Hoeselt

Hoeselt
Gemeente in België Vlag van België
Hoeselt (België)
Hoeselt
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Limburg Limburg
Arrondissement Tongeren
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
30,1 km² (2022)
76,36%
12,01%
11,63%
Coördinaten 50° 51' NB, 5° 29' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
10.080 (01/01/2024)
49,85%
50,15%
334,85 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
17,92%
60,25%
21,84%
Buitenlanders 4,94% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Yves Croux (Open Vld)
Bestuur Open Vld, N-VA
Zetels
Open Vld
Best Hoeselt (CD&V)
N-VA
Wij Hoeselt
21
9
6
4
2
Economie
Gemiddeld inkomen 21.340 euro/inw. (2021)
Werkloosheids­graad 5,39% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
3730
3730
3730
3730
3732
Deelgemeente
Hoeselt
Romershoven
Sint-Huibrechts-Hern
Werm
Schalkhoven
Zonenummer 089 - 012
NIS-code 73032
Politiezone Bilzen-Hoeselt-Riemst
Hulpverlenings­zone Oost-Limburg
Website www.hoeselt.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Tongeren
in de provincie Limburg
Portaal  Portaalicoon   België

Hoeselt is een plaats en gemeente in de provincie Limburg in België en behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Bilzen. De gemeente telt bijna 10.000 inwoners. Vanaf 1 januari 2025 wordt het een deelgemeente van de nieuwe fusiegemeente Bilzen-Hoeselt.

Sint-Stephanuskerk

Etymologie

Hoeselt werd voor het eerst vermeld in 1066, en wel als Housle. Dit is een samenstelling van Hous (huis) en lo (bos).

Geschiedenis

Gelegen dicht bij het "Romeinse" Tongeren werden ook in het huidige Hoeselt heel wat overblijfselen ontdekt uit de Romeinse tijd die wijzen op een belangrijke kolonisatie.

Reeds vóór de Karolingische tijd (8e eeuw) werd hier een parochie gesticht, een afscheiding van de Onze-Lieve-Vrouweparochie te Tongeren. Hoeselt was deel van het koninklijk Frankisch kroongebied. Al snel kwam Hoeselt echter onder het directe bestuur van de Prins-bisschop van Luik.

In 1066 werd het tiendrecht en het patronaatsrecht van de parochie Hoeselt door Prins-bisschop Theoduinus van Luik geschonken aan het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Hoei.

Uit de moederparochie Hoeselt ontstonden later 7 onafhankelijke parochies: Sint-Huibrechts-Hern en Vliermaal (omstreeks 1250); Beverst, Romershoven, Schalkhoven, Werm en Alt-Hoeselt (alle in 1830) en uiteindelijk ook Onze-Lieve-Vrouw (Hoeselt) (1948).

Reeds in de Frankische tijd vonden er kleinschalige ontginningen plaats, waarvan de oudste akkers op de zuidelijke hellingen nog getuige zijn. In de 12e en 13e eeuw werden verdere ontginningen doorgevoerd. In de feodale tijd was Hoeselt in acht kwartieren ingedeeld en viel rechtstreeks onder de Prins-bisschop van Luik, wiens gezag vertegenwoordigd was door een kelleneer (voogd). In 1619 werden de heerlijke rechten van Hoeselt verleend aan de Landcommanderij van Alden Biesen, zodat achtereenvolgens de Landcommandeurs Edmond Huyn van Amstenraedt, Godfried Huyn van Amstenraedt en Edmond Godfried van Bocholtz heren van Hoeselt waren. In de eerste jaren dat Edmond Huyn van Amstenraedt heer van Hoeselt was, werd het oude kasteel van de familie Corswarm (sinds 1450 in Hoeselt) door een nieuw vervangen -wellicht door Art of Arnold, wiens vader André en grootvader Art al burgemeester van Hoeselt waren geweest. Arnold trouwde rond 1625 in Luik en verkocht zijn leengoed met het pas herbouwde kasteel in 1629 aan zijn zwager, greffier Willem Moffar of Moffarts. Hij had zijn vrij aanzienlijke erfdeel dan reeds ontvangen, maar Arnold bleef de drukkersstiel sur le Marché in Luik nog drie jaar verder beoefenen. Hij had namelijk de drukkerij van zijn oom van moederszijde Pierre de Heers of Heer rond 1598 overgenomen. Hij werd door hem in zijn testament "présentement mon fidèl et bien aymé serviteur" genoemd. Samen met zijn vrouw Marguerite de Liverloo, burgemeestersdochter in Luik, stelde hij op 18 juli een testament op, en richtte daarin een studiebeurs in aan het Luiks College in Leuven, bedoeld voor alle afstammelingen van zijn vader. Hijzelf stierf kinderloos. Hij bedacht ook het ziekenhuis van Bavière met zijn allodiale goederen, en zijn vrouw was weldoenster van de Luikse karmelieten. Nochtans is er ook sprake van "désastres financiers". In 1683 kwamen de heerlijke rechten weer aan Luik en werd Bernard Guillaume de Hinnisdael, kanunnik van het kapittel van de Sint-Lambertuskathedraal te Luik, tijdelijk Heer van Hoeselt. In 1704 kwam de heerlijkheid aan Willem-Gerard Moffarts, en de familie Moffarts bleef verbonden aan de heerlijkheid tot aan de Franse tijd.

De gemeente bleef altijd een landbouwdorp, waar tegenwoordig vooral ook de fruitteelt wordt beoefend. Ten noorden van de kom van Hoeselt werd na de Tweede Wereldoorlog een bedrijventerrein ingericht nabij de E313.

In 1971 werden de gemeenten Romershoven en Werm geannexeerd, en in 1977 gingen ook Schalkhoven en Sint-Huibrechts-Hern onderdeel van de gemeente uitmaken.

Vanaf 1 januari 2025 zal Hoeselt samen met de stad Bilzen opgaan in de nieuwe fusiegemeente Bilzen-Hoeselt.

Geografie

Kernen

Naast Hoeselt zelf telt de fusiegemeente nog vier deelgemeenten

Deelgemeenten

# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS code
1 Hoeselt 18,67 6.991 374 73032A
2 Werm 1,95 715 367 73032B
3 Romershoven 2,93 811 276 73032C
4 Sint-Huibrechts-Hern 4,12 920 223 73032D
5 Schalkhoven 2,43 293 121 73032E

Andere kernen

Deelgemeente Hoeselt bestaat verder nog uit de zelfstandige parochie Alt-Hoeselt in het zuiden, en uit de Onze-Lieve-Vrouwparochie (soms ook wel de Neder of Neroy(e) genoemd) in het noorden. Het gehucht Vrijhern maakt deel uit van deelgemeente Sint-Huibrechts-Hern.

Demografie

Demografische evolutie voor de fusie

  • Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[1] Evolutie: 1992=index 100
1992 8.757 100,0
1993 8.814 100,7
1994 8.806 100,6
1995 8.899 101,6
1996 8.956 102,3
1997 9.023 103,0
1998 9.085 103,7
1999 9.078 103,7
2000 9.133 104,3
2001 9.210 105,2
2002 9.212 105,2
2003 9.231 105,4
2004 9.271 105,9
2005 9.229 105,4
2006 9.265 105,8
2007 9.343 106,7
2008 9.417 107,5
2009 9.424 107,6
2010 9.516 108,7
2011 9.602 109,6
2012 9.588 109,5
2013 9.618 109,8
2014 9.627 109,9
2015 9.608 109,7
2016 9.643 110,1
2017 9.709 110,9
2018 9.685 110,6
2019 9.688 110,6
2020 9.730 111,1
2021 9.740 111,2
2022 9.833 112,3
2023 9.921 113,3
2024 10.080 115,1

Politiek

Structuur

De gemeente Hoeselt ligt in het kieskanton Bilzen en het provinciedistrict Tongeren, het kiesarrondissement Hasselt-Tongeren-Maaseik (identiek aan de kieskring Limburg).

Hoeselt Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Vlag Vlaanderen Vlaanderen Vlag Limburg Limburg Tongeren Hoeselt
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Limburg Hasselt-Tongeren-Maaseik Tongeren Bilzen Hoeselt
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Geschiedenis

(Voormalige) Burgemeesters

Tijdspanne Burgemeester
1971 - 1983 Jozef Thoelen (CVP)
1983 - 1987 Joris Hardy
1987 - 1989 Jean Duelen
1989 - 2000 Fons Capiot[2][3] (CVP)
2001 - 2012 Annette Stulens[4] (NIEUW)
2013 - 2015 Guy Thys (N-VA)
2016-2023 Werner Raskin[5] (VLD-plus)
2024-2024 Yves Croux (VLD-plus)

Legislatuur 1977 - 1982

De christendemocratische[6] lijst Christelijk Vlaams Volks (CVV), aangevoerd door Jozef Thoelen, wint de verkiezingen met een absolute meerderheid.

Legislatuur 2001 - 2006

De CVP komt bij de verkiezingen van 2000 verdeeld aan de start. Enerzijds is er de CVP-kieslijst, anderzijds de scheurlijst Vlaamse Christen Democraten (VCD) van voormalig CVP-voorzitter Luc Jeurissen.[7] Kort na de verkiezingen komt het tot een breuk tussen voormalig burgemeester Fons Capiot en de partij, hieruit ontstond de Christen Democraten Hoeselt (cdh). In 2005 herenigden de VCD en CD&V.

Legislatuur 2013 - 2018

OP de verkiezingszondag van 14 oktober 2012 haalden vier partijen zetels voor de gemeenteraad van 2013 tot eind 2018. VLD-plus werd de grootste partij met zeven zetels. N-VA-Nieuw haalde net als Best (een fusie van CD&V en dissidente leden van NIEUW) zes zetels en CDH (Christen Democraten Hoeselt) twee. Een bestuurscoalitie werd gevormd tussen VLD-plus, N-VA-Nieuw en CDH die samen 15 van de 21 raadsleden tellen. Kleinste partij CDH mag zes jaar de gemeenteraad voorzitten met Alfons Capiot terwijl VLD-plus en N-VA-Nieuw de burgemeester- en schepenzetels delen. Guy Thys (N-VA) wordt burgemeester van 2013 tot eind 2015, daarna wordt hij opgevolgd door Werner Raskin (VLD-plus). Hilde Buysmans (N-VA) is voorzitter van het OCMW. In 2016 werd bekend dat CD&V en cdh opnieuw zouden samensmelten.[8]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen van 1976 tot en met 2018

Partij of kartel 10-10-1976[9] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[10] 14-10-2012[11] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 19 % 19 % 19 % 19 % 21 % 21 % 21 % 21
Christen Democraten Hoeselt4/ WIJ Hoeselt5 58,181 11 41,472 8 26,032 5 34,92 7 25,442 6 15,274 3 11,784 2 14,65 2
CVV1/ CVP2/ CD&V6/ BEST Hoeselt7/ BEST GroenB 19,316 4 23,667 6 26,4B 6
VCD3 12,763 2
sp.a-Groen!A/ BEST GroenB - - - - - 7,27A 1 -
SP1/ sp.a-Groen!A / sp.a2 - - 9,781 1 10,851 1 8,371 1 4,892 0 -
HAB1/ VU2/ NIEUW3/ NIEUW-N-VA4/ N-VA/Nieuw5 - 58,531 11 33,482 8 33,111 7 21,713 5 25,953 6 26,624 6 20,95 4
PVV1/ VLD2/ VLD-VIVANT3/ VLD-plus4 - - 24,511 5 21,142 4 31,722 7 22,163 5 28,204 7 38,14 9
Vlaams Belang - - - - 10,05 2 4,85 0 -
HIH - - 4,44 0 - - - - -
ADDA - - 1,77 0 - - - - -
GBLH 41,82 8 - - - - - - -
Totaal stemmen 5479 5857 6204 6527 6938 7129 7184 7205
Opkomst % 97,95 97,16 96,32 96,81 94,90 95,0
Blanco en ongeldig % 2,15 4,76 3,71 4,55 4,08 3,66 4,68 4,5

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
Voor de verkiezingsresultaten van 2024 en later zie de gemeente Bilzen-Hoeselt

Bezienswaardigheden

Zie ook: Lijst van onroerend erfgoed in Hoeselt

Natuur en landschap

Hoeselt bevindt zich in de regio Vochtig Haspengouw. De kern van Hoeselt leunt nog aan bij het meer stedelijke Bilzen maar het grondgebied van de gemeente ten zuiden van de kern heeft alle kenmerken van een ruraal landschap van vochtig Haspengouw: natuurlijke valleien, reliëfverschillen met valleihellingen, kasteeldomeinen met bossen, lintbebouwing, boomgaarden en graslanden.

Hoeselt ligt op een heuvelige vlakte waarvan de hoogte varieert van 45 tot 100 meter. Ten oosten van Hoeselt bevindt zich de vallei van de Demer, waar zich broekbossen bevinden.

Bekende personen

Zie de categorie Hoeselt van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.