PROFILPELAJAR.COM

Amitryptylina
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	3-(10,11-dihydro-5H-dibenzo[a,d][7]annulen-5-ylideno)-N,N-dimetylopropano-1-amina
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	łac. amitriptylini hydrochloridum (chlorowodrek amitryptyliny)
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C20H23N
Masa molowa	277,40 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	50-48-6
PubChem	2160
DrugBank	DB00321
SMILES
	CN(C)CCC=C1C2=CC=CC=C2CCC3=CC=CC=C31
InChI
	InChI=1S/C20H23N/c1-21(2)15-7-12-20-18-10-5-3-8-16(18)13-14-17-9-4-6-11-19(17)20/h3-6,8-12H,7,13-15H2,1-2H3
	InChIKey
	KRMDCWKBEZIMAB-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Rozpuszczalność w wodzie
	dobrze rozpuszczalna
Temperatura topnienia	196–197 °C
logP	4,92
Kwasowość (pKa)	9,4
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2021-11-02]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanego źródła; chlorowodorek amitryptyliny
Zwroty H	H301, H319, H361d, H410
Zwroty P	P201, P273, P301+P310+P330, P305+P351+P338
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	N06AA09
Farmakokinetyka
Działanie	przeciwdepresyjne
Biodostępność	40%
Okres półtrwania	10–50 h
Wiązanie z białkami; osocza i tkanek	90%
Metabolizm	wątrobowy
Wydalanie	z moczem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Amitryptylina (łac. amitriptylinum) – organiczny związek chemiczny, pochodna dibenzocykloheptadienu z łańcuchem bocznym zakończonym grupą dimetyloaminową. Stosowana jako lek psychotropowy należący do trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, wywierający poza tym działanie uspokajające i przeciwlękowe^[4].

Mechanizm działania

Mechanizm działania amitryptyliny polega na niewybiórczym i w równym stopniu hamowaniu zwrotnego wychwytu noradrenaliny i serotoniny^[5] przez neurony ośrodkowego układu nerwowego i zahamowania ich inaktywacji w zakończeniach neuronów – skutkiem jest zwiększenie stężenia serotoniny i noradrenaliny w szczelinie między synapsami. W 2009 roku odkryto, iż amitryptylina działa podobnie jak czynnik wzrostu nerwów (NGF). Pobudza tym samym rozwój neurytów, zwiększając ilość połączeń pomiędzy neuronami. Wykazuje działanie neuroprotekcyjne (chroni neurony przed uszkodzeniami spowodowanymi wystawieniem na działanie wolnych rodników tlenowych, nadmiernej ilości glukozy oraz kwasu kainowego). Wśród przebadanych leków przeciwdepresyjnych mechanizm działania amitryptyliny jest unikatowy^[6].

Farmakokinetyka i metabolizm

Metabolizm leku ma miejsce głównie w wątrobie przy udziale izoenzymów cytochromu P450: CYP2C19, CYP2D6, CYP1A2 i CYP3A4. Amitryptylina metabolizowana jest do aktywnego metabolitu, nortryptyliny, wyraźnie mocniej hamującej wychwyt zwrotny noradrenaliny.

Wskazania

Zaburzenia depresyjne. Niektóre stany z pobudzeniem psychoruchowym i lękiem. Jako leczenie wspomagające bólu neuropatycznego. W profilaktyce migreny przy częstych napadach^[7].

Działania niepożądane

Głównie występują na początku leczenia i przy stosowaniu wysokich dawek leku.

Spośród dostępnych w Polsce trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych amitryptylina charakteryzuje się najsilniejszym działaniem cholinolitycznym i kardiotoksycznym.

Niektóre ważniejsze działania niepożądane:

hipotonia ortostatyczna
niedociśnienie
tachykardia
niedokrwienie mięśnia sercowego
zaburzenia rytmu serca i przewodzenia
ze strony układu nerwowego: nadmierna senność, splątanie, dezorientacja, halucynacje, zaburzenia koncentracji, niepokój, pobudzenie, bezsenność, koszmary senne, stan maniakalny, ataksja, drżenie mięśniowe, uogólnione napady drgawkowe, śpiączka, ruchy mimowolne, dyskinezy, drętwienie i parestezje kończyn, neuropatia obwodowa
zaburzenia widzenia (wtórne do zaburzeń akomodacji), szumy uszne, zaburzenia mowy, zawroty głowy, bóle głowy, uczucie zmęczenia i osłabienia
zaburzenia akomodacji
zaburzenia oddawania moczu (najczęściej zatrzymanie)
odczyny alergiczne
supresja szpiku kostnego
nudności, wymioty, zaburzenia łaknienia, bóle brzucha
suchość jamy ustnej, czarny język
zaparcia
zaburzenia ze strony gruczołów wydzielania wewnętrznego^[8].

Silne działanie cholinolityczne.

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na amityptylinę lub składniki masy tabletkowej. Świeży zawał mięśnia sercowego, zaburzenia przewodnictwa przedsionkowo-komorowego, inne zaburzenia rytmu serca. Stany maniakalne. Ciężka niewydolność wątroby. Porfiria. Przeciwwskazana podczas podawanie inhibitorów MAO i 2 tygodnie po zakończeniu leczenia nimi. Lek można stosować powyżej 16 r.ż.^[8]

Ciąża i laktacja: kategoria C. Nie podawać w okresie karmienia piersią.

Dawkowanie

W Polsce dostępny pod nazwą handlową Amitriptylinum VP (tabletki 10 i 25 mg).

Zakres dawek w leczeniu depresji 100–300 mg na dobę.

Przypisy

↑ Farmakopea Polska VI, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2002, s. 1176, ISBN 83-88157-18-3 .
↑ ^a ^b ^c ^d Amitriptyline, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00321 [dostęp 2021-11-02] (ang.).
↑ Amitriptyline hydrochloride [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, numer katalogowy: 284629 [dostęp 2021-11-02] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Amitryptylina, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2013-11-30] .
↑ L.L. Bendtsen L.L., R.R. Jensen R.R., J.J. Olesen J.J., A non-selective (amitriptyline), but not a selective (citalopram), serotonin reuptake inhibitor is effective in the prophylactic treatment of chronic tension-type headache, „Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry”, 61 (3), 1996, s. 285–290, PMID: 8795600, PMCID: PMC486552 .
↑ Sung-WukS.W. Jang Sung-WukS.W. i inni, Amitriptyline is a TrkA and TrkB receptor agonist that promotes TrkA/TrkB heterodimerization and has potent neurotrophic activity, „Chemistry & Biology”, 16 (6), 2009, s. 644–656, DOI: 10.1016/j.chembiol.2009.05.010, PMID: 19549602, PMCID: PMC2844702 .
↑ D.K.D.K. Ziegler D.K.D.K. i inni, Migraine prophylaxis. A comparison of propranolol and amitriptyline, „Archives of Neurology”, 44 (5), 1987, s. 486–489, DOI: 10.1001/archneur.1987.00520170016015, PMID: 3579659 .
↑ ^a ^b Pharmindex 2007. Neurologia i psychiatria. Wydawnictwo CMP Medica Poland.