Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Πατριαρχείο Μόσχας)

Για άλλες Eκκλησίες με παρεμφερή ονομασία, δείτε: Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία

Καθεδρικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Λαύρα του Κιέβου
ΙδρυτήςΡωσική Ορθόδοξη Εκκλησία
Ανεξαρτησία1990
Αναγνώριση1990
ΠροκαθήμενοςΜητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Ονούφριος
ΈδραΛαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου

(Επί του παρόντος, η Κάτω Λαύρα είναι υπό τη δικαιοδοσία της και η Άνω Λαύρα υπό τη δικαιοδοσία του Ιστορικού και Πολιτιστικού Κέντρου Κιέβου-Πετσέρσκ).

  • Επίσημη μελλοντική έδρα της ΟΟΕ(Π.Μ) θα είναι ο Καθεδρικός Ναός της Αναστάσεως του Χριστού (υπό κατασκευή).
Επικράτεια Ουκρανία
Κυριότητες Ουκρανία
ΓλώσσαΕκκλησιαστική Σλαβονική (ρωσική παραλλαγή), Ουκρανική, Ρουμανική
Πιστοί13,6 % (Ιανουάριος 2020)[1][2]
Επίσκοποι114[3] (53 μέλη Ι.Σ.)
Δικτυακός τόποςhttp://church.ua http://pravoslavye.org.ua/

Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (συντογραφία στα αγγλικά: UOC, ουκρανικά: Українська Православна Церква, ρωσικά: Украинская Православная Церковь) είναι μία de jure αυτοδιοικούμενη-αυτόνομη (μη αυτοκέφαλη) εκκλησία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ουκρανία, υπό εκκλησιαστική ένωση με το Πατριαρχείο της Μόσχας. Σύμφωνα με τον καταστατικό χάρτη του Πατριαρχείου, ορίζεται ως «αυτοδιοικούμενη εκκλησία με δικαιώματα ευρείας αυτονομίας».[4] Προκαθήμενός της είναι ο Μητροπολίτης Κιέβου Ονούφριος.

Στις 27 Μαΐου 2022, διακήρυξε την πλήρη ανεξαρτησία[5] της από το Πατριαρχείο της Μόσχας και καταδίκασε την στάση του Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλου για την στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Παρά την διακήρυξη αυτή, στις 24 Αυγούστου 2024, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι υπέγραψε Νόμο του κοινοβουλίου (Βερχόβνα Ράντα) για την απαγόρευση οργανώσεων που συνδέονται με την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, προκαλώντας αντιδράσεις.[6]

Ονομασία και αναγνώριση

Ο προκαθήμενος της ΟΟΕ, Μητροπολίτης Κιέβου Ονούφριος

Μέχρι το 2018 ήταν η μόνη Εκκλησία που αναγνωριζόταν ως κανονική από τις υπόλοιπες, κατά τόπους, Ορθόδοξες Εκκλησίες. Σήμερα, η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (UOC) εξακολουθεί να αναγνωρίζεται ως η κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας, εκτός του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και της Εκκλησίας της Ελλάδος, που έχουν αναγνωρίσει την Αυτοκεφαλία και θεωρούν ως κανονική την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας (OCU).

Εκκλησιαστικές δομές

Πρόκειται για μία, από τις τρεις ορθόδοξες εκκλησιαστικές δομές, που λειτουργούν σήμερα στην Ουκρανία, θεωρώντας ότι είναι οι διάδοχες της ιστορικής Μητρόπολης Κιέβου και πάντων των Ρως.[7][8]. Στις ουκρανικές κρατικές αρχές είναι καταχωρημένη ως «Μητρόπολη Κιέβου της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας» (Київська митрополія Української православної церкви) από το 1991.[9] Καθώς εκκλησιαστικά υπάγεται στο Πατριαρχείο Μόσχας, η Εκκλησία αναφέρεται ανεπισήμως ως Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Πατριαρχείο Μόσχας). Έτσι, διακρίνεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας (OCU),[10][11] η οποία έχει λάβει κανονικά Αυτοκεφαλία από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.[10][11][12][13][14][15][15]

Στην Ουκρανία λειτουργεί, επίσης, η πολύ μικρή εκκλησιαστική δομή με το όνομα «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Πατριαρχείο Κιέβου)» (UOC-KP), η οποία έχει προκαθήμενο τον μητροπολίτη Φιλάρετο (Ντενισένκο), που αυτοαποκαλείται Πατριάρχης και δεν έχει ευχαριστιακή κοινωνία με καμία Ορθόδοξη Εκκλησία ανά τον κόσμο. Μέχρι τις 25 Ιουνίου 2019 ο ίδιος και οι πιστοί του συμετείχαν στην αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, αλλά αποχώρησαν καταγγέλλοντάς την.[16]

Ιστορία

Δείτε επίσης: Μητρόπολη Κιέβου

Πρώτα χρόνια

Η Μητρόπολη Κιέβου και πάντων των Ρως ήταν ιστορική Εκκλησία, η οποία αναπτύχθηκε εντός του κράτους των Ρως του Κιέβου (και, σε μεγαλύτερη κλίμακα, στη Ρουθηνία). Σύμφωνα με την παράδοση, οι καταβολές της ανάγονται στη βάπτιση του Πρίγκιπα Βλαδίμηρου Α' του Μεγάλου, το 988[17], παρά το γεγονός ότι ο Χριστιανισμός είχε διαδοθεί στην ευρύτερη περιοχή αρκετό καιρό νωρίτερα. Η Μητρόπολη αυτή παρέμεινε στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως έως τα τέλη του 17ου αιώνα.

Υπαγωγή στη Μόσχα

Μετά την επέκταση της κυριαρχίας του Βασιλείου της Μεγάλης Ρωσίας στις ανατολικές επαρχίες της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας, ο τσάρος Μέγας Πέτρος ανταποκρίθηκε στο επίμονο αίτημα του Πατριάρχη Μόσχας Ιωακείμ (1674-90) να ζητήσει από τον Οικουμενικό Πατριάρχη την υπαγωγή και στην εκκλησιαστική του δικαιοδοσία των προσαρτηθεισών στη κυριαρχία του Βασιλείου της Μεγάλης Ρωσίας ανατολικών επαρχιών της Ουκρανίας. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος Δ΄ απέρριψε το αίτημα του τσάρου και με Συνοδική Πράξη (1686) παραχώρησε κατ' οικονομίαν στον Πατριάρχη Μόσχας μόνο την άδεια να χειροτονεί ή να ενθρονίζει τον εκλεγμένο από την Κληρικολαϊκή συνέλευση της Μητροπόλεως Κιέβου υποψήφιο Μητροπολίτη Κιέβου, υπό τον απόλυτο όμως και απαραίτητο όρο, ότι ο Μητροπολίτης Κιέβου θα μνημονεύει σε κάθε θεία Λειτουργία το όνομα του Οικουμενικού Πατριάρχη. Η μνημόνευση αυτή είχε την έννοια ότι ο Μητροπολίτης Κιέβου παρέμενε πάντοτε ως «έξαρχος» στην κανονική δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως[α].

Το 1722 η Μητρόπολη Κιέβου έγινε de facto μια από τις επισκοπές του Πατριαρχείου Μόσχας, όταν ο Μέγας Πέτρος διόρισε τον Βαρλαάμ (Βονιάτοβιτς) στο βαθμό του αρχιεπισκόπου και όχι του μητροπολίτη. Κατά τη διάρκεια των αιώνων που ακολούθησαν, η μνημόνευση του Οικουμενικού Πατριάρχη ατόνισε και χάθηκε, ενώ η Ουκρανική Εκκλησία θεωρούνταν τμήμα της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Στις 27 Οκτωβρίου 1990, η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Μόσχας παραχώρησε αυτονομία (καθεστώς που όμως δεν είναι αυτοκέφαλο)[19], με την σχετική απόφαση να παραδίδεται στον τότε Αρχιεπίσκοπο Κιέβου Φιλάρετο. Αυτός έκτοτε έφερε τον τίτλο «Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας[20]».

Απόπειρες ανεξαρτησίας

Μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας (24 Αυγούστου 1991) συνεκλήθη στις 1-2 Νοεμβρίου 1991 τοπική Σύνοδος της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας υπό τον Μητροπολίτη Φιλάρετο και αποφάσισε να υποβάλει αίτημα Αυτοκεφαλίας στο Πατριαρχείο Μόσχας[20]. Η επόμενη Σύνοδος του Πατριαρχείου Μόσχας, που συνήλθε τον Μάρτιο του 1992, δεν εξέτασε το αίτημα αλλά ζήτησε την παραίτηση του Μητροπολίτη Φιλαρέτου[β]. Ο Φιλάρετος, επιστρέφοντας στην Ουκρανία δήλωσε ότι πιέστηκε να δηλώσει ότι θα παραιτηθεί και ότι δεν πρόκειται τελικά να το κάνει.

Ο Φιλάρετος καθαιρέθηκε από το Πατριαρχείο Μόσχας στις 27 Μαΐου 1992. Είχε προηγηθεί σύνοδος επισκόπων πιστών στο Πατριαρχείο Μόσχας, η οποία εξέλεξε νέο προκαθήμενο της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας τον Βλαδίμηρο (Μαρκιάνοβιτς Σάμπονταν). Ο Φιλάρετος και οι ακόλουθοί του συνήλθαν σε άλλη σύνοδο τον Ιούνιο του 1992, η οποία ίδρυσε την «Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Πατριαρχείο Κιέβου)» και εξέλεξε Πατριάρχη τον Μοστισλάβο (Ιβάνοβιτς Σκρίπνικ). Το 1997, το Πατριαρχείο Μόσχας αναθεμάτισε τον Φιλάρετο[22][23].

Το λεγόμενο «Πατριαρχείο Κιέβου» δεν αναγνωρίστηκε από καμία Ορθόδοξη Εκκλησία και, για τα επόμενα χρόνια, η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία παρέμεινε η μόνη αναγνωρισμένη Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ουκρανία, σε εκκλησιαστική κοινωνία με τις υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες, μέσω της υπαγωγής της στο Πατριαρχείο Μόσχας. Όσοι δεν δέχτηκαν την ένωση με τον Φιλάρετο και την ίδρυση του Πατριαρχείου του το 1991, συνέχισαν την λειτουργία μίας ακόμη εκκλησιαστικής δομής, της λεγόμενης Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας, με επικεφαλής τον Πατριάρχη Δημήτριο (Γιάρεμα).

Δημιουργία Αυτοκέφαλης Εκκλησίας

Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία το 2014 εντάθηκαν οι πιέσεις από την Ουκρανική πολιτειακή ηγεσία για τη δημιουργία μίας ενιαίας Ορθόδοξης Εκκλησίας στη χώρα, ανεξάρτητης από το Πατριαρχείο Μόσχας. Τον Οκτώβριο του 2018, το Οικουμενικό Πατριαρχείο δέχθηκε τις προσφυγές των επικεφαλής των δύο ως τότε θεωρούμενων σχισματικών Εκκλησιών, Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Πατριαρχείο Κιέβου) και Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία, έκρινε ότι βρέθηκαν σε σχίσμα για μη δογματικούς λόγους και αποφάσισε την επαναφορά των ίδιων στους ιερατικούς τους βαθμούς, και των πιστών των δύο Εκκλησιών σε εκκλησιαστική κοινωνία[γ]. Μετά από πολύμηνες προετοιμασίες, στις 15 Δεκεμβρίου 2018 συνεκλήθη στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας στο Κίεβο Σύνοδος, με τη συμμετοχή όλων των επισκόπων των δύο πρώην σχισματικών Εκκλησιών, καθώς και δύο επισκόπων της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η ίδια συνέλευση εξέλεξε ως προκαθήμενο της Εκκλησίας της Ουκρανίας και Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας τον Μητροπολίτη Επιφάνιο[25][26]. Το διάταγμα (Τόμος) για την αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας υπογράφηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 5 Ιανουαρίου 2019 και την επομένη, ανήμερα της εορτής των Θεοφανίων, πραγματοποιήθηκε η επίσημη παραλαβή του Τόμου της αυτοκεφαλίας, που φιλοτεχνήθηκε στη Μονή Ξενοφώντος του Αγίου Όρους[27].

Η χορήγηση αυτοκεφαλίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας το 2019 προκάλεσε την αντίδραση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που γι' αυτόν τον λόγο αποφάσισε να διακόψει την εκκλησιαστική κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως[28].

Σημερινή κατάσταση

Οι δύο Ορθόδοξες Εκκλησίες λειτουργούν σήμερα παράλληλα στην χώρα, με τους πιστούς να είναι μοιρασμένοι. Οι κρατικές αρχές επιδιώκουν την απεξάρτηση των πιστών και των κληρικών από την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, ακόμη και με βίαια μέτρα και συλλήψεις, με αφορμή την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.[29]

Με ψήφισμα που ενέκρινε στις 27 Μαΐου 2022, διαρκούσης της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, το διευρυμένο Συμβούλιο της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αποφάσισε την πλήρη αυτονόμηση της από το Πατριαρχείο Μόσχας, ανακοινώνοντας ότι διαφωνεί με τις θέσεις του Πατριάρχη Μόσχας Κυρίλλου για την στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Στο επίσημο ανακοινωθέν σημειώνεται ότι προχώρησε σε τροποποιήσεις στον Καταστατικό της Χάρτη, οι οποίες μαρτυρούν την πλήρη ανεξαρτησία και αυτονόμηση της[30].

Στις 7 Ιουνίου, η Ιερά Σύνοδος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αποφάσισε οι Επισκοπές της Κριμαίας που υπάγονταν στην Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, να υπάγονται απευθείας στον Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών, Κύριλλο, μετά από εκκλήσεις που απηύθυναν οι μητροπολίτες Θεοδοσίας, Συμφερουπόλεως και Κριμαίας και ο επίσκοπος Ντζανκόι[31][32].

Στις 20 Αυγούστου 2024, το κοινοβούλιο της Ουκρανίας (Βερχόβνα Ράντα) απαγόρευσε την δράση οργανώσεων που συνδέονται με την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, υιοθετώντας Νόμο «Για την προστασία της συνταγματικής τάξης στον τομέα των δραστηριοτήτων των θρησκευτικών οργανώσεων».[33][34] Οι ουκρανικές θρησκευτικές οργανώσεις που συνδέονται με την Ρωσική Εκκλησία θα απαγορευτούν 9 μήνες από τη στιγμή που η αρμόδια Κρατική Υπηρεσία εκδώσει τη διαταγή, εάν αυτή η θρησκευτική οργάνωση δεν διακόψει τις σχέσεις της με το Πατριαρχείο Μόσχας.[35][36] Το νέο νόμο υπέγραψε στις 24 Αυγούστου, ο πρόεδρος της χώρας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.[37]

Η απόφαση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις, με την Επιτροπή Διεθνών Θρησκευτικών Ελευθεριών των ΗΠΑ να εκφράζει με επιστολή της, τον Απρίλιο 2024, την ανησυχία για την κατάσταση που προκαλείται και την ουκρανική κυβέρνηση να απαντά για τον ρόλο που έπαιξε η εθνική ασφάλεια στην παρακολούθηση των θρησκευτικών δραστηριοτήτων.[38]

Η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Μόσχας, καταδίκασε το Νόμο, θεωρώντας τον ασυμβίβαστο με την έννοια του κράτους δικαίου και κορύφωση της καταστροφής της πλειοψηφικής θρησκευτικής κοινότητας επιρρίπτοντας ευθύνες στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.[39] Την ανησυχία τους για το θέμα και την καταδίκη του Νόμου αυτού εξέφρασαν ο Πατριάρχης Αντιοχείας Ιωάννης Ι΄, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, η Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία, η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Τσεχίας και Σλοβακίας και η Αρχιεπισκοπή Αχρίδος (Βόρειας Μακεδονίας).[40][41][42][43][44][45][46]

Παρέμβαση για το θέμα έκανε και ο Πάπας Φραγκίσκος,[47] καθώς και ο Καθολικός Πατριάρχης Απάντων των Αρμενίων, Καρεκίν Β΄.[48]

Απομάκρυνση από λαύρες και ναούς

Παρά την αναφορά περί αυτονόμησής της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας από το Πατριαρχείο Μόσχας, οι ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας πραγματοποίησαν εφόδους και έρευνες σε μονές και θρησκευτικά ιδρύματά της μετά τον Νοέμβριο του 2022, αναζητώντας δολιοφθορείς μεταξύ των ιερωμένων. Η ουκρανική υπηρεσία ασφαλείας (SBU) ανέκρινε δεκάδες ανώτατους κληρικούς, υποβάλλοντας ορισμένους από αυτούς σε ηλεκτρονικό τεστ αληθείας. Παράλληλα, ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι προανήγγειλε νομοσχέδιο που, όπως είπε, «θα καταστήσει αδύνατο σε θρησκευτικές οργανώσεις που διατηρούν δεσμούς με κέντρα επιρροής στη Ρωσική Ομοσπονδία, να λειτουργούν στο ουκρανικό έδαφος»[49][50][51].

Τον Μάρτιο του 2023, το υπουργικό συμβούλιο υπέβαλε σχέδιο ψηφίσματος στην Βουλή της χώρας για να τερματιστεί η συμφωνία μίσθωσης με την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας που αφορά στα κτίρια της Λαύρας του Ποτσάιφ[52]. Αιτήσεις για την διεκδίκηση της Λαύρας του Ποτσάιφ είχαν υποβάλει στην κυβέρνηση, τόσο η αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, όσο και η ουνίτικη Ουκρανική Ελληνοκαθολική Εκκλησία[53][54]. Είχε προηγηθεί ανάλογη απόφαση για την ιστορική Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου[55]. Από τις 20 Μαρτίου 2023 απαγορεύτηκε σε μοναχούς και πιστούς η πρόσβαση στα ιερά σκηνώματα των άφθαρτων αγίων που φυλάσσονται στα ιερά σπήλαια, αλλά και η πρόσβαση σε μονάζοντες στους Ιερούς ναούς της Λαύρας Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, Συλλήψεως της Αγίας Άννης και «Ζεστού», δηλαδή σχεδόν όλους τους ναούς όπου η αδελφότητα τελούσε τις ιερές ακολουθίες[56].

Διώξεις σε ιεράρχες

Την 1η Απριλίου 2023, με απόφαση δικαστηρίου του Κιέβου, επιβλήθηκε στον μητροπολίτη Βίσγκοροντ και Τσερνόμπιλ Παύλο, ηγούμενο της Λαύρας των Σπηλαίων, ποινή 60 ημερών σε κατ' οίκον περιορισμό με προληπτικό μέτρο το ηλεκτρονικό βραχιόλι, ενώ του απαγορεύθηκε να μεταβεί στην Λαύρα και να λειτουργήσει. Κατηγορήθηκε ότι, σε τηλεφωνική συνομιλία που είχε, προσπάθησε να δικαιολογήσει την επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία.[57] Η ίδια ποινή επιβλήθηκε στις 12 Απριλίου, από δικαστήριο του Τσερκάσι, στον μητροπολίτη Τσερκάσι Θεοδόσιο.[58] Στις 14 Ιουλίου, η ποινή του μητροπολίτη Βίσγκοροντ και Τσερνόμπιλ μετατράπηκε σε προφυλάκιση, με αποτέλεσμα ο ιεράρχης να συλληφθεί και να μεταφερθεί στις φυλακές.[59] Δίωξη υπέστη, στις 25 Απριλίου 2024 και ο μητροπολίτης Αγίων Ορέων, Αρσένιος, που του επιβλήθηκε ως προληπτικό μέτρο η δίμηνη κράτηση χωρίς δικαίωμα καταβολής εγγυήσεως, κατηγορούμενος για «υπονομευτική δράση».[60]

Στις 7 Αυγούστου, δικαστήριο της Ουκρανίας καταδίκασε σε 5 χρόνια φυλάκιση και δέσμευση της περιουσίας του τον μητροπολίτη Τούλτσιν Ιωνάθαν, για τις κατηγορίες της κατοχής φιλορωσικών φυλλαδίων τα οποία κατέβασε από το διαδίκτυο και τα μοίρασε σε ιερείς. Ο ίδιος, έκανε λόγο για κακόβουλη προπαγάνδα παραπληροφόρησης και παράνομες έρευνες με πλαστά στοιχεία.[61]

Παραπομπές

  1. ↑ Особливості релігійного і церковно-релігійного самовизначення громадян України: Тенденції 2000-2020рр (pdf). Центр Разумкова. 2020. 
  2. ↑ «Конфесійна та церковна належність громадян України (січень 2020 р. соціологія)». 
  3. ↑ «Звіт Керуючого справами Української Православної Церкви за 2022 рік». Ukrainian Orthodox Church. 24 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2022. 
  4. ↑ «Глава X. Украинская Православная Церковь». patriarchia.ru. 
  5. ↑ «Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία διακήρυξε την «πλήρη ανεξαρτησία» της από το Πατριαρχείο της Μόσχας». NEWSIT. 27/05/2022. https://www.newsit.gr/kosmos/i-oukraniki-orthodoksi-ekklisia-diakirykse-tin-pliri-aneksartisia-tis-apo-to-patriarxeio-tis-mosxas/3533322/. 
  6. ↑ "Ο Ζελένσκι υπέγραψε το νομοσχέδιο κατά της Ουκρανικής Εκκλησίας" ΡΟΜΦΑΙΑ 24.08.2024
  7. ↑ Хронологія історії Української Православної Церкви Αρχειοθετήθηκε 2021-07-15 στο Wayback Machine. — з сайту orthodox.org.ua
  8. ↑ Доповідь Предстоятеля УПЦ митрополита Володимира на Ювілейному Соборі Української Православної Церкви Αρχειοθετήθηκε 2022-12-14 στο Wayback Machine. — «Релігія в Україні», 08.07.2011
  9. ↑ YouControl — Υπηρεσία επαλήθευσης αντισυμβαλλομένου
    Κωδικός ЄДРПОУ 21510633
    Ημερομηνία εγγραφής 08/05/1991
    Τοποθεσία εγγραφής «Κρατική Υπηρεσία της Ουκρανίας για την Εθνοπολιτική και την Ελευθερία της Συνείδησης» (Державна служба України з етнополітики та свободи совісті)
  10. ↑ 10,0 10,1 «Kyiv Patriarchate announces official name of new Ukrainian Orthodox Church». unian.info (στα Αγγλικά). 15 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2018. 
  11. ↑ 11,0 11,1 «Official name of new Orthodox Church and title of its Primate, both according to Charter, announced». risu.org.ua. 15 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2018. 
  12. ↑ «Православна церква України буде автокефальною - статут (повний текст документу)» [The Orthodox Church of Ukraine will be autocephalous - the charter (full text of the document)]. РБК-Украина (στα Ρωσικά). 15 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2018. 
  13. ↑ Σύνταξης, Αίθουσα (15 Δεκεμβρίου 2018). «Ανακηρύχθηκε η αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας». Tribune.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2018. 
  14. ↑ «Αυτοκέφαλη η Εκκλησία της Ουκρανίας, επικεφαλής ο μητροπολίτης Επιφάνιος». The TOC. 15 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2018. 
  15. ↑ 15,0 15,1 «Щодо поминання за богослужінням Предстоятеля помісної Православної Церкви України». www.cerkva.info. 15 Δεκεμβρίου 2018. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2018. 
  16. ↑ "Ο Φιλάρετος δημιούργησε Σύνοδο και αποχώρησε από την Ουκρανική Εκκλησία", ΡΟΜΦΑΙΑ 25.06.2019
  17. ↑ Bernard Dupuis, L'Église orthodoxe (§ Destin de l'Église russe) in Encyclopédie des religions, Universalis, Paris, 2002, p. 113
  18. ↑ Φειδάς, Βλάσιος. «Η Συνοδική Πράξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου (1686) και η Αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας (1686)». Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2023. 
  19. ↑ «Украинская Православная Церковь». Πατριαρχείο Μόσχας. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2023. 
  20. ↑ 20,0 20,1 Losiev, Ihor (8 Νοεμβρίου 2012). «Filaret: A Statehood-oriented Patriarch». The Ukrainian Week. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2023. 
  21. ↑ «Определение относительно обращения епископата Украинской Православной Церкви по поводу дарования ей автокефалии / Официальные документы / Патриархия.ru». Патриархия.ru (στα Ρωσικά). Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2018. 
  22. ↑ 22,0 22,1 «Official History of the Defrocking and Anathematization of Philaret Denisenko. Documents of the June 1992, 1994, and 1997 Bishops' Councils of the Russian Orthodox Church». OrthoChristian.Com. 17 Οκτωβρίου 2018. http://orthochristian.com/116586.html. Ανακτήθηκε στις 2018-11-29. 
  23. ↑ The Russian Orthodox Church. «Statement by the Holy Synod of the Russian Orthodox Church concerning the encroachment of the Patriarchate of Constantinople on the canonical territory of the Russian Church». mospat.ru (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2018. 
  24. ↑ Παντοκρατορινός, Νικήτας (2020). Η όλη αλήθεια για το Ουκρανικό Εκκλησιαστικό Ζήτημα (PDF). Άγιον Όρος: Ιερά Μονή Παντοκράτορος. σελ. 20. 
  25. ↑ «Υπεγράφη το ιστορικό διάταγμα για την Αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας». Εφημερίδα Καθημερινή. 5 Ιανουαρίου 2019. 
  26. ↑ «Православна церква України буде автокефальною - статут (повний текст документу)» [The Orthodox Church of Ukraine will be autocephalous - the charter]. РБК-Украина. 15 Δεκεμβρίου 2018. 
  27. ↑ «Αυτό είναι το κείμενο του Τόμου της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας». ORTHODOXIA INFO. 9 Ιανουαρίου 2019. 
  28. ↑ «Εφημερίδα των Συντακτών, 05.01.2019: "Επίσημα αυτοκέφαλη η Εκκλησία της Ουκρανίας"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2021. 
  29. ↑ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 4.07.2023 - «Εξωση» σε 150 ορθόδοξους μοναχούς από τον Ζελένσκι
  30. ↑ "Δήλωση αυτονόμησης της υπό τον Ονούφριο Συνόδου που «αδειάζει» Μόσχα και Κύριλλο υπό το βάρος της κατακραυγής", ORTHODOXIA INFO 27.05.2022
  31. ↑ "Οι Επισκοπές της Κριμαίας θα υπάγονται απευθείας στον Πατριάρχη Μόσχας" ΡΟΜΦΑΙΑ 07.06.2022
  32. ↑ "Симферопольская, Джанкойская и Феодосийская епархии приняты в подчинение Патриарха и Синода Русской Православной Церкви и вошли в состав учрежденной Крымской митрополии", Επίσημη σελίδα του Πατριαρχείου Μόσχας 07.06.2022 language=ru
  33. ↑ «Ουκρανία: Προς ψήφιση το νομοσχέδιο για δεσμούς της Εκκλησίας με την Ρωσία». romfea.gr. 18 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2024. 
  34. ↑ «Ukrainian parliament votes to ban Orthodox Church over alleged links with Russia» (στα αγγλικά). The Guardian. Reuters. 2023-10-20. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/2023/oct/20/ukrainian-parliament-votes-to-ban-orthodox-church-over-alleged-links-with-russia. 
  35. ↑ «Ουκρανία: Το Κοινοβούλιο απαγόρευσε την Ορθόδοξη Εκκλησία που συνδέεται με τη Μόσχα». protagon.gr. 20 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2024. 
  36. ↑ «Ukraine's parliament moves forward on 'cleansing' Moscow-linked church». POLITICO (στα Αγγλικά). 20 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2024. 
  37. ↑ «Ουκρανία: Ο Ζελένσκι υπέγραψε την απαγόρευση της Ορθόδοξης Εκκλησίας που συνδέεται με το Πατριαρχείο Μόσχας». ieidiseis.gr. 24 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2024. 
  38. ↑ «Україна дала відповіді Комісії США з релігійної свободи щодо останньої версії законопроекту № 8371 про заборону УПЦ МП - РІСУ». Релігійно-інформаційна служба України (στα Ουκρανικά). 11 Μαΐου 2024. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2024. 
  39. ↑ «Ουκρανία: Πατριαρχείο Μόσχας: Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ευθύνεται για τον διωγμό στην Ουκρανία». romfea.gr. 22 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2024. 
  40. ↑ «Βουλγαρίας Δανιήλ: Η Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας δεν είναι κανονική». romfea.gr. 27 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2024. 
  41. ↑ «Συνοδική στήριξη της Σερβικής Εκκλησίας προς τον Μητροπολίτη Ονούφριο μετά την ψήφιση του νόμου στην Ουκρανία». orthodoxianewsagency.gr. 23 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2024. 
  42. ↑ «Επιστολή αλληλεγγύης προς τον Μητροπολίτη Κιέβου Ονούφριο από τον Πατριάρχη Αντιοχείας». orthodoxianewsagency.gr. 24 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2024. 
  43. ↑ «Η Εκκλησία της Αλβανίας για τον διωγμό της Ορθοδόξης Εκκλησίας της Ουκρανίας με τον Νόμο 8371». orthodoxia.info. 26 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2024. 
  44. ↑ «Η Ανακοίνωση Πατριαρχείου Ιεροσολύμων για το νόμο που ψήφισε το Ουκρανικό Κοινοβούλιο». orthodoxianewsagency.gr. 3 Σεπτεμβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2024. 
  45. ↑ «Εκκλησία Τσεχίας: «Εκφράζουμε την υποστήριξή μας στον Μητροπολίτη Κιέβου Ονούφριο»». romfea.gr. 6 Σεπτεμβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου 2024. 
  46. ↑ «Στήριξη από τα Σκόπια στον Μητροπολίτη Ονούφριο – Η απόφαση της Ιεράς Συνόδου και οι εξελίξεις στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος». orthodoxianewsagency.gr. 13 Σεπτεμβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2024. 
  47. ↑ «Aντίθετος ο Πάπας με τον ουκρανικό νόμο που απαγορεύει την Εκκλησία της Ρωσίας: Φοβάμαι για την ελευθερία των πιστών- Δεν πρέπει να αγγίζουμε τις Εκκλησίες». hellasjournal.com. 25 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024. 
  48. ↑ «Католікос усіх вірмен висловив побоювання щодо наслідків ратифікації законопроєкту №8371». uoc-news.church. 25 Αυγούστου 2024. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2024. 
  49. ↑ "Ουκρανία: Εκτός νόμου η Ορθόδοξη Εκκλησία που υπάγεται στη Μόσχα" in.gr 03.12.2022
  50. ↑ "СБУ опублікувала перелік осіб, які потрапили у «церковний список» санкцій РНБО", Επίσημη σελίδα της Υπηρεσίας Ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU) 03.12.2022 language=Ουκρανικά
  51. ↑ "Ανελέητο πόλεμο δέχονται οι Ιεράρχες της Ουκρανικής Εκκλησίας" ΡΟΜΦΑΙΑ 08.12.2022
  52. ↑ ΡΟΜΦΑΙΑ, 4.04.2023 - Η Κυβέρνηση της Ουκρανίας θέλει να τερματίσει την μίσθωση και στην Λαύρα Ποτσάεφ
  53. ↑ «The UGCC wants to get the right to serve in the Pochaiv Lavra». Ukrayinska Pravda (στα Ουκρανικά). 19 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2023. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  54. ↑ «The OCU creates its monastery in Pochaev, where the UOC MP Lavra is now located». Ukrayinska Pravda (στα Ουκρανικά). 28 Μαρτίου 2023. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2023. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  55. ↑ ΡΟΜΦΑΙΑ, 11.03.2023 - Ουκρανία: Το Υπουργείο Πολιτισμού διακόπτει την συμφωνία με την Λαύρα του Κιέβου
  56. ↑ ΡΟΜΦΑΙΑ, 21.03.2023 - Απαγορεύθηκε στους Μοναχούς της Λαύρας του Κιέβου η πρόσβαση στα σκηνώματα των Αγίων και στους Ναούς
  57. ↑ ΡΟΜΦΑΙΑ, 1.04.2023 - 60 ημέρες κατ΄οικον περιορισμό με βραχιόλι στον Ηγούμενο της Λαύρας του Κιέβου
  58. ↑ ΡΟΜΦΑΙΑ, 12.04.2023 - Σε κατ΄οικον περιορισμό ο Μητροπολίτης Τσερκάσι Θεοδόσιος
  59. ↑ ΡΟΜΦΑΙΑ, 16.07.2023 - Προφυλακίστηκε ο Ηγούμενος της Λαύρας του Κιέβου, Μητροπολίτης Παύλος
  60. ↑ ΡΟΜΦΑΙΑ, 27.04.2024 - Ουκρανία: Δύο μήνες προφυλάκιση στον Μητροπολίτη Αγίων Ορέων Αρσένιο
  61. ↑ ΡΟΜΦΑΙΑ, 7.08.2023 - Ο Μητροπολίτης Τούλτσιν καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλάκιση

Υποσημειώσεις

  1. ↑ H Συνοδική Πράξη του Οικουμενικού Πατριάρχη Διονυσίου Δ' (1686), η οποία κοινοποιήθηκε με σχετικές Επιστολές στους τσάρους Ιβάν και Πέτρο, στον πατριάρχη Μόσχας Ιωακείμ, στον Έτμάνο των Κοζάκων Σαμοΐλοβιτς, στην Ιεραρχία, τον Κλήρο και τον λαό της Μητροπόλεως Κιέβου, όριζε με σαφήνεια τα ακόλουθα: «Ο εν αγίω Πνεύματι αγαπητός και περιπόθητος αδελφός και συλλειτουργός της ημών μετριότητος (δλδ. ο πατριάρχης Μόσχας) έχη επ' αδείας χειροτονείν Κιέβου Μητροπολίτην κατά την εκκλησιαστικήν διατύπωσιν,... ενός μόνου φυλαττομένου, δηλαδή ηνίκα ο Μητροπολίτης Κιέβου ιερουργών είη την αναίμακτον θείαν μυσταγωγίαν εν τη παροικία ταύτη, μνημονεύοι εν πρώτοις του σεβασμίου ονόματος του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου, ως όντος πηγή και αρχή, υπερκειμένου πάντων των πανταχού παροικιών τε και επαρχιών, έπειτα του Πατριάρχου Μοσκοβίας[18]»...
  2. ↑ Η σχετική ανακοίνωση ανέφερε:«Η Σύνοδος των Επισκόπων έλαβε υπόψη τη δήλωση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Φιλαρέτου ότι για χάρη της εκκλησιαστικής ειρήνης, στην επόμενη Σύνοδο Επισκόπων της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, θα υποβάλει αίτημα προκειμένου να απαλλαγεί των καθηκόντων του Προκαθημένου της. Κατανοώντας τη θέση του Μητροπολίτη Φιλαρέτου, η Σύνοδος των Επισκόπων τού εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της για τη μακρά περίοδο εργασίας ως Αρχιεπισκόπου Κιέβου και τον ευλόγησε να συνεχίσει την επισκοπική του διακονία σε άλλη επισκοπή της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας[21][22]».
  3. ↑ «..., νά δεχθῇ τάς σχετικάς αἰτήσεις τοῦ Φιλαρέτου Ντενισένκο καί τοῦ Μακαρίου Μαλετίτς καί τῶν σύν αὐτοῖς, οἵτινες εὑρέθησαν ἐν σχίσματι ὄχι διά δογματικούς λόγους, καί νά ἀποκαταστήσῃ αὐτούς μέν εἰς τόν ἀρχιερατικόν ἤ ἱερατικόν αὐτῶν βαθμόν, τούς δέ πιστούς αὐτῶν εἰς ἐκκλησιαστικήν κοινωνίαν[24]».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι