PROFILPELAJAR.COM

Ten artykuł od 2022-08 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Mocz człowieka w pojemniczku plastikowym

Mocz (łac. urina) – uryna, płyn wytwarzany w nerkach i wydalany z organizmu, zawierający produkty metabolizmu bezużyteczne lub szkodliwe dla ustroju. Powstaje w nerkach podczas filtracji i resorpcji^[1].

Dobowa ilość moczu wydalanego przez zdrowego człowieka waha się od 600 do 2500 m l. Zależy ona od wielu czynników, m.in. ilości spożytych płynów i temperatury otoczenia.

W skład moczu wchodzi:

96% wody^[1];
2,5% azotowych produktów przemiany materii (mocznik, kwas moczowy, amoniak)^[1];
1,5% soli mineralnych (chlorki, fosforany, węglany)^[1];
minimalne ilości innych substancji, np. barwników żółciowych (nadają moczowi kolor, zapach i smak)^{[potrzebny przypis]}.

W moczu zdrowego człowieka nie powinny znajdować się węglowodany (cukry), białka, krwinki czerwone i krwinki białe oraz bakterie. Obecność któregoś z tych czynników może być objawem choroby:

cukier w moczu może oznaczać cukromocz – objaw cukrzycy;
białko w moczu może oznaczać białkomocz – zaburzenia w pracy wątroby (np. żółtaczka);
limfocyty oraz bakterie w moczu – objaw (np. roponercza).

Osobny artykuł: Badanie moczu.

Cechy i skład moczu zdrowego, dorosłego człowieka
cecha	wartość
kolor	słomkowy
smak	słony
odczyn	pH 4,5–7,5
cukier	brak
białko	brak
nabłonki	pojedyncze
erytrocyty	do kilku w polu widzenia
leukocyty	kilka w polu widzenia

Choroby związane z wydalaniem moczu:

Wydzielanie moczu jest regulowane na drodze nerwowej (przez międzymózgowie, korę mózgową i układ wegetatywny) oraz przez wazopresynę (hormon antydiuretyczny wydzielany przez przysadkę)^[1], posiada także związek z układem krążenia^{[potrzebny przypis]}. Wypływ moczu następuje w wyniku skurczu mięśni pęcherza i rozkurczu zwieracza pęcherza moczowego. W zasadzie jest to akt odruchowy, którego kontroli człowiek uczy się w wieku ok. 1,5 roku. Zbyt wypełniony pęcherz powoduje mimowolne oddawanie moczu, czasem także w czasie snu (również u osób dorosłych). Niektóre zwierzęta, m.in.: ptaki oddają mocz bezwarunkowo, choć można ich nauczyć warunkowego oddawania moczu poprzez trenowanie^[2]^[3].

Powstawanie moczu:

Tętnica nerkowa doprowadza do nerki krew z mocznikiem, nadmiarem wody oraz innymi zbędnymi i szkodliwymi substancjami.
Ta krew dostaje się do warstwy korowej kłębuszków nerkowych.
W kłębuszkach nerkowych następuje filtrowanie krwi.
W kanalikach nerkowych następuje resorpcja moczu pierwotnego – czyli wchłonięcie cennych substancji z moczu pierwotnego do krwi: glukozy, witamin, soli mineralnych, wody.
Z kanalików nerkowych wypływa mocz ostateczny i wpada do kanalików zbiorczych^[1].
Z miedniczek nerkowych mocz przedostaje się do moczowodów.
Moczowodami mocz spływa do pęcherza moczowego.
Przez cewkę moczową mocz wydalany jest z organizmu na zewnątrz.

Właściwości fizykochemiczne

Właściwości fizykochemiczne moczu^[4]
Cecha	Zakres	Średnia wartość	Uwagi
Objętość	0,4-2,6	1,0 (±0,5)	l/24h
Gęstość (względna)	1,001-1,028	1,015 (±0,010)	–
Lepkość (względna)	1,0-1,14	–	woda=1,0
Napięcie powierzchniowe	64-69	–	10⁻³ N/m
Obniżenie punktu zamarzania	0,1-2,6	–	K
Osmolalność	50-1400	850 (±200)	mmol/kg
pH	4,5-8,2	6,2 (±0,5)	–
Kwaśność miareczkowana	–	0,64 (±0,13)	mmol/(24h•kg)
Kwaśność miareczkowana	–	23 (±10)	mmol/24h
Ciśnienie CO₂	2-18	10 (±2)	kPa
Masa sucha	50 (±72)	–	g/24h

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f EwaE. Pyłka-Gutowska EwaE., Układ moczowy. Wydanie i ismoregulacja, [w:] WitoldW. Mizerski (red.), Vademecum maturzysty. Biologia, wyd. VI, Warszawa: Adamantan, 2019, s. 230–235, ISBN 978-83-7350-453-0 .
↑ BartoszB. Korytkowski BartoszB., Ptak i jego nerki. Jak powstaje mocz u ptaków [online], Ogólnopolski Informator Drobiarski, 2 czerwca 2020 [dostęp 2020-10-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-22] (pol.).
↑ AlysonA. Kalhagen AlysonA., How to Potty Train Your Pet Bird [online], The Spruce Pets, 24 października 2019 [dostęp 2020-10-01] (ang.).
↑ Układ moczowy. W: Sławomir Pawelski, Stanisław Maj: Normy i diagnostyka chorób wewnętrznych. Wyd. I. Warszawa: PZWL, 1993. ISBN 83-200-1645-2.