Aldosterona

A aldosterona^[1] é unha hormona esteroide^[2][3] do grupo dos mineralocorticoides producida pola parte externa da (zona glomerulosa do córtex adrenal da glándula adrenal (ou suprarrenal), que actúa principalmente no túbulo distal e túbulo colector dos nefróns (túbulos funcionais dos riles), e o seu efecto é causar a conservación do sodio, a secreción do potasio, o incremento da retrención de auga, e o aumento da presión arterial. O efecto global da aldosterona é incrementar a reabsorción de ións e auga nos riles, o cal aumenta o volume sanguíneo e, por tanto, a presión arterial.

Os fármacos que interfiren coa secreción e ación da aldosterona utilízanse como antihipertensivos. Un exemplo é a espironolactona, que fai diminuír a presión sanguínea ao bloquear o receptor da aldosterona. A aldosterona forma parte do sistema renina-anxiotensina.

A súa actividade está reducida na enfermidade de Addison e incrementada na síndrome de Conn.

Foi illada por Simpson e Tait en 1953.^[4]

Os corticosteroides sintetízanse a partir do colesterol no córtex adrenal. A maioría das reaccións esteroidoxénicas son catalizadas polos encimas da familia do citocromo P450. Están localizados nas mitocondrias e requiren adrenodoxina como cofactor (excepto a 21-hidroxilase e a 17α-hidroxilase).

A aldosterona e a corticosterona comparten a primeira parte da ruta biosintética. A última parte está mediada pola aldosterona sintase (para a aldosterona) ou pola 11β-hidroxilase (para a corticosterona). Estes encimas son case idénticos e comparten as funcións de hidroxilación na posición 11β e hidroxilación na posición 18. Pero a aldosterona sintase pode tamén levar a cabo a oxidación na posición 18. Ademais, a aldosterona sintase encóntrase só na zona glomerulosa no límite externo do córtex adrenal; a 11β-hidroxilase encóntrase na zona fasciculada e na reticular.

A síntese de aldosterona é estimulada por varios factores:

• Incremento na concentración plasmática de anxiotensina III, un metabolito da anxiotensina II.
• Incremento no plasma sanguíneo dos niveis de anxiotensina II, ACTH, ou potasio, os cales están presentes en proporción ás deficiencias de sodio no plasma. O aumento do nivel de potasio regula a síntese de aldosterona ao despolarizar as células na zona glomerulosa, o cal abre as canles de calcio dependentes de voltaxe. O nivel de anxiotensina II está regulado pola anxiotensina I, a cal á súa vez está regulada pola hormona renina. Os niveis de potasio son os estimuladores máis importantes da aldosterona.
• A proba de estimulación da ACTH utilízase ás veces para estimular a produción de aldosterona xunto coa de cortisol para determinar se hai unha insuficiencia adrenal primaria ou secundaria. Porén, a ACTH ten só un papel de menor importancia na regulación da produción de aldosterona; con hipopituitarismo non hai atrofia da zona glomerulosa.
• Acidose no plasma.
• Os receptores de estiramento situados nas aurículas do corazón. Cando se detecta un descenso na presión sanguínea, a glándula adrenal é estimulada por estes receptores de estiramento para que libere aldosterona, a cal incrementa a reabsorción de sodio da urina, suor, e intestinos. Isto causa un aumento da osmolaridade no fluído extracelular, o cal finalmente fará tornar á presión sanguínea normal.
• A adrenoglomerulotropina, un factor lipídico, obtido de extractos da glándula pineal estimula selectivamente a secreción de aldosterona.^[5]

A secreción de aldosterona ten un ritmo diúrno.^[6]

A aldosterona é o principal mineralocorticoide endóxeno humano. A desoxicorticosterona é outro membro importante deste grupo de substancias. A aldosterona tende a promover a retención de Na⁺ e auga, e diminuír a concentración de K⁺ no plasma polos seguintes mecanismos:

1. Actuando sobre os receptores de mineralocorticoidess (MR) nucleares nas células principais do túbulo distal e túbulo colector do nefrón dos riles, activa as bombas de Na⁺/K⁺ basolaterais, as cales bombean tres ións sodios fóra da célula e á vez dous ións potasio cara ao interior da célula. Isto ten como resultado unha reabsorción de sodio (Na⁺) e auga (que se absorbe xunto co sodio) cara ao sangue, e a secreción de potasio (K⁺) na urina (luz do túbulo colector).
2. A aldosterona activa a canle de soido epitelial (ENaC), incrementando a permeabilidade da membrana apical para o Na⁺.
3. O Cl^- é reabsorbido xunto con catións sodio para manter o equilibrio electroquímico do sistema.
4. A aldosterona estimula a excreción de K⁺ cara á luz do túbulo.^[7]
5. A aldosterona estimula a reabsorción de Na⁺ e auga nas glándulas salivares e sudoríparas intercambiándoo con K⁺.
6. A aldosterona estimula a secreción de H⁺ polas células intercalares dos túbulos colectores, regulando os niveis de bicarbonato (HCO₃⁻) do plasma e o seu equilibrio ácido/básico.^[8]
7. A aldosterona actúa xunto coa hormona adenohipófise vasopresina (ADH), que contribúe a conservar a auga por medio das súas accións directas sobre a reabsorción tubular renal.

A aldosterona é responsable da reabsorción de aproximadamente o 2% do sodio filtrado nos riles, o cal é case igual ao contido total de sodio do sangue humano cunha taxa de filtración glomerular (GFR) normal.^[9]

A aldosterona, moi posiblemente actuando sobre os receptores de mineralocorticoides, pode influenciar positivamente a neuroxénese na circunvolución dentada da rata.^[10]

Os receptores das hormonas esteroides son intracelulares. O complexo do receptor de mineralocorticoides da aldosterona (MR) únese no ADN a un elemento de resposta á hormona específico, o que causa a transcrición de xenes específicos.

Algúns dos xenes transcritos son fundamentais para o transporte transepitelial de sodio, incluíndo as tres subunidades proteicas da canle de sodio epitelial (ENaC), as bombas de Na⁺/K⁺ e as proteínas regulatorias destes, quinases séricas e inducidas por glicocorticoides, e o factor indutor das canles, respectivamente.

O receptor de mineralcorticoides é estimulado pola aldosterona e o cortisol, pero hai un mecanismo que protexe ao corpo do exceso de estimulación do receptor de aldosterona polos glicocorticoides, que están presenten en moita maior concentración cós mineralocorticoides nun individuo san. O mecanismo consiste nun encima chamado 11 β-hidroxiesteroide deshidroxenase (11 β-HSD). Este encima está colocalizado cos receptores de esteroides adrenais intracelulares e converte o cortisol (un mineralcorticoide activo) en cortisona, un metabolito relativamente inactivo con pouca afinidade polo MR. A regalicia, que contén ácido glicirretínico, pode inhibir a 11 β-HSD e causar unha síndrome de exceso de mineralcorticoides.

A anxiotensina está implicada na regulación da produción de aldosterona e é o mecanismo central desta regulación.^[12] A anxiotensina II actúa sinerxicamente co potasio, e a retroalimentación do potasio é virtualmente inoperativa cando a anxiotensina II non está presente.^[13] Unha pequena porción da regulación feita pola anxiotensina II ten que producirse indirectamente debido ao descenso do fluxo sanguíneo no fígado causado pola constrición dos capilares.^[14] Cando o fluxo sanguíneo diminúe tamén diminúe a destrución da aldosterona polos encimas do fígado.

A cantidade de aldosterona secretada é función directa da cantidade de potasio sérico,^[15][16] probablemente detectado polos sensores da arteria carótide.^[17][18]

A ACTH (péptido hipofisario) tamén ten algún efecto estimulante sobre a produción de aldosterona probablemente ao estimular a formación de desoxicorticosterona, un precursor da aldosterona.^[19] A aldosterona aumenta cando se perde sangue,^[20] no embarazo,^[21] e posiblemente por outras circunstancias tales como exercicio físico, shock por endotoxinas, e queimaduras.^[22][23]

A produción de aldosterona está tamén afectada polo control nervioso simpático, que depende da presión na arteria corótide,^[17] dor, postura,^[21] e probablemente das emocións como ansiedade, medo, e hostilidade ^[24] (incluído o estrés cirúrxico).^[25] A ansiedade fai aumentar a aldosterona ^[24][26].

Os barorreceptores sensibles á presión atópanse nas paredes dos vasos sanguíneos de case todas as arterias grandes do tórax e pescozo, pero son especialmente abundantes nos seos das arterias carótides e no caxato da aorta. Estes receptores especializados son sensibles aos cambios na presión arterial media. Un incremento na presión orixina un incremento no envío de impulsos dos barorreceptores e unha resposta de retroalimentación negativa, que baixa a presión arterial sistémica. A liberación de aldosterona causa a retención de sodio e auga, o cal causa un aumento do volume sanguíneo, e un incremento da presión sanguínea, pero este aumento será detectado polos barorreceptores e empezará a resposta de retroalimentación negativa.^[27] Para manter a homeostase normal estes receptores tamén detectan a presión sanguínea baixa e o volume sanguíneo baixo, o que causa a liberación de aldosterona. Isto ten como resultado a retención de sodio nos riles, retención de auga e aumento do volume sanguíneo.^[28]

Realízase a través do sistema renina-anxiotensina-aldosterona (RAAS)

A cantidade de aldosterona é unha función inversa ao consumo de sodio detectado pola presión osmótica.^[29] A pendente da resposta da aldosterona ao potasio sérico é case independente do consumo de sodio.^[30] A aldosterona aumenta moito con consumos baixos de sodio, pero o grao de incremento de aldosterona plasmática cando aumento o potasio no soro non é moito menor cando o consumo de sodio é alto que cando é baixo. Así, o potasio está fortemente regulado en todos os graos de consumo de sodio pola aldosterona cando a subministración de potasio é o axeitado, como ocorre normalmente nas dietas primitivas.

A propia concentración de aldosterona exerce un control por retroalimentación, que é pouco potente comparado coa retroalimentación por electrólitos (ións disoltos) a curto prazo.^[22]

No hiperaldosteronismo están incrementados anormalmente os niveis de aldosterona, e no hipoaldosteronismo están anormalmente baixos.

A cantidade de aldosterona en sangue pode medirse pola concentración de aldosterona plasmática (PAC), que se pode comparar coa actividade de renina plasmática (PRA) calculando a proporción aldosterona/renina.

O aldosteronismo primario (tamén chamado hiperaldosteronismo primario) está caracterizado pola sobreprodución de aldosterona polas glándulas adrenais,^[33] ou é o resultado da excesiva secreción de renina. Produce hipertensión arterial asociada con hipocalemia, xeralmente un indicio para o diagnóstico. O hiperaldosteronismo secundario débese á sobrerreactividade do sistema renina-anxiotensina.

A síndrome de Conn's é un hiperaldosteronismo primario causado por un adenoma que produce aldosterona.

Dependendo da causa e outros factores, o hiperaldosteronismo pode tratarse cirurxicamente ou medicándose con antagonistas da aldosterona.

Unha proba de estimulación da ACTH para a aldosterona pode ser de axuda para detrminar a causa do hipoaldosteronismo, na que unha baixa resposta de aldosterona indica hipoaldosteronismo primario nas glándulas adrenais, entanto que unha resposta grande indica hipoaldosteronismo secundario.

• 
  Vía de síntese de corticosteroides nas ratas.
• 
  Corticosterona.

• Mineralocorticoide
• Corticosteroides
• Glicocorticoide