Λόγω της Ρωσικής στρατιωτικής εισβολής στην Ουκρανία (2014-σήμερα) και της παράνομης προσάρτησης της χερσονήσου της Κριμαίας, μόνο οι 423 από τις 450 έδρες του κοινοβουλίου εκλέχθηκαν στην τελευταίες εκλογές.[2][3][4]
Το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας, ή και Βερχόβνα Ράντα(ουκρανικά: Верхо́вна Ра́да Украї́ни, Ουκρανική συντομογραφία ВРУ, κυριολεκτικά Ανώτατο Συμβούλιο της Ουκρανίας), ή απλά Ράντα, αποτελεί την νομοθετική εξουσία του κράτους της Ουκρανίας και απαρτίζεται από 450 βουλευτές που εκπροσωπούν όλες τις περιφέρειες της χώρας.
Η Ράντα μετασχηματίστηκε από το σύστημα του δημοκρατικού αντιπροσωπευτικού οργάνου γνωστό στη Σοβιετική Ένωση ως Ανώτατο Σοβιέτ (Ανώτατο Συμβούλιο)[5] που ιδρύθηκε για πρώτη φορά το 1938 ως είδος νομοθετικού σώματος της Ουκρανικής ΣΣΔ μετά την αναδιοργάνωση της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής της Ουκρανικής ΣΣΔ.
Η 12η σύνοδος του Ανώτατου Συμβουλίου της Ουκρανικής ΣΣΔ (εξελέγη το 1990)[5] εξέδωσε τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας της Ουκρανίας,[5] εισήγαγε στοιχεία οικονομίας της αγοράς και πολιτικής φιλελευθεροποίησης και άλλαξε επίσημα την αρίθμηση των συνεδριάσεών της,[5] διακηρύσσοντας την ίδια την πρώτη σύγκληση του "Βερχόβνα Ράντα της Ουκρανίας".[5] Το σημερινό κοινοβούλιο είναι η όγδοη σύγκληση. Λόγω του πολέμου στο Ντονμπάς και της μονομερούς προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία, οι εκλογές για τις εκλογικές περιφέρειες που βρίσκονται στο Ντονμπάς και στην Κριμαία δεν πραγματοποιήθηκαν στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2014 στην Ουκρανία. Ως εκ τούτου, η τρέχουσα σύνθεση της Βερχόβνα Ράντα αποτελείται από 423 βουλευτές.[2][3][4]
Στις εκλογές για το Βερχόβνα Ράντα χρησιμοποιείται ένα μικτό σύστημα ψηφοφορίας. Το 50% των εδρών διανέμεται στους καταλόγους των κομμάτων με ένα εκλογικό όριο 5% και το 50% μέσω του συστήματος ο πρώτος αναλαμβάνει το αξίωμα σε μονομερείς εκλογικές περιφέρειες.[6][7] Η μέθοδος των 50/50 μικτών εκλογών χρησιμοποιήθηκε στις εκλογές του 2002 και του 2012. Ωστόσο, το 2006 και το 2007, οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν μόνο με αναλογικό σύστημα.[8]
Όνομα
Το όνομα Ράντα (ουκρανικά: Рада) σημαίνει "συμβούλιο", "εκκαθάριση". Το ίδρυμα προέρχεται από τη περίοδο των Ρως του Κιέβου, και στη συνέχεια εκπροσώπησε ένα συμβούλιο βογιάρων και ανώτερων κλήρων.[9] Τον 17ο και τον 18ο αιώνα οι Κοζάκοι του Δνείπερου χρησιμοποίησαν τον όρο για να αναφερθούν στις συναντήσεις όπου έγιναν σημαντικές αποφάσεις. Οι Κοζάκοι εξέλεξαν νέα δημοτικά συμβούλια με λαϊκή ψηφοφορία.[10]
Η Ουκρανική Λαϊκή Δημοκρατία, μεταξύ της 17 Μαρτίου 1917 και της 29 Απριλίου 1918, διέθετε μια κεντρική Ράντα.[11] Η Δυτική Ουκρανική Λαϊκή Δημοκρατία και η ουκρανική εξόριστη κυβέρνηση είχαν καθεμία ένα Ουκρανικό Εθνικό Ράντα.
Η Βερχόβνα, η θηλυκή μορφή του επίθετου "верховне" που σημαίνει ανώτατος, προέρχεται από την ουκρανική λέξη "верх" που σημαίνει "κορυφή".
Ένα άλλο όνομα, που χρησιμοποιείται λιγότερο συχνά, είναι το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας (ουκρανικά: Парламент України).
Ιστορία
Πριν την ανεξαρτησία
Κεντρική Ράντα το 1917 - 1918
Ουκρανικό Εθνικό Συμβούλιο το 1918 (Δυτική Ουκρανία)
Το Εργατικό Κογκρέσο της Ουκρανίας το 1919 (μαζί με τους Δυτικούς Ουκρανούς εκπροσώπους)
Ράντα της Δημοκρατίας το 1921 (εξόριστο στο Ταρνόφ της Πολωνίας)[12]
Το Ανώτατο Συμβούλιο της Ουκρανικής ΣΣΔ αντικατέστησε την Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή της Ουκρανικής ΣΣΔ που εξελέγη από το Πανουκρανικό Κογκρέσο των Σοβιέτ και ήταν ένα είδος νομοθετικής εξουσίας της Σοβιετικής Ουκρανίας σύμφωνα με το Σύνταγμα της Ουκρανικής ΣΣΔ του 1937. Το Πανουκρανικό Κογκρέσο των Σοβιέτ είχε ήδη μετονομαστεί στο Ανώτατο Συμβούλιο το 1927.[13] Το Συνέδριο των Σοβιέτ ξεκίνησε από την Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή της Ουκρανίας. Ο τελευταίος πρόεδρος της επιτροπής ήταν ο Χριχόριι Πετρόφσκι (επίσης γνωστός ως Γκριγκόρι Πετρόφσκι στη μετάφραση των Ρώσων).
Οι πρώτες εκλογές για το Ανώτατο Συμβούλιο της Ουκρανικής ΣΣΔ πραγματοποιήθηκαν στις 26 Ιουνίου 1938. Η πρώτη συνεδρίαση του κοινοβουλίου έλαβε χώρα στο Κίεβο στις 25 Ιουλίου έως τις 28 Ιουλίου 1938. Ο πρώτος πρόεδρος του συμβουλίου ήταν ο Μιχαήλο Μπουρμιστένκο, που πέθανε κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1938 δημιουργήθηκε ένα προεδρείο του συμβουλίου, το οποίο καθοδηγούσε ο Λεονίντ Κορνιέτς.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου το προεδρείο εκκενώθηκε στην πόλη Σαράτοφ στη Ρωσική ΣΟΣΔ. Στις 29 Ιουνίου 1943, το Προεδρείο εξέδωσε απόφαση για την αναβολή των εκλογών για τη νέα σύγκληση για ένα έτος, ενώ επεκτείνει την πρώτη σύγκληση. Στις 8 Ιανουαρίου 1944, το Υπουργικό Συμβούλιο της Ουκρανικής ΣΣΔ σε συμφωνία με το Κομμουνιστικό Κόμμα αποφάσισε να μεταφέρει το Προεδρείο του Ανώτατου Συμβουλίου από το Χάρκοβο στο Κίεβο. Νέες εκλογές είχαν προγραμματιστεί για τις 9 Φεβρουαρίου 1947 για το Συμβούλιο.
Μετασοβιετική περίοδος
Μέχρι τις 24 Αυγούστου 1991 το Βερχόβνα Ράντα κράτησε το όνομα Ανώτατο Συμβούλιο της Ουκρανικής ΣΣΔ.[5]
Οι πρώτες μερικώς ελεύθερες εκλογές για το Βερχόβνα Ράντα και τα τοπικά συμβούλια των βουλευτών του λαού πραγματοποιήθηκαν στις 4 Μαρτίου 1990.[5][14] Παρόλο που το Κομμουνιστικό Κόμμα εξακολουθούσε να παραμένει στη εξουσία, ένα "Δημοκρατικό Μπλοκ" σχηματίστηκε από πολλά κόμματα, μεταξύ των οποίων το Λαϊκό Κίνημα της Ουκρανίας (Ρουχ), η Επιτροπή Παρακολούθησης της Ουκρανίας στο Ελσίνκι, το Κόμμα των Πράσινων της Ουκρανίας και πολλά άλλα.[14]
Η δωδέκατη σύνοδος του Ανωτάτου Συμβουλίου της Ουκρανικής ΣΣΔ εξέδωσε τη ανακήρυξη της κρατικής κυριαρχίας της Ουκρανίας στις 16 Ιουλίου 1990 και κήρυξε την ανεξαρτησία της Ουκρανίας στις 24 Αυγούστου 1991 περίπου στις 6 μ.μ. τοπική ώρα.[15] Εκείνη την εποχή, ο πρόεδρος του Βερχόβνα Ράντα ήταν ο Λεονίντ Κραβτσούκ. Η ανακήρυξη της ουκρανικής Ανεξαρτησίας υποστηρίχθηκε συντριπτικά σε εθνικό δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε την 1η Δεκεμβρίου 1991. Στις 12 Σεπτεμβρίου 1991, το κοινοβούλιο ενέκρινε το νόμο «για τη Νομική Διαδοχή της Ουκρανίας".[16] Έτσι, η Βερχόβνα Ράντα έγινε το Ανώτατο Συμβούλιο της Ουκρανίας.
Το Σύνταγμα της Ουκρανίας[17] εγκρίθηκε με τη δέκατη τρίτη σύγκληση της Βερχόβνα Ράντα στις 28 Ιουνίου 1996, περίπου στις 9 π.μ. τοπική ώρα. Η δέκατη τέταρτη σύνοδος του Κοινοβουλίου άλλαξε επισήμως την αρίθμηση των συγκλήσεων που διακηρύσσουν την τρίτη (δημοκρατική και ανεξάρτητη) σύγκληση του Βερχόβνα Ράντα.[18] Μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση, συνταγματικές τροποποιήσεις εγκρίθηκαν στις 8 Δεκεμβρίου 2004,[19] από την τέταρτη (δέκατη πέμπτη) σύγκληση της Βερχόβνα Ράντα. Την 1η Οκτωβρίου 2010 το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ουκρανίας ανέτρεψε τις τροποποιήσεις του 2004, θεωρώντας αυτές αντισυνταγματικές.[20][21] Στις 21 Φεβρουαρίου 2014, το κοινοβούλιο επανέφερε τις τροπολογίες του Δεκεμβρίου του 2004 στο Σύνταγμα.[22]
Τοποθεσία
Το Βερχόβνα Ράντα συναντιέται σε ένα νεοκλασικό κτίριο στη βουλίτσια του Κιέβου Μιχάιλα Χρουσέβσκοχο (οδός Μιχάιλα Χρουσέβσκι) και Πλόστσα Κονστιτουτσίι (Πλατεία Συντάγματος). Το κτήριο γειτνιάζει με το πάρκο Μαρίινσκι και το παλάτι Μαριγίνσκι του 18ου αιώνα, σχεδιασμένο από τον Μπαρτολομέο Ραστρέλι, το οποίο χρησιμεύει ως επίσημη κατοικία του προέδρου της Ουκρανίας.
Μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας της Ουκρανικής ΣΣΔ από το Χάρκοβο στο Κίεβο το 1934, σχεδιάστηκε μια ολόκληρη σειρά κυβερνητικών κτιρίων για την πόλη.[23] Το 1936, σε ένα διαγωνισμό για την κατασκευή του νέου κτηρίου του κοινοβουλίου κέρδισε ο αρχιτέκτονας Βολοντιμίρ Ζαμπολότνι.
Το αρχικό κτήριο κατασκευάστηκε το 1936-38. Έχοντας καταστραφεί κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το κτίριο ανακατασκευάστηκε από το 1945-1947, με τον ξανακτισμένο γυάλινο θόλο ένα μέτρο υψηλότερο από το αρχικό.[23]
Άλλες τοποθεσίες
Palace Ukraina (ο προεδρικός όρκος του Λεονίντ Κούτσμα του 1999)
Ουκρανικός Οίκος (21 Ιανουαρίου 2000)
Κτίριο της επιτροπής προϋπολογισμού (6-8 βουλίτσια Μπάνκοβα στις 4 Απριλίου 2013)
Αποστολή και αρχή
Το Βερχόβνα Ράντα είναι το μοναδικό σώμα της νομοθετικής εξουσίας στην Ουκρανία. Το κοινοβούλιο καθορίζει τις αρχές της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, εισάγει τροποποιήσεις στο Σύνταγμα της Ουκρανίας, υιοθετεί νόμους, εγκρίνει τον κρατικό προϋπολογισμό, ορίζει εκλογές για τον Πρόεδρο της Ουκρανίας, τιμωρεί τον πρόεδρο, δηλώνει πόλεμο και ειρήνη, διορίζει τον πρωθυπουργό της Ουκρανίας, διορίζει ή επιβεβαιώνει ορισμένους υπαλλήλους, ορίζει το ένα τρίτο του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ουκρανίας, επικυρώνει και καταγγέλλει διεθνείς συνθήκες και ασκεί ορισμένες λειτουργίες ελέγχου.[24]
Όλοι οι διαδικαστικοί κανονισμοί περιλαμβάνονται στον νόμο για τους κανονισμούς του Βερχόβνα Ράντα της Ουκρανίας.[25] Η τελευταία έκδοση του εγγράφου εγκρίθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2012, κατά την οποία, με πρωτοβουλία του Προέδρου της Ουκρανίας, έγιναν τροποποιήσεις όσον αφορά την εγγραφή και την ψηφοφορία από βουλευτές.[26] Το 2012 έγινε ένα έτος πολλών αλλαγών σε σχέση με το έγγραφο, μεταξύ των οποίων οι αλλαγές στην εκλογή του Προέδρου. Οι νόμοι συνήθως εξετάζονται σύμφωνα με τη διαδικασία των τριών αναγνώσεων. Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας πρέπει να υπογράψει έναν νόμο προτού να μπορέσει να δημοσιευθεί επίσημα.[27]
Μέχρι το 2017 το κοινοβούλιο όριζε και απέρριπτε δικαστές από τις θέσεις τους και επέτρεψε την κράτηση ή τη σύλληψη δικαστών (οι αρμοδιότητες αυτές μεταφέρθηκαν στο Ανώτατο Συμβούλιο Δικαιοσύνης).[28]
Σύνθεση
Το Βερχόβνα Ράντα είναι ένα μονοθάλαμο κοινοβουλευτικό σώμα με 450 αντιπροσώπους (ουκρανικά: народний депутат) που εκλέγονται με βάση την ίση και άμεση καθολική ψηφοφορία μέσω μυστικής ψηφοφορίας.
Όλα τα μέλη του κοινοβουλίου ομαδοποιούνται σε κοινοβουλευτικές φράξιες και ομάδες. Οι βουλευτές που εξελέγησαν από έναν συγκεκριμένο κομματικό κατάλογο δεν είναι αναγκαστικά μέλη αυτού του κόμματος.[29] Τα κόμματα που ξεπερνούν το εκλογικό όριο του 5% σχηματίζουν ομάδες στο κοινοβούλιο. Η σύσταση των επίσημων κοινοβουλευτικών φράξιων ρυθμίζεται από τους κανόνες και τις διαδικασίες του Βερχόβνα Ράντα.
Μόνο 15 ή περισσότεροι βουλευτές μπορούν να σχηματίζουν κοινοβουλευτική φράξια και ένας βουλευτής μπορεί να είναι μέλος μόνο μιας φράξιας κάθε φορά. Ο πρόεδρος και οι δύο αντιπρόεδροί του μπορεί να μην είναι επικεφαλής των φράξιων.[21][30] Σύμφωνα με τους ισχύοντες κοινοβουλευτικούς κανόνες, μια φράξια μη κομματικών πολιτικών δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τη μικρότερη φράξια ενός πολιτικού κόμματος.[31]
Οι βουλευτές που εκδιώχνονται από φράξιες ή αποφασίζουν να τις εγκαταλείψουν για να γίνουν μεμονωμένοι νομοθέτες μπορούν να ενωθούν σε κοινοβουλευτικές ομάδες βουλευτών που έχουν και πάλι τουλάχιστον 15 βουλευτές.[21][30] Αρκετά μεγάλα κόμματα έχουν ιδρυθεί μετά την αρχική σύστασή τους ως φράξια στο Βερχόβνα Ράντα, για παράδειγμα, το Κόμμα των Περιφερειών, η Πανουκρανική Ένωση "Πατρίδα" και η Εργατική Ουκρανία.[32][33][34][35]
Κάθε κοινοβουλευτική φράξια ή ομάδα ορίζει έναν ηγέτη.
Δεδομένου ότι οι διατάξεις περί επιτακτικής εντολής του ουκρανικού συντάγματος άρχισαν να ισχύουν και πάλι τον Φεβρουάριο του 2014, ένα πολιτικό κόμμα μπορεί να αποσυρθεί από μια κοινοβουλευτική φράξια αν ένας από τους βουλευτές του εγκαταλείψει την κοινοβουλευτική του φράξια.[36] Οι βουλευτές που αποτάκτησαν από την μια φράξια στην άλλη ήταν γνωστοί ως "Τούσκι", ένα υποτιμητικό όνομα που σημαίνει "σφάγιο".[37][38] Ο όρος εφαρμόστηκε στους βουλευτές που δήθεν δωροδοκήθηκαν να αλλάξουν φατρίες.[37]
Από τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2014, οι γυναίκες αποτελούν το 11.1% του κοινοβουλίου, θέτοντας ρεκόρ για την Ουκρανία.[39] Μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2012 οι γυναίκες αποτελούσαν το 10% του κοινοβουλίου,[40] το 2010 αποτελούσαν το 8.5%.[41] Ο μέσος όρος της ΕΕ για την εκπροσώπηση των γυναικών στα εθνικά νομοθετικά σώματα είναι 25%.[39] 14 βουλευτές ήταν απόντες σε όλες τις 51 συνεδριάσεις του κοινοβουλίου το 2010.[42]
Μεγαλύτερες κοινοβουλευτικές φράξιες
1990-1994: Κομμουνιστικό Κόμμα της Ουκρανίας (Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Αυγούστου 1991 στη Μόσχα κλήθηκε απλά ως Ομάδα των 239)
1994–2002: Κομμουνιστικό Κόμμα της Ουκρανίας
2002–2006: Μπλοκ Βίκτορ Γιούστσενκο "Η Ουκρανία μας"
2006–2014: Κόμμα των Περιφερειών
2014–2014: Πανουκρανική Ένωση "Πατρίδα"
2014–: Μπλοκ Πέτρο Ποροσένκο "Αλληλεγγύη"
Μέλη του κοινοβουλίου
Τα μέλη του Βερχόβνα Ράντα είναι γνωστά επίσημα ως βουλευτές του λαού της Ουκρανίας. Σύμφωνα με τον "Νόμο για τις εκλογές των εθνικών βουλευτών της Ουκρανίας",[43] ένας πολίτης της Ουκρανίας μπορεί να γίνει Αναπληρωτής του Λαού αν έχει, την ημέρα της εκλογής, α) συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας του, β) πολιτικό δικαίωμα ψήφου, γ) κατοικούσε στην Ουκρανία για τα τελευταία πέντε χρόνια.
Οι αντιπρόσωποι έχουν το δικαίωμα δωρεάν μεταφοράς, δωρεάν χρήση της αίθουσας των επίσημων αντιπροσωπειών, δωρεάν στέγαση, δωρεάν ιατρικές υπηρεσίες και δωρεάν διακοπές σε ιαματικές πηγές.[44][45] Κάθε αντιπρόσωπος έχει το δικαίωμα να έχει μέχρι 31 βοηθούς-συμβούλους - τέσσεροι από αυτούς επιτρέπεται να γίνουν δεκτοί στη γραμματεία του Βερχόβνα Ράντα.[46] Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, ο Πρωθυπουργός, τα μέλη της κυβέρνησης και οι βουλευτές έχουν όλοι κοινοβουλευτική ασυλία[47] και οι πράκτορες της επιβολής του νόμου απαγορεύεται να αναζητούν τα σπίτια τους ή να τους ακολουθούν.[48] Κατά την διάρκεια της Πορτοκαλί Επανάστασης[48] και η εκστρατεία για τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2007 του Κόμματος των Περιφερειών, του OU-PSD και του Μπλοκ της Γιούλια Τιμοσένκο υποσχέθηκε να απαλλάξει τους νομοθέτες από την κοινοβουλευτική ασυλία τους.[47] Τον Ιούνιο του 2008 το κοινοβούλιο απέτυχε να εγκρίνει το νομοσχέδιο για τον περιορισμό των προνομίων των βουλευτών και την εισαγωγή επιτακτικής εντολής. 192 βουλευτές ψήφισαν "υπέρ" το νομοσχέδιο που υπέβαλε η φράξια BYuT από 436 βουλευτές που εγγράφησαν στην αίθουσα της Ολομέλειας. Οι ψηφοφορίες του Κόμματος των Περιφερειών της αντιπολίτευσης, καθώς και το ΚΚΟΥ και το μπλοκ Λίτβιν, ψήφισαν εν μέρει υπέρ της φράξιας OU-PSD και η φράξια BYuT ψήφισε ομόφωνα «υπέρ». Μια πρόταση για την αποστολή του νομοσχεδίου για πρώτη ανάγνωση για δεύτερη φορά επίσης δεν βρήκε υποστήριξη.[44] Τον Μάιο του 2009 η δεύτερη κυβέρνηση Τιμοσένκο ενέκρινε νομοσχέδιο για την τροποποίηση του νόμου για το καθεστώς του λαϊκού αντιπροσώπου της Ουκρανίας, και το νομοσχέδιο αυτό μείωσε ορισμένα προνόμια για τους τρέχοντες και πρώην βουλευτές.[49] Το κοινοβούλιο ακύρωσε κάποια οφέλη και πληρωμές στους βουλευτές τον Δεκέμβριο του 2011.[50]
Οι αντιπρόσωποι διαθέτουν πλήρη νομική ασυλία κατά τη διάρκεια της θητείας τους.[51] Σε περιπτώσεις σοβαρής κακομεταχείρισης, ο Γενικός Εισαγγελέας της Ουκρανίας ή ο Επικεφαλής του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Ουκρανίας μπορούν να ζητήσουν την ανάκληση της ασυλίας του αντιπροσώπου. Η ανάκληση της απόφασης εξαρτάται από το Βερχόβνα Ράντα. Οι βουλευτές μπορούν επίσης να υποβάλουν την παραίτησή τους.[52][53]
Από τις 25 Μαρτίου 2010 δεν έχει ανακληθεί η ασυλία ή τα προνόμια κάποιου αντιπροσώπου.[54][55] Οι μεμονωμένοι βουλευτές μπορούν να απαλλαγούν από την ασυλία τους εάν το νομοσχέδιο για την κατάργηση των δικαιωμάτων τους ψηφιστεί από το Βερχόβνα Ράντα.[48]
Ορκωμοσία του καθήκοντος
Πριν αναλάβουν καθήκοντα, οι βουλευτές πρέπει να ορκιστούν τα εξής λόγια ενώπιον του κοινοβουλίου:
Στα ουκρανικά:
«
Присягаю на вірність Україні. Зобов'язуюсь усіма своїми діями боронити суверенітет і незалежність України, дбати про благо Вітчизни і добробут Українського народу. Присягаю додержуватися Конституції України та законів України, виконувати свої обов'язки в інтересах усіх співвітчизників.[56]
»
Ελληνική μετάφραση:
«
Ορκίζομαι υπακοή στην Ουκρανία. Δεσμεύομαι με όλες μου τις πράξεις για να προστατεύσω την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, να φροντίσω για το καλό της πατρίδας και για την ευημερία του ουκρανικού λαού. Ορκίζομαι να συμμορφωθώ με το Σύνταγμα της Ουκρανίας και τους νόμους της Ουκρανίας, να ασκήσω τα καθήκοντά μου προς όφελος όλων των συμπατριωτών.
»
Άλλα αξιώματα
Πρόεδρος και αντιπρόεδροι
Το Βερχόβνα Ράντα εκλέγει μεταξύ των τάξεών του Πρόεδρο (Ομιλητής, ουκρανικά: Голова Верховної Ради), ένα πρώτο αναπληρωτή πρόεδρο και ένα αναπληρωτή πρόεδρο.[57]
Προτού εκλεγεί ο πρόεδρος ενός προσφάτως συγκλημμένου Ράντα, οι κοινοβουλευτικές συνεδριάσεις προεδρεύονται από μέλη προσωρινού προεδρείου της πρώτης συνεδρίασης (ουκρανικά: тимчасова президія першої сесії). Το προσωρινό προεδρείο απαρτίζεται από πέντε βουλευτές, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τις τέσσερις μεγαλύτερες κοινοβουλευτικές φράξιες συν τον πρόεδρο της προπαρασκευαστικής αναπληρωματικής ομάδας της πρώτης κοινοβουλευτικής συνόδου, ωστόσο το Ράντα μπορεί να προβεί σε επι τούτω απόκλιση από αυτόν τον κανόνα σύνθεσης.
Ο Πρόεδρος προεδρεύει στις κοινοβουλευτικές συνεδριάσεις, υπογράφει τα νομοσχέδια και τα αποστέλλει στον Πρόεδρο για δημοσίευση, υπογράφει και εκδίδει κοινοβουλευτικές πράξεις (εκτός από τα νομοσχέδια), οργανώνει τις εργασίες προσωπικού κ.λπ..[58] Ο πρόεδρος έχει επίσης την εξουσία να καλεί ειδικές συνεδριάσεις του κοινοβουλίου,[59] να θεσπίσει νόμους που έκανε βέτο ο πρόεδρος όταν η Βερχόβνα Ράντα ψηφίζει για να ανατρέψει το βέτο με πλειοψηφία δύο τρίτων και να συμμετάσχει σε συνεδριάσεις του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας.[60]
Στις περιπτώσεις όπου η θέση του Προέδρου της Ουκρανίας καθίσταται κενή, ο Πρόεδρος του Ράντα γίνεται αρχηγός κράτους με περιορισμένη εξουσία.[61] Ο πρόεδρος στα καθήκοντα του Προέδρου μπορεί να διαλύσει το κοινοβούλιο, να διορίσει ή να υποβάλει προς έγκριση τους υποψήφιους για βασικές επίσημες θέσεις, να χορηγήσει στρατιωτικές κατατάξεις ή κρατικά παράσημα και να ασκήσει το δικαίωμα χάριτος.[61] Το Σύνταγμα και η ουκρανική νομοθεσία δεν προβλέπουν πρόβλεψη για την προεδρία σε περιπτώσεις όπου οι θέσεις του Προέδρου και του Προέδρου του Ράντα είναι κενές ταυτόχρονα.
Προεδρείο
Το Προεδρείο του Βερχόβνα Ράντα είναι ένα συλλογικό όνομα που προσαρμόστηκε για τον Πρόεδρο και τους βουλευτές του από την παράδοση. Πριν από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ήταν ένα επίσημο γραφείο που εκλεγόταν κατά την πρώτη σύνοδο κάθε σύσκεψης του Ανώτατου Σοβιέτ. Αρχικά αποτελούταν από έναν πρόεδρο, τους δύο αναπληρωτές του προέδρου, έναν γραμματέα και 19 επιπλέον μέλη. Οι μεταγενέστερες συνθέσεις του Προεδρείου άλλαξαν. Το Προεδρείο ρυθμιζόταν από το άρθρο 106 του Συντάγματος της Ουκρανικής ΣΣΔ του 1978. Μετά την ανεξαρτησία το θεσμικό όργανο έχει διακοπεί, αλλά ο όρος χρησιμοποιείται για την ηγεσία του κοινοβουλίου που περιλαμβάνει τον σημερινό Πρόεδρο και τους βουλευτές του και μπορεί να περιλαμβάνει ηγέτες των φραξιών.
Η πρώτη συνεδρίαση κάθε νεοεκλεγέντος κοινοβουλίου διοικείται από ένα προσωρινό προεδρείο που αποτελείται από έξι μέλη του κοινοβουλίου σύμφωνα με το άρθρο 18 των κανονισμών του Βερχόβνα Ράντα.
Εορταστική συνάντηση και πρώτη σύνοδος
Μία από τις σημαντικότερες συνεδριάσεις του κοινοβουλίου είναι η πρώτη σύνοδος κάθε νεοεκλεγέντος κοινοβουλίου. Η προετοιμασία για τη σύνοδο διεξάγεται από την προπαρασκευαστική ομάδα αναπληρωτών με την υποστήριξη του Γραφείου του Βερχόβνα Ράντα. Η σύσταση της ομάδας από τους νεοεκλεγέντες Λαϊκούς Αντιπροσώπους διεξάγεται από τον Πρόεδρο της προηγούμενης πρόσκλησης ή τους αντιπροέδρους του (άρθρο 13, Κανονισμοί του Βερχόβνα Ράντα). Η ομάδα εκλέγει τον πρόεδρό της, τον αναπληρωτή του και έναν γραμματέα σχετικά με τις αρχές για την ίδρυση της προσωρινής ειδικής επιτροπής. Η ομάδα τερματίζει τη δραστηριότητά της με την ίδρυση κοινοβουλευτικών επιτροπών.
Πριν από την έναρξη της πρώτης συνεδρίασης κάθε νεοεκλεγέντος κοινοβουλίου, όλοι οι νεοεκλεγέντες Λαϊκοί Αντιπρόσωποι της Ουκρανίας συγκεντρώνονται για μια ειδική τελετή συνάντησης για να κάνουν τον όρκο του αξιώματος (άρθρο 14, Κανονισμοί του Βερχόβνα Ράντα). Μια πρόσκληση για τον όρκο δίνεται από τον πρόεδρο της προηγούμενης σύγκλησης, ο οποίος παραχωρεί την κυρίαρχη λέξη στον γηραιότερο βουλευτή, ο οποίος ζητά από τα μέλη του κοινοβουλίου να ανέβουν και να διαβάσουν τον όρκο δυνατά. Κάθε βουλευτής υπογράφει ένα αντίγραφο του όρκου που κρατείται στα αρχεία του Βερχόβνα Ράντα.
Οι συνεδριάσεις της ολομέλειας της πρώτης συνόδου εξετάζουν τα εξής θέματα: συγκρότηση του προσωρινού προεδρείου της πρώτης συνεδρίασης, ίδρυση και καταχώρηση των φραξιών, κατάσταση της εκκρεμούσας νομοθεσίας ενώπιον του κοινοβουλίου με τον πρόεδρο της προηγούμενης σύγκλησης, εκλογή της Επιτροπής Καταμέτρησης, εκλογή του προέδρου, την εκλογή των αναπληρωτών του προέδρου, ακρόαση των έκτακτων μηνυμάτων για τις εγχώριες και τις εξωτερικές υποθέσεις από τον Πρόεδρο της Ουκρανίας, ακρόαση και συζήτηση σχετικά με την αναφορά της Προπαρακευαστικής ομάδας αναπληρωτών, για τις επιτροπές, για το συμβούλιο συνδιαλλαγής των αναπληρωματικών φραξιών στο Βερχόβνα Ράντα, και την κάλυψη των μέσων ενημέρωσης του έργου του Βερχόβνα Ράντα.
Γραφείο του Βερχόβνα Ράντα
Το Γραφείο του Βερχόβνα Ράντα είναι ένα εσωτερικό τμήμα υποστήριξης του Βερχόβνα Ράντα που παρέχει οργανωτική, νομική, κοινωνική, αναλυτική και άλλη υποστήριξη στο κοινοβούλιο, στα άλλα τμήματα και τα μέλη του κοινοβουλίου. Το Γραφείο είναι απολυτικό στο ρόλο του και υπάρχει κυρίως για να παρέχει γραμματειακή βοήθεια.
Πριν από την πρώτη συνεδρίαση κάθε νεοεκλεγέντος κοινοβουλίου, το Γραφείο παρέχει στα μέλη του Κοινοβουλίου διάφορα έγγραφα μεταξύ των οποίων είναι αντίγραφα του Συντάγματος της Ουκρανίας, οι Κανονισμοί του Βερχόβνα Ράντα, τα επίσημα αποτελέσματα των εκλογών από την Κεντρική Εκλογική Επιτροπή της Ουκρανίας και ο Νόμος της Ουκρανίας σχετικά με το καθεστώς των αντιπροσώπων του Λαού, (άρθρο 12, κανονισμοί του Βερχόβνα Ράντα).
Γραφείο του Διαμεσολαβητή
Το Γραφείο του Διαμεσολαβητή στο Βερχόβνα Ράντα ιδρύθηκε το 1998 και ηγήθηκε από τη Νίνα Καρπάτσοβα μέχρι το 2012. Το Γραφείο διαθέτει δικό του γραμματειακό και συμβουλευτικό συμβούλιο. Ο σημερινός Διαμεσολαβητής είναι η Βαλέριγια Λουτκόφσκα η οποία αντικατέστησε την Καρπάτσοβα το 2012.
Επιτροπές
Το Βερχόβνα Ράντα συγκροτεί κοινοβουλευτικές επιτροπές αποτελούμενες από διάφορους βουλευτές.[62] Στις 4 Δεκεμβρίου 2014, το σημερινό κοινοβούλιο σχημάτισε 27 επιτροπές και 2 ειδικές επιτροπές ελέγχου.[63] Το προηγούμενο κοινοβούλιο (2012-2014) είχε 29 επιτροπές και ένα επί τούτω εποπτικό συμβούλιο.[62] Η έκτη σύνοδος του Συμβουλίου (2007-2012) είχε 28 επιτροπές, συμπεριλαμβανομένης της επιτροπής προϋπολογισμού, της ειδικής επιτροπής ελέγχου του Βερχόβνα Ράντα για την ιδιωτικοποίηση και της Επιτροπής Μεταφορών και Επικοινωνιών. Δεν υπάρχουν μόνιμες ή διαρκείς επιτροπές, αντίθετα, οι επιτροπές μεταρρυθμίζονται από τη μία σύγκληση σε άλλη. Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα για το έργο της Βερχόβνα Ράντα είναι η επιτροπή προϋπολογισμού.
Διερευνητικές επιτροπές
Τα μέλη του Βερχόβνα Ράντα επιτρέπεται να δημιουργούν προσωρινές διερευνητικές επιτροπές. Για τη δημιουργία μιας τέτοιας επιτροπής απαιτείται το ένα τρίτο της συνταγματικής σύνθεσης του κοινοβουλίου, 150 μέλη. Προτού το σχέδιο για τη δημιουργία μιας τέτοιας επιτροπής μπορεί να προγραμματιστεί για ψηφοφορία, πρέπει να εγκριθεί από μια αρμόδια επιτροπή, την Επιτροπή Κανονισμών, την δεοντολογία των αντιπροσώπων και να διασφαλίσει το έργο του Βερχόβνα Ράντα.
Η διαφθορά στο κοινοβούλιο μπορεί να παρατηρηθεί καθώς αρκετοί τοπικοί εκατομμυριούχοι είναι μέλη του Ράντα σε μία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης.[64][65][66][67][68][69][69][42][70][71][72]
Μάχες και συμβάντα
Οι φιλονικίες δεν είναι ασυνήθιστες στο ουκρανικό κοινοβούλιο.[73][74] Σε πολλές περιπτώσεις οι εργασίες στο κοινοβούλιο αποκλείονται σε κάποιες περιστάσεις από διάφορα κόμματα (συνήθως για μερικές ημέρες, αλλά το 2008 από τις 18 Ιανουαρίου μέχρι τις 6 Μαρτίου[75] και τον Φεβρουάριο του 2013 για 17 ημέρες[76]).[74][77] Το 2000 και στις 4 Απριλίου 2013 το κοινοβούλιο χωρίστηκε στα δύο και πραγματοποίησε δύο συνεδριάσεις σε δύο διαφορετικές εγκαταστάσεις.[78]
Ένα πρωτάθλημα ρίψεων μικροφώνων μεταξύ των βουλευτών, που διοργανώθηκε από το ανεξάρτητο συνδικάτο του Κιέβου για τα ΜΜΕ, πραγματοποιήθηκε έξω από το κτίριο του Βερχόβνα Ράντα την Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου 2009 σε απάντηση σε ένα περιστατικό της 1ης Σεπτεμβρίου 2009, όταν ένας κομμουνιστής βουλευτής άρπαξε το μικρόφωνο δημοσιογράφου του STB και το έριξε κάτω. Πολλοί βουλευτές συμμετείχαν.[79]
Ένα αξιοσημείωτο περιστατικό ήταν η διαταραχή της 27ης Απριλίου 2010, αφού το κοινοβούλιο επικύρωσε μια συνθήκη που επέκτεινε τη μίσθωση του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας στο λιμάνι της Κριμαίας της Σεβαστούπολης μέχρι το 2042, όταν ο πρόεδρος Βολοντιμίρ Λίτβιν έπρεπε να προστατευτεί με ομπρέλες καθώς ριχνόντουσαν αυγά προς το μέρος του, ενώ εξερράγησαν βόμβες καπνού και πολιτικοί φιλονίκησαν.[80][81] Ένα άλλο σοβαρό περιστατικό συνέβη στις 16 Δεκεμβρίου 2010, όταν πολλά μέλη του Ράντα βρέθηκαν στο νοσοκομείο από πολιτικούς του Κόμματος των Περιφερειών που εισέβαλαν στο βήμα του κοινοβουλίου, το οποίο ήταν κατειλημμένο από την φράξια Μπλοκ Γιούλια Τιμοσένκο.[74][82][83]
Στις 12 Δεκεμβρίου 2012, ξέσπασε στο Κοινοβούλιο ένα πλήρες σκάνδαλο, καθώς μέλη του κόμματος Μπατκίβστσινα προσπάθησαν να αποτρέψουν την ορκωμοσία δύο μελών που είχαν εγκαταλείψει το κόμμα.[84] (Αυτή ήταν η πρώτη σύνοδος του Κοινοβουλίου μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου του 2012.)[84] Την ίδια μέρα μέλη της Πανουκρανικής Ένωσης "Σβομπόντα" αφαίρεσαν το φράχτη γύρω από το Βερχόβνα Ράντα[85] που εγκαταστάθηκε στις αρχές Οκτωβρίου 2012.[86][87] Ο ομιλητής του κοινοβουλίου Βολοντιμίρ Ρύμπακ υποσχέθηκε να εξετάσει το περιστατικό της απομάκρυνσης του φράχτη.[88] Ο φράκτης δεν καταλογιζόταν ως περιουσία του κοινοβουλίου ούτε της πόλης του Κιέβου. Ο Ρύμπακ επεσήμανε ότι το ζήτημα ενδέχεται να απαιτήσει εξέταση σε μια ειδική επιτροπή.
Από τις κοινοβουλευτικές εκλογές της 28ης Οκτωβρίου 2012 μέχρι τους πρώτους μήνες του 2013, το κοινοβουλευτικό έργο ουσιαστικά παρέλυσε επειδή η αντιπολίτευση (ΟΔΣΜ, Πατρίδα, Σβομπόντα και άλλα) εμπόδισε το βάθρο και την έδρα του προέδρου σε διάφορες ημέρες.[89]
Θανατηφόρα διαδήλωση του 2015
Στις 31 Αυγούστου 2015, ένας αστυνομικός σε άδεια έριξε μια χειροβομβίδα προς την κατεύθυνση της επιβολής του νόμου, που αποκλείει το κτίριο του Ράντα από ταραχές. Η χειροβομβίδα εξερράγη πίσω από τις γραμμές. Τρία μέλη της Εθνικής Φρουράς σκοτώθηκαν και μέχρι και ενενήντα άλλοι στρατιώτες και αστυνομικοί, καθώς και πολλοί δημοσιογράφοι, τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια του περιστατικού. Μετά τις ταραχές περισσότεροι από 140 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των διαδηλωτών, νοσηλεύονταν.[90]
Διεθνείς σχέσεις
Διακοινοβουλευτική Ένωση (Γενεύη)
Κοινοβουλευτική διάσταση της Κεντροευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας (Τεργέστη)
Κοινοβουλευτική Συνέλευση του ΝΑΤΟ (ΚΣ ΝΑΤΟ, Βρυξέλλες)
Διακοινοβουλευτική Συνέλευση των κρατών μελών της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (Μόσχα)[91]
Διακοινοβουλευτική Συνέλευση της Οικονομικής Κοινότητας της Ευρασίας (Αγία Πετρούπολη)
Κοινοβουλευτική Συνέλευση GUAM (Κίεβο)
Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας (Αθήνα)
Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας του Ευξείνου Πόντου (Κωνσταντινούπολη)
Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης
Η Ουκρανία έγινε δεκτή ως πλήρες μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης το 1995.
Εκεί εκπροσωπείται από την κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία του Βερχόβνα Ράντα που αποτελείται από 12 αντιπροσώπους, μεταξύ των οποίων ο πρόεδρος της αντιπροσωπείας, ο αντιπρόεδρος και οι 12 αναπληρωτές τους - συνολικά, 24 μέλη. Η ουκρανική αντιπροσωπεία έχει επίσης τη δική της μόνιμη γραμματεία τεσσάρων μελών που βοηθούν τις διακοινοβουλευτικές σχέσεις μεταξύ της ΚΣΣΕ και του Βερχόβνα Ράντα.
2002-2006: Μπόρις Ολίινικ (Κομμουνιστικό Κόμμα της Ουκρανίας), Ανατόλι Ραχάνσκι (Μπλοκ Λιτβίν)
Οι πολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία οδήγησαν σε επανειλημμένες αλλαγές στο εκλογικό σύστημα που χρησιμοποιήθηκε για τις κοινοβουλευτικές εκλογές. Κάθε σύγκληση του Βερχόβνα Ράντα έχει εκλεγεί με διαφορετικό σύνολο νόμων που εξελίσσονται σταδιακά από το καθαρά πρωταρχικό καθεστώς που κληρονόμησε από τη σοβιετική εποχή σε ένα καθαρά αναλογικό σύστημα, το οποίο ισχύει από το 2006 έως το 2010.
Στις εκλογές του 1990 και του 1994, και οι 450 βουλευτές εξελέγησαν σε μονομελές επίπεδο. Έτσι, η Ουκρανία χωρίστηκε τότε σε 450 εκλογικές περιφέρειες. Κάθε επαρχία έστελνε ένα βουλευτή στο κοινοβούλιο. Για να κερδίσει μια έδρα, ένας υποψήφιος χρειαζόταν περισσότερο από το 50% των ψήφων. Αν κανένας υποψήφιος δεν είχε το 50%, τότε οι δύο υποψήφιοι με τις περισσότερες ψήφους συμμετείχαν σε επαναληπτική εκλογική διαδικασία.
Στις εκλογές του 1998 και του 2002,[8] 225 βουλευτές εκλέχθηκαν σε μονομελείς επαρχίες όπως και νωρίτερα (με την εξαίρεση ότι ο υποψήφιος χρειαζόταν απλή πλειοψηφία για να κερδίσει). Οι υπόλοιποι 225 βουλευτές εκλέχθηκαν σε αναλογική βάση. Οι έδρες αυτές χωρίστηκαν μεταξύ των κομμάτων που πέτυχαν ένα εκλογικό όριο 4%.
Στις εκλογές του 2006 και του 2007, όλοι οι βουλευτές εξελέγησαν σε αναλογική βάση. Όλες οι έδρες χωρίστηκαν μεταξύ των κομμάτων που πέτυχαν ένα εκλογικό όριο 3%. Για τις εκλογές του 2007, το ποσοστό εισόδου στη βουλή δεν άλλαξε, αλλά έγιναν ορισμένες τροποποιήσεις στην εκλογική διαδικασία. Στις εκλογές του 2012 και του 2014[92] χρησιμοποιήθηκε και πάλι ένα μεικτό σύστημα ψηφοφορίας (50% υπό τους καταλόγους των κομμάτων και 50% υπό τις εκλογικές περιφέρειες απλής πλειοψηφίας)[6] με εκλογικό όριο 5%.[7]
Σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο, οι επόμενες εκλογές για το Βερχόβνα Ράντα θα είναι το 2019.[7][93]
Rada TV, τηλεοπτικό κανάλι που μεταδίδει τις συνεδριάσεις του Βερχόβνα Ράντα
Κεντρικό Συμβούλιο της Ουκρανίας
Πανουκρανικός Συνασπισμός των Σοβιέτ
Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή της Ουκρανίας
Ουκρανικό Κέντρο για τα Πρότυπα Δημόσιας Υπηρεσίας της ΕΕ, δημόσιο θεσμικό όργανο που ιδρύθηκε για να διευκολύνει τη διοικητική μεταρρύθμιση στα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.