Śnieżka z RówniŚnieżka od południaŚnieżka późną zimą, widok z Kruczych Skał w KarpaczuRestauracja i obserwatorium na szczycieObserwatorium na Śnieżce – zdjęcie krótko po katastrofie budowlanejObserwatorium na Śnieżce – czerwiec 2009. Widoczne skutki katastrofy budowlanej, z marca 2009Schronisko na Śnieżce i kaplica św. Wawrzyńca – sierpień 2012Kaplica św. Wawrzyńca zimąNowy budynek czeskiej poczty na szczycie
Średnie ciśnienie atmosferyczne w latach 1951–1975 wyniosło 834,3 hPa. W okresie maj-wrzesień było ono wyższe: średnie miesięczne znajdowały się w przedziale 835–838 hPa. Dla Śnieżki charakterystyczne są silne krótkookresowe zmiany ciśnienia. Późnojesienna pogoda niżowa powoduje skoki ciśnienia przekraczające nawet 20 hPa/dobę. Podczas pogody wyżowej naturalny dobowy cykl zmian ciśnienia daje zazwyczaj amplitudę 2–5 hPa. W przekroju całego roku dominują wyżowe typy cyrkulacji powietrza, stanowiąc 33,8%. Odznaczają się największą trwałością i występują głównie jesienią.
Śnieżkę charakteryzują stosunkowo wysokie średnie prędkości wiatru. Średnia z lat 1951–1975 wyniosła 11,4 m/s. Najczęstsze są wiatry wiejące ogólnie z kierunków zachodnich. 24,7% stanowią wiatry z kierunku SW (śr. 13,1 m/s), 18,6% to wiatry NW (śr. 12,0 m/s) a 18,0% to wiatry W (śr. 12,8 m/s). Na Śnieżce często występują bardzo silne, porywiste wiatry, o prędkości przekraczającej 15 m/s (wiatry te w porywach nierzadko przekraczają 35 m/s). Najwyższa zanotowana średnia 10-minutowa prędkość wiatru (21 lutego 2004 roku[12]) wynosi 65 m/s, czyli 234 km/h. Najwyższa prędkość wiatru zanotowana na stacji to porywy dochodzące do 80 m/s, czyli 288 km/h[13]. Choć niektóre źródła podają, że najwyższa prędkość wiatru zanotowana na szczycie Śnieżki to 345 km/h[14] (9 marca 1990), to jednak zarejestrowane dane ze stacji meteorologicznej nie potwierdzają tej informacji. Średnio rocznie notowano 206 dni z silnymi wiatrami. Podczas zimnego półrocza, od listopada do marca, dominują porywiste wiatry. Jest ich średnio od 19,5 dnia w listopadzie do 23,5 dnia w styczniu. W konsekwencji Śnieżkę charakteryzuje bardzo niska częstość występowania okresów bezwietrznych: od 1,5% w lutym do 2,7% w czerwcu – średnia wieloletnia wynosi tylko 1,8%.
Średnia temperatura powietrza w latach 1931–1970 wyniosła 0,4 °C. Najcieplejszymi miesiącami są lipiec i sierpień ze średnimi wynoszącymi odpowiednio 8,9 °C i 8,3 °C. Zimą najchłodniej bywa w styczniu i lutym, kiedy średnie temperatury wynoszą −7,8 °C i −7,4 °C. Przeciętnie przez 105 dni w roku średnia dobowa wynosi poniżej −5 °C (od 3 grudnia do 19 marca), co świadczy o surowości klimatu. Średnia dobowa temperatura powietrza poniżej 0 °C utrzymuje się aż przez 186 dni (od 21 października do 26 kwietnia). Cieplejsze dni, ze średnią dobową powyżej 5 °C występują od 2 czerwca do 15 września (łącznie przez 104 dni). Na Śnieżce praktycznie nie występują dni ze średnią temperaturą przekraczającą 10 °C.
Oronimia
W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił górę w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Gigantaeus mons[15]. Nazwa Śnieżka pochodzi z XIX wieku i wzięła się od przymiotnika śnieżna, czyli pokryta śniegiem.
Polską nazwę Śnieżka wprowadzono urzędowo w 1949 roku[16].
Granica państwowa
Śnieżka położona jest na granicy państwowej. Była to w latach:
Na szczycie Śnieżki na przestrzeni lat zbudowano kilka obiektów służących obsłudze ruchu turystycznego, kultowi religijnemu, jak również obserwacjom meteorologicznym. Należą do nich:
nieistniejący budynek polskiego schroniska na Śnieżce – pierwotnie niemieckiego (Schneekoppe Baude, Preussische Baude, Deutsche Baude, Schronisko PTTK „Na Śnieżce”) – pierwszy obiekt wybudowano w 1850, następny w 1858, ostatni w 1862 – rozebrany w latach 60. XX wieku,
górna stacja gondolowej kolei linowej (z gondolami 4-osobowymi), oddanej do użytku 22 lutego 2014[19], powstałej w miejsce istniejącego do 2012 wyciągu krzesełkowego z miasta Pec pod Sněžkou i o niezmienionej przepustowości 250 osób na godzinę; w roku 2019 z kolei skorzystało 311 948 osób, a w 2020 - 230 842 osoby[20],
kiosk czeskiej poczty; po wybudowaniu nowego budynku został rozebrany i przeniesiony do kempingu w miejscowości Sedlec-Prčice (tam służy także jako poczta i sklepik)[21],
nowy budynek czeskiej poczty w miejscu rozebranego schroniska[22], otwarty 1 sierpnia 2008, najwyżej położony punkt pocztowy w Czechach (rozpoczął działalność w czeskim schronisku w 1899, zamknięto go po aneksji Kraju Sudetów przez III Rzeszę, ponownie otwarty w 1995). Budynek składa się z 6000 elementów stalowych, prawie 12 000 drewnianych i z półtora tysiąca elementów systemu hydraulicznego sterującego żaluzjami zewnętrznymi, chroniącymi obiekt przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Podziemia, wykorzystujące dawną piwnicę Českiej boudy, widoczne są z zewnątrz tylko w postaci małych okien, bowiem pozostała część konstrukcji obłożona jest kamieniami pozostałymi z rozbiórki starego schroniska.
Ponadto, na południowo-zachodnim stoku szczytu, znajduje się budynek dawnej stacji pomp wodnych z turbiną Peltona, funkcjonujący w latach 1912–1956 w celu zaopatrzenia w wodę schronisk na Śnieżce.
W roku 2001 na prowadzącej czeską stroną szczytu ścieżce, zwanej Trawersem, odsłonięto obelisk, upamiętniający ofiary katastrofy lotniczej samolotu Junkers Ju 52 ewakuującego rannych żołnierzy z oblężonego Wrocławia, który rozbił się w lutym 1945.
Historia ruchu turystycznego
Śnieżka pod koniec XIX wiekuSzczyt Śnieżki około roku 1900
Śnieżka była jedną z pierwszych gór europejskich licznie odwiedzanych przez turystów. Wiązało się to głównie ze względnie niewielkimi trudnościami technicznymi wejścia na szczyt oraz z tym, że już od XVI wieku liczni kuracjusze przybywali do pobliskich Cieplic Zdroju i dobrze widoczna Śnieżka, dominująca wizualnie nad całymi Karkonoszami, była dla nich istotną atrakcją. Ważnymi czynnikami były też liczne, jak na owe czasy, duże budy pasterskie i dobra sieć dróg prowadzących pod kopułę szczytową, co wiązało się z dość znacznym jak na owe czasy zaludnieniem przedgórza Karkonoszy i powszechnością wypasu w samych górach. Poza tym w latach 1563–1566 rektor szkoły w Jeleniej Górze – Krzysztof Schilling dokonał pomiarów i obliczeń wysokości Śnieżki. Choć otrzymany wynik 30 stadiów, czyli około 5500 m ponad dno Kotliny Jeleniogórskiej był bardzo błędny, to dał podstawę do utrzymywania przez długi czas, że jest to jedna z najwyższych gór Europy[23].
Jednego z pierwszych potwierdzonych grupowych wejść na Śnieżkę dokonano 7 sierpnia 1577, gdy znalazła się tam grupa 12 mieszczan z Trutnova. W 1677 weszli na szczyt pierwsi polscy turyści Michał Kazimierz Radziwiłł i Teodor Billewicz. Ten ostatni pozostawił opis tej wycieczki. Kiedy 10 sierpnia 1681 na szczycie Śnieżki opat cystersów z Krzeszowa poświęcił, budowaną od 1665 z bloków miejscowych skał, kaplicę pod wezwaniem jednego z bardziej czczonych wówczas świętych – św. Wawrzyńca, to do walorów turystycznych szczytu doszły też walory pielgrzymkowe. Przez pierwsze 100 lat po zbudowaniu kaplicy odbywały się w niej msze 5 razy w sezonie letnim, a na najbardziej uroczystą z nich 10 sierpnia, przybywało około 200 pielgrzymów. Oprócz tego kaplica służyła schronieniem w razie częstej na Śnieżce niepogody. W 1696 wyłożono w kaplicy księgę wpisów dla turystów i pielgrzymów. Tegoż roku górę zdobyła pierwsza kobieta, Maria Adlerin, która zresztą po ośmiu dniach od wejścia na górę odbyła udany poród. W ostatnich latach XVII wieku na Śnieżkę wchodził kilkakrotnie pierwszy naukowiec badający jej przyrodę i historię górnictwa, Georg Anton Volkmann, autor Silesia subterranea z 1720.
Choć wielu wędrowców skarżyło się w księdze na duże trudności wędrówki, to w istocie wspinaczka nie była zbyt ciężka, skoro w roku 1715 szczyt zdobył 83-letni mężczyzna. Już w XVIII wieku na górę wchodzili turyści z odległych krańców Europy: w 1792 pierwszy Rosjanin, w 1795 pierwszy Hiszpan, a w 1800 Amerykanin John Quincy Adams, przyszły prezydent USA, który Śnieżce poświęcił nie tylko relację, ale i wiersze opublikowane w 1804 (w następnych latach wydane też po francusku i niemiecku). W drugiej połowie XVIII wieku osłabł ruch pielgrzymkowy i większość wejść miała charakter turystyczny. W sezonie 17 maja – 27 września 1786 w księdze na szczycie zapisało się 230 osób, w 1801 – 551, a w 1828 – 808. Wobec szybkiego wzrostu ruchu turystycznego i spadku liczby pielgrzymów w 1824 kaplicę tymczasowo przekształcono na schronisko turystyczne. 23 lipca 1873 ze szczytu Śnieżki wysłano pierwszą ilustrowaną kartkę pocztową, w 1897 wysłano ich 12 tys., a w roku 1900 dzienna sprzedaż pocztówek na Śnieżce wynosiła 1500 sztuk.
W roku 1884 rozpatrywano projekt budowy na szczyt elektrycznej kolei zębatej z Cieplic Zdroju przez Karpacz[24]. Podobne projekty rozpatrywano aż do wybuchu I wojny światowej[25].
W roku 2006 szczyt Śnieżki zdobył niepełnosprawny sportowiec – Jarosław Rola i był pierwszą osobą poruszającą się na wózku, której udało się wjechać na ten szczyt[26].
Każdego roku w dniu św. Wawrzyńca (10 sierpnia) na szczycie przy kaplicy odprawiane jest nabożeństwo, w którym uczestniczą przewodnicy sudeccy i ratownicy GOPR. W uroczystości tej brali udział m.in. byli prezydenci Czech (Vaclav Klaus) oraz Polski (Bronisław Komorowski)[27].
↑Przełęcz graniczna o wysokości 419 m n.p.m. zlokalizowana jest na Europejskim Dziale Wodnym przy kanale Ren–Men–Dunaj w pobliżu Hilpoltstein; w przypadku uwzględnienia sztucznego przekopu kanału i poziomu wody w nim (406 m n.p.m.) wybitność Śnieżki wynosi 1197 m.
↑Wysokość według map zamieszczonych na Geoportalu: mapie ogólnogeograficznej 1:250 000, mapie ogólnogeograficznej 1:500 000 i mapie ogólnogeograficznej 1:1 000 000 (wszystkie opracowane w 2003), na mapie topograficznej 1:25 000 (opracowanej w 1977) podana jest natomiast wysokość 1601,5 m, na mapach topograficznych w pozostałych skalach (1:10 000, 1:50 000, 1:100 000) wysokość szczytu nie jest podana. Należy zauważyć, że z interpretacji poziomic zaznaczonych na mapie w skali 1:10 000 otrzyma się wartość przekraczającą 1602 m, przy czym należy pamiętać, że zgodnie z Instrukcją techniczną K-2 – mapy topograficzne do celów gospodarczych, poziomice wykreślane są na mapach topograficznych z dokładnością 2/3 wielkości zasadniczego cięcia warstwicowego, co w przypadku terenów wokół szczytu oznacza 3,33 m. W haśle przytoczona jest zatem wysokość podana przez Geoportal wprost.
