wcześniejsze (24–48 h) spożywanie alkoholu (także w postaci preparatów zawierających etanol)
• wcześniejsze (12 h) stosowanie paraldehydu lub metronidazolu, narażenie na działanie 1,2-dibromoetanu (CH
  2BrCH
  2Br)
• niewydolność serca, niewydolność obwodowa krążenia, zawał serca, choroba niedokrwienna serca, zapalenie zarostowe tętnic, nadciśnienie tętnicze, zapalenie wielonerwowe, zapalenie nerwu wzrokowego, wcześniejsze próby samobójcze, zaburzenia psychiczne

W czasie trwania i w przeciągu 14 dni od zakończenia leczenia disulfiramem nie należy spożywać alkoholu. Zachować ostrożność w przypadku stosowania u chorych z chorobami układu oddechowego, cukrzycą, padaczką, chorobami nerek i wątroby, niedoczynnością tarczycy, psychozami. Wystąpienie reakcji disulfiramowej może pogłębić stopień zaawansowania tych chorób.

Disulfiram wzmacnia działanie:

• fenytoiny – mogą pojawić się objawy toksyczne
• warfaryny i doustnych leków przeciwzakrzepowych – ryzyko krwawienia
• cisplatyny, omeprazolu, teofiliny, fenazonu, chlorodiazepoksydu, diazepamu.

Może zmniejszać stężenie perfenazyny. Równoczesne stosowanie z metronidazolem może prowadzić do napadów białej gorączki i amencji. Stosowanie z izoniazydem może powodować zaburzenia koordynacji, zachowania i ruchu, bezsenność, drażliwość. Disulfiram nasila działanie i hamuje metabolizm oksydacyjny pochodnych benzodiazepin. Kontakt z rozpuszczalnikami organicznymi zawierającymi alkohol, aldehyd octowy lub paraldehyd może wywołać reakcję disulfiramową, którą mogą nasilać trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne i cyklosporyna. Amitryptylina i chloropromazyna mogą nasilać reakcję disulfiramową. Disulfiram hamuje utlenianie i wydalanie ryfampicyny. Disulfiram może przedłużać działanie alfentanylu.

• nudności, wymioty, smak czosnku w ustach lub metaliczny posmak, zapalenie wątroby, zmiany skórne, tymczasowa impotencja
• bóle głowy, splątanie, astenia, depresja, senność, zapalenie nerwu wzrokowego, zapalenie nerwów obwodowych, zapalenie wielonerwowe
• zwiększenie aktywności fosfatazy alkalicznej, dehydrogenazy mleczanowej, ALT, AST
• zwiększenie stężenia bilirubiny, cholesterolu we krwi, acetonu w moczu

Rzadko:

• reakcje psychotyczne

Pod wpływem etanolu:

• zaburzenia rytmu serca, hipotonia, zapaść sercowo-naczyniowa, dławica piersiowa, zawał serca
• zaburzenia neurologiczne, obrzęk mózgu, krwotoki w ośrodkowym układzie nerwowym

Nie stosować w ciąży i w okresie karmienia piersią^[8].

Tabletki doustne

Początkowo 500 mg dziennie (jest to dawka maksymalna) przez tydzień lub dwa tygodnie, następnie dawkę zmniejsza się do 250 mg dziennie (125–500 mg dziennie)^[9].

Tabletki do implantacji

8–10 tabletek rozmieszczonych gwiaździście podpowięziowo. Powtórne wszczepienie możliwe po 8 miesiącach^[10].

Dostępne w Polsce preparaty disulfiramu (2020): Anticol (tabletki) i Disulfiram WZF (tabletki do implantacji). Oba preparaty produkowane są przez Polfę Warszawa i są dostępne na receptę^[11]. Dawniej tabletki do implantacji produkowane były pod nazwą Esperal^[12].