Η γραμμή ανέστειλε την λειτουργία της τον Μάρτιο του 2023 λόγω του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη και επαναλειτούργησε τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς έως τον σταθμό της Έδεσσας, ενώ τον Φεβρουάριο του 2025 θα επανενεργοποιηθεί και το τμήμα έως την Φλώρινα.[1][2][3][4]
Ιστορικό
Η ιδέα για μια δια-μακεδονική σιδηροδρομική γραμμή υπήρχε από τη δεκαετία του 1850, και πιο συγκεκριμένα όταν τον Ιανουάριο 1859 υπογράφηκε μνημόνιο για την κατασκευή της γραμμής Θεσσαλονίκης - Μοναστηρίου.[5] Δεν πραγματοποιήθηκε όμως τίποτα μέχρι τον Οκτώβριο του 1890, όταν η ΟθωμανικήΥψηλή Πύλη, παραχώρησε στην Deutsche Bank το δικαίωμα κατασκευής του σιδηροδρόμου ως διακλάδωση του Σιδηροδρόμου της Ανατολής και με την δυνατότητα επέκτασης του έως ένα αλβανικό λιμάνι.[6] Επικεφαλής του έργου ήταν ο βαρώνος Μωρίς ντε Χιρς. Το έργο ξεκίνησε τον Μάιο του 1891 και ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 1894. Ενώ εκείνη τη περίοδο η πρακτική της υποχρεωτικής εργασίας ήταν ακόμη εν ισχύ, το εργατικό δυναμικό στις αγροτικές περιοχές της Μακεδονίας ήταν φθηνό, και οι μηχανικοί ήταν ευπρόσδεκτοι με ενθουσιασμό.[5]
Εκσυγχρονισμός και ένταξη στον Προαστιακό Σιδηρόδρομο Θεσσαλονίκης
Την περίοδο 2003-2006 η γραμμή ανακαινίστηκε και εκσυγχρονίστηκε ώστε να δεχτεί μεγαλύτερη συχνότητα δρομολογίων χρησιμοποιώντας τις καλύτερες δυνατές συνθήκες ασφαλείας. Έπειτα, το 2010 το σύνολο της γραμμής εντάχθηκε στον Προαστιακό Σιδηρόδρομο Θεσσαλονίκης και εξυπηρετούνταν από την διέλευση αμαξοστοιχιών μέσω της Βέροιας.[7][8]
Αναστολή λειτουργίας της γραμμής
Τον Μάρτιο του 2023 και υπό τον απόηχο του σιδηροδρομικού ατυχήματος των Τεμπών ο ΟΣΕ ανέστειλε την κυκλοφορία αμαξοστοιχιών στο σύνολο της γραμμής προκειμένου να διεξαχθεί έλεγχος στις υποδομές.[9]
Επαναλειτουργία γραμμής (2023 - 2025)
Τμήμα Θεσσαλονίκη - Έδεσσα (2023)
Τον Δεκέμβριο του 2023, έπειτα από 9 μήνες αδράνειας, η Hellenic Train ανακοίνωσε την επανέναρξη των σιδηροδρομικών δρομολογίων στην γραμμή με τερματικό σταθμό την Έδεσσα. Η μετάβαση σε σταθμούς δυτικότερα της Έδεσσας διεξάγονται προς το παρόν με μισθωμένα λεωφορεία από την Hellenic Train. [10][11][12]
Τμήμα Έδεσσα - Φλώρινα (2025)
Σύμφωνα με το αρμόδιο υπουργείο, έπειτα από την ολοκλήρωση των εργασιών ανάταξης της γραμμής και αποκατάστασης των ραδιοεπικοινωνιών τον Οκτώβριο του 2024 στο συγκεκριμένο τμήμα, προβλέπεται η επαναλειτουργία του σιδηροδρομικού άξονα έως το Φεβρουάριο του 2025. Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπεται η επανέναρξη σιδηροδρομικών δρομολογίων από την Έδεσσα έως την Φλώρινα, ενώ ανενεργή θα παραμείνει η διακλάδωση από το Μεσονήσι έως το Νέο Καύκασο.[13][14][15][16]
Σήμερα το σύνολο των στάσεων επί της γραμμής εξυπηρετούνται από τα δρομολόγια του Προαστιακού Σιδηρόδρομου Θεσσαλονίκης, ωστόσο ορισμένες στάσεις καταργήθηκαν λόγω έλλειψης κίνησης ή υψηλής εγγύτητας με άλλους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Η σειρά της κατανομής των σταθμών έχει ως κατεύθυνση από Θεσσαλονίκη έως Φλώρινα[17]
Η σιδηροδρομική στάση του Αξιού αποτελούσε υποδομή που εξυπηρετούταν από τα δρομολόγια της γραμμής κατά τον 20ο αιώνα. Η στάση βρισκόταν πλησίον της διακλάδωσης της γραμμής με αυτή του άξονα Θεσσαλονίκη - Σκόπια, της οποίας η υποδομή δεν διασώζεται σήμερα.
Η σιδηροδρομική στάση του Παλαιοχωρίου, αποτελούσε υποδομή της γραμμής κατά τον 20ο αιώνα και εξυπηρετούσε τον οικισμό του ΠαλαιοχωρίουΗμαθίας. Η στάση καταργήθηκε λόγω της υψηλής γειτνίασης με την στάση του Λιανοβεργίου. Η υποδομή της στάσης διασώζεται έως και σήμερα
Η σιδηροδρομική στάση των Λευκαδιών Ημαθίας αποτελούσε υποδομή που εξυπηρετούνταν από τα δρομολόγια της γραμμής κατά τον 20ο αιώνα. Ωστόσο με την αποκλειστική καθιέρωση των δρομολογίων του Προαστιακού Σιδηρόδρομου Θεσσαλονίκης, η στάση καταργήθηκε και ο οικισμός δεν εξυπηρετείται πλέον από τις υπηρεσίες του ΟΣΕ. Η υποδομή της στάσης διασώζεται έως και σήμερα.
Η σιδηροδρομική στάση του Γαρεφείου βρισκόταν ανάμεσα στον Σιδηροδρομικό Σταθμό Σκύδρας και τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Έδεσσας. Η τοποθεσία του σταθμού ήταν απόκρημνη καθώς δεν γειτνίαζε με κάποιο γειτονικό οικισμό, καθώς χρησιμοποιούταν για την μεταφορά αγροτών από και προς τις καλλιέργειές τους. Η στάση αποτελούταν από ένα κτίσμα που δεν συνοδευόταν από σιδηροδρομική αποβάθρα και σήμερα διασώζεται τμηματικά καθώς η χρόνια εγκατάλειψη κατέστησε την υποδομή μη λειτουργική.
Η σιδηροδρομική στάση του Τρίλοφου Ημαθίας αποτελούσε υποδομή που εξυπηρετούταν από τα δρομολόγια της γραμμής κατά τον 20ο αιώνα. Λίγο αργότερα, ο εκσυγχρονισμός της γραμμής και η αποκλειστική παροχή δρομολογίων του Προαστιακού Θεσσαλονίκης οδήγησαν στην κατάργηση της στάσης, η υποδομή της οποίας δεν διασώζεται σήμερα.
Η σιδηροδρομική στάση της Δροσιάς αποτελούσε υποδομή της γραμμής και εξυπηρετούσε τον ομώνυμο οικισμό κατά τον 20ο αιώνα. Η υποδομή της στάσης δεν διασώζεται σήμερα καθώς καταργήθηκε, ώστε να εξυπηρετείται αποκλειστικά από τον Σιδηροδρομικό σταθμό Άρνισσας.
Η σιδηροδρομική στάση της Βεγορίτιδος αποτελούσε υποδομή της γραμμής και εξυπηρετούσε την ευρύτερη γεωργική περιοχή κατά τον 20ο αιώνα. Η υποδομή της στάσης δεν διασώζεται σήμερα.
Η σιδηροδρομική στάση του Κλειδιού Φλωρίνης αποτελούσε υποδομή της γραμμής και εξυπηρετούσε κατά τον 20ο αιώνα τον γειτονικό οικισμό του Κλειδιού. Η υποδομή της στάσης σώζεται έως σήμερα.
Η σιδηροδρομική στάση των Λιγνιτωρυχείων Βεύης αποτελούσε εμπορική στάση της γραμμής η οποία εξυπηρετούσε την μεταφορά λιγνίτη προς την Πτολεμαΐδα και την Κοζάνη. Η στάση δεν διασώζεται σήμερα.[18]
Ανενεργό Δίκτυο
Τμήμα Έδεσσα - Φλώρινα
Το σιδηροδρομικό τμήμα από την Έδεσσα έως την Φλώρινα συμπεριλαμβανόμενο το σύνολο των ενδιάμεσων σταθμών, γεφυρών και τούνελ παραμένει από τον Μάρτιο του 2023 έως σήμερα σε αναστολή λειτουργίας κατόπιν συντήρησης και επιθεώρησης της ακεραιότητας της υποδομής. Στο πλαίσιο αυτό, εντοπίστηκαν ορισμένα προβληματικά τμήματα πλησίον του Ξυνού Νερού καθώς και ορισμένων εκκρεμοτήτων επί της γραμμής σε εγγύτητα με τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Αμυνταίου. Παράλληλα, ορισμένες βελτιώσεις στην ραδιοσήμανση και επικοινωνία επί της γραμμής έλαβαν χώρα και ολοκληρώθηκαν τον Οκτώβριο του 2024. Σύμφωνα με το αρμόδιο υπουργείο, η ενεργοποίηση του συγκεκριμένου σιδηροδρομικού άξονα αναμένεται τον Φεβρουάριο του 2025.[14][15]
Η συγκεκριμένη σιδηροδρομική γραμμή αποτελεί κλάδο του κύριου άξονα (Φλώρινα - Θεσσαλονίκη) με τα αστικά κέντρα της Πτολεμαΐδας, της Κοζάνης αλλά και με τα τοπικά λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ. Η γραμμή κατασκευάστηκε το 1955 και εξυπηρετούσε τόσο επιβατικά όσο και εμπορικά δρομολόγια, ενώ την περίοδο 2003-2007 αναβαθμίστηκε μαζί με το σύνολο του κύριου άξονα.[19][20]
Στα πλαίσια της εξυγίανσης της τότε ΤΡΑΙΝΟΣΕ, το 2010 σταμάτησε τα επιβατικά δρομολόγια, ενώ το 2014 η γραμμή ξηλώθηκε οριστικά (επέκταση λιγνιτωρυχείων) στα τμήματα που γειτνιάζουν με τα ορυχεία της ΔΕΗ χωρίς να υπάρχει έως και σήμερα χρονοδιάγραμμα οριστικής αποκατάστασης και επαναλειτουργίας.[21]
Στα πλαίσια του σχεδίου της Σιδηροδρομικής Εγνατίας, εξετάζεται η επέκταση της γραμμής ως το Πόγραδετς της Αλβανίας, μέσω Φλώρινας και Καστοριάς. [22]Τον Ιανουάριο του 2022 υπογράφηκε η σύμβαση για την εξέταση τεχνο-οικονομικών λύσεων, όπου μέχρι στιγμής έχουν κατατεθεί τρεις προτάσεις:
Από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, έχει προταθεί η σύνδεση της Έδεσσας με την Θεσσαλονίκη μέσω της κατασκευής νέας σιδηροδρομικής γραμμής που θα εξυπηρετεί τα αστικά κέντρα της Σκύδρας, τον Γιαννιτσών, των Κουφαλίων, της Χαλκηδόνας και ενδιάμεσους οικισμούς. Έπειτα από πρωτοβουλίες τοπικών φορέων η μελέτη σκοπιμότητας επικαιροποιήθηκε το 2018 και έκτοτε το έργο βρέθηκε αρκετές φορές σε προτάσεις προς ένταξη σε χρηματοδοτικά εργαλεία. Έως και σήμερα δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ή ενημέρωση που θα αφορά την έναρξη των πρόδρομων εργασιών του συγκεκριμένου έργου.[24][25]
.jpg)
.jpg)
