Makkum is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Makkum ligt tussen de Afsluitdijk en Workum aan de kust van het IJsselmeer. Het dorp is bekend vanwege het Makkumer Aardewerk. Makkum staat daarnaast bekend als watersportplaats en om het historische centrum. In 2023 telde het dorp 3.560 inwoners. In het postcodegebied van Makkum ligt tevens de buurtschappen Engwier.
Geschiedenis
Het dorp Makkum was ontstaan op een terp en was een boerendorp. Iets zuidelijk was een andere nederzetting ontstaan, Statum geheten. Statum groeide als handelsplaats langs de plek waar de Groote Zijlroede uitmondde in de Zuiderzee. Toch groeide ook Makkum mee. De twee zijn uiteindelijk samengegroeid, waarbij Makkum de naamgever werd van de plaats.
De oudste vermelding van Makkum dateert uit de 10e eeuw. Een monnik van het Duitse klooster Fulda benoemde de plaats als Maggenheim. In de 13e eeuw werd de plaats vermeld als Mackengum, in 1379 als Mackinghe en in 1482 als Mackum.
De plaatsnaam zou verwijzen naar het feit dat Makkum een woonplaats (heem/um) van de persoon Maggo of Makko was. De plaats werd later Makkum op it strân (Makkum op het strand) en Makkum oan see (Makkum aan Zee) genoemd. Dit was ter onderscheiding van de buurtschap Makkum boven Sneek, die ook wel Makkum op it lân wordt genoemd, dat Makkum op het land betekent.
In de middeleeuwen had Makkum de bijnaam "Poort naar de Zuiderzee".[2] Dit was te danken aan de door een kloosterorde aangelegde sluizen waaraan de plaats zich ontwikkelde.
De Gouden Eeuw van Makkum startte in de 17e eeuw en duurde tot de 18e eeuw. Makkum was een belangrijk bedrijvigheids- en handelscentrum, inclusief steenbakkerijen, tegelbakkerijen, hout, olie, papier en pelmolens, scheepswerven en schelpkalkovens. De schelpkalkbranderijen waren de belangrijkste pijlers voor de welvaart van Makkum. Veel mensen waren hier werkzaam.
Deze metselkalk van hoge kwaliteit werd onder andere gebruikt bij de bouw van huizen in Amsterdam. Het transport van het basismateriaal en de eindproducten gebeurde per schip en als gevolg daarvan floreerde de scheepvaart en de scheepsbouw. De schelpenvisserij was van belang naast de gewone visserij. De 19e eeuw bracht een terugval als gevolg van het verzanden van de Zuiderzee waardoor de haven van Makkum niet meer bereikt kon worden. De bedrijvigheid liep terug en alleen de scheepsbouw en wat aardewerkfabrieken bleven over.
Makkum in de periode 1920-1940.
Sinds tweede helft van de 20e eeuw is de grote hal van scheepswerf Amels gezichtsbepalend voor Makkum. In 2005 is dit een vestiging geworden van Koninklijke De Vries Scheepsbouw. Tot 2011 viel het dorp onder de toenmalige gemeente Wonseradeel.
Wapen van Makkum
Het wapen van Makkum toont een zeemeermin van goud, met in de rechterhand een naar rechts zeilend schip en in de linkerhand een kalkoven.
Makkum heeft een stedelijke structuur die dateert uit de 17e eeuw. Vooral bij de sluis bevinden zich monumentale koopmanshuizen. Noemenswaardig zijn verder het voormalig waaggebouw en de aardewerkfabriek Koninklijke Tichelaar Makkum.
In het dorp staan een vijftal kerken. De Van Doniakerk dateert uit 1600 en verving de oudere Sint-Maartenskerk. De toren van de kerk was acht jaar eerder al gebouwd, toen nog aan de oude kerk.
De Doopsgezinde kerk dateert uit 1909. Oderdeel van de kerk is een kosterswoning. Beide zijn in een eenvoudige Um 1800-stijl gebouwd. Kenmerkend zijn de verschillende klokgevels die zijn aangebracht, zowel in de kerk als in de kosterswoning.
De recreatie en toerisme vormen verder de belangrijkste bron van inkomsten. Het dorp heeft een eigen VVV-informatiepunt. Een groot recreatiegebied met jachthaven, camping, boulevard, strand en bijbehorende voorzieningen genaamd de "Holle Poarte" is gelegen in de Makkumerwaarden, aan de westkant van de plaats.
Sport
Watersport: Het dorp mee aan het skûtsjesilen met It Makkumer Skûtsje bij IFKS. Er is de watersportvereniging Makkum en er zijn twee roeiverenigingen. Verder zijn er surf- en kitesurfscholen.
Naast de natuur neemt de landbouw een voorname plaats in rond Makkum. De natuurgebieden langs de IJsselmeerkust zijn vermaard om de vele vogels en de grote variëteit aan planten.
Cultuur
Het dorp heeft een dorpshuis, het Multifunctioneel Centrum Maggenheim, Verder heeft het dorp een toneelvereniging Doarpskrite Makkum, een muziekvereniging Hallelujah Makkum, een zangkoor Groep Forte en een dorpskrant.
In 2008 bezocht koningin Beatrix, met haar familie, de plaats in het kader van Koninginnedag 2008 samen met Franeker. In dat jaar bestond de lokale Oranjevereniging van Makkum 110 jaar. Ter nagedachtenis aan dit moment ligt er een afbeelding van klinkers in de haven van Makkum. Op deze plek is een hert afgebeeld met de tekst: Koninginnedag 30-04-08 gemeente Wûnseradiel (Woenseradeel)
Culturele en sportevenementen
Windsurf evenement
The Real Trip, jaarlijks, sinds 1995 gehouden Surfevent. Een weekend lang worden surf-wedstrijden gehouden op het IJsselmeer bij Makkum. Van amateurs en jeugd tot professionals.
Makkum Art. Kunst op verschillende locaties
Slag om Makkum, jaarlijkse sloepen-roeiwedstrijd circa 80 deelnemers.
Makkumer Merke, kaatswedstrijden met feest
Leugenbollepop, jaarlijks popmuziekfestival
Steegjesfair Makkum
Makkumer Visserijdagen, om het jaar
Makkumer Autocross
Onderwijs
Er zijn drie basisscholen in Makkum, de christelijke basisschool De Ark, de RK Daltonschool Sint Martinus en de openbare school De Populier.
Jelle Jan Koopmans: Vrachtvaarders van Europa. Een onderzoek naar schippers afkomstig uit Makkum in Friesland van 1600 tot 1820. uitgeverij Verloren, 2020. ISBN 9789087048877
.jpg)
.jpg)
.jpg)
