Ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος (Ο.Σ.Ε.) αποτελεί έναν όμιλο εταιρειών παροχής υπηρεσιών, διαχείρισης, εκμετάλλευσης της ελληνικής σιδηροδρομικής υποδομής και εκτέλεσης των αναπτυξιακών έργων υποδομής.
Από το 1971, αποτελεί διάδοχο των Σιδηροδρόμων Ελληνικού Κράτους, στον οποίο εντάχθηκε το σύνολο των αρμοδιοτήτων των προηγούμενων φορέων.[1]
Ιστορικό
1970-1971
Το 1970, σύμφωνα με το Νομοθετικό Διάταγμα 674/1970, ιδρύεται ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδας ως διάδοχος των Σιδηροδρόμων Ελληνικού Κράτους, οι οποίοι έως τότε κατείχαν στην δικαιοδοσία τους την διαχείριση και συντήρηση της ελληνικής σιδηροδρομικής υποδομής ήδη από το 1920.[2][3][4] Η σύσταση του οργανισμού τέθηκε σε ισχύς την 1η Ιανουαρίου1971 και του οποίου μέτοχος αποτελούσε αποκλειστικά το Ελληνικό Δημόσιο.[2]
1971-1995
Τα επόμενα χρόνια ο ελληνικός σιδηρόδρομος εξελίχθηκε με αργούς και σταθερούς ρυθμούς. Τον κύριο λόγο στην μετακίνηση των τρένων πάνω σε ένα δίκτυο το οποίο ήδη μετρούσε αρκετά χρόνια ζωής, τον είχαν οι αιτήσεις γραμμής που γινόντουσαν από μηχανοδηγούς ώστε οι αμαξοστοιχίες να κινούνται με ασφάλεια στον προορισμό τους, με τηλεγραφήματα και μηνύματα από ραδιοτηλέφωνα, ενώ το τροχαίο υλικό που χρησιμοποιούταν ήταν σχετικά ώριμο σε ηλικία όπως οι αυτοκινητάμαξες DB V200 και Ferrostaal AA.71. Ταυτόχρονα οι εξελίξεις στην επέκταση των υπεραστικών δικτύων ήταν σχεδόν μηδαμινή, καθώς το δίκτυο της περιφέρειας δεν επεκτάθηκε ή αναβαθμίστηκε σε σημαντικό βαθμό.[5][6][7][8]
1996-2009
Σύσταση της ΕΡΓΟΣΕ (1996)
Το 1996 συστήθηκε η ΕΡΓΟΣΕ, ως θυγατρική εταιρεία υπεύθυνη για την εκπόνηση μελετών και για την προμήθεια υλικών. Ειδικότερα, στα πλαίσια της αναδιάρθρωσης του ΟΣΕ και των δραστηριοτήτων του, η νέα εταιρεία ανέλαβε την διαχείριση και πραγματοποίηση έργων και παρεμβάσεων επί του σιδηροδρομικού υλικού, καθώς και την μεταχείριση των κονδυλίων προερχόμενα από ευρωπαϊκά προγράμματα και ταμεία. Ταυτόχρονα, η εταιρεία αυτή έως και σήμερα είναι υπεύθυνη για την διεξαγωγή απαλλοτριώσεων σε εκτάσεις που τίθενται προς αξιοποίηση για την επέκταση της σιδηροδρομικής υποδομής.[9][10]
Σύσταση της ΓΑΙΑ ΟΣΕ (2001)
Το 2001 ιδρύθηκε η ΓΑΙΑΟΣΕ, η οποία δραστηριοποιείται έως και σήμερα στον τομέα του κτηματολογίου της εταιρείας (real estate) και στη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας του οργανισμού. Επιπλέον υπό την ιδιοκτησία της βρίσκεται το σημαντικότερο κομμάτι του τροχαίου υλικού, του οποίου μέρος έχει μισθώσει η Hellenic Train στα πλαίσια της διεξαγωγής δρομολογίων επί του δικτύου.[11][12]
Το 2005, από τον Ο.Σ.Ε. αποσχίστηκε και συστάθηκε μια νέα θυγατρική εταιρία, η οποία ανέλαβε την εκμετάλλευση του δικτύου, την εκτέλεση του μεταφορικού έργου επιβατών και εμπορευμάτων και την διοίκηση του Ε.ΔΙ.Σ.Υ. (Εθνικός Διαχειριστής Σιδηροδρομικής Υποδομής) που αφορά τη διαχείριση και συντήρηση της σιδηροδρομικής υποδομής.[13] Από την 1η Ιανουαρίου 2007 και μετά, αφού ολοκληρώθηκε η διαδικασία απόσχισης, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ λειτουργεί ως πλήρως ανεξάρτητη εταιρεία με ξεχωριστή διοίκηση και οργάνωση, σε ευθυγράμμιση πάντα με τις διατάξεις της Κοινοτικής νομοθεσίας.[14]
Εξαγορά της Προαστιακός Α.Ε (2007)
Τον Ιούλιο του 2007, έπειτα από διαπραγματεύσεις ολοκληρώθηκε η συγχώνευση με απορρόφηση της εταιρείας ΠΡΟΑΣΤΙΑΚΟΣ Α.Ε. από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ (η οποία διαχειριζόταν τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο της Αθήνας), επεκτείνοντας το πεδίο δραστηριότητάς της για τη διαχείριση και λειτουργία των προαστιακών γραμμών.[14]
2010-σήμερα
Ανασυγκρότηση ΟΣΕ και απόσχιση θυγατρικών εταιρειών (2008)
Το 2008, υπό το πρίσμα της επερχόμενης οικονομικής κρίσης, ο Ο.Σ.Ε. εισήλθε σε μία διαδικασία ανασυγκρότησης εξαιτίας σοβαρών οικονομικών προβλημάτων και ελλειμμάτων.[15] Στα πλαίσια της ανασύστασης αυτής, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ ανεξαρτητοποιήθηκε και οι μετοχές της μεταβιβάστηκαν απευθείας στο Ελληνικό Δημόσιο.[16] Ταυτόχρονα η Ε.ΔΙ.Σ.Υ. απορροφήθηκε από τον Ο.Σ.Ε, όπως προβλεπόταν και αντίστοιχο σχέδιο συγχώνευσης της ΓΑΙΑΟΣΕ με την ΕΡΓΟΣΕ, ωστόσο αυτό δεν πραγματοποιήθηκε. Επιπλέον, το 2013 οι μετοχές της ΓΑΙΑΟΣΕ μεταβιβάστηκαν αντίστοιχα στο Ελληνικό Δημόσιο και ανεξαρτητοποιήθηκε διοικητικά.[17]
Σιδηρόδρομοι Ελλάδος (2024)
Τα τελευταία έτη στα πλαίσια ενός δυσλειτουργικού εταιρικού μοντέλου και μιας ασυντήρητης και προβληματικής υποδομής, το ελληνικό κράτος σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, προωθεί τη δημιουργία ενός νέου δημόσιου φορέα διαχείρισης της σιδηροδρομικής υποδομής. Ο νέος φορέας, του οποίου κορμός θα αποτελεί ο τωρινός Ο.Σ.Ε, θα ενσωματώσει εκ νέου τις λειτουργίες των υφιστάμενων θυγατρικών εταιρειών (ΓΑΙΑΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ) με ενισχυμένες νομοθετικά και διοικητικά αρμοδιότητες.[12][18][19][20][20][21][22][23]
Σιδηροδρομικό δίκτυο
Εν λειτουργία
Το δίκτυο του Ο.Σ.Ε. αποτελείται από δύο κύριους σιδηροδρομικούς άξονες, οι οποίοι συνδέουν την Αθήνα με τη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα, τις διακλαδώσεις αυτών, καθώς και περιφερειακές γραμμές, που συνδέουν τη Θεσσαλονίκη με τις πόλεις της βόρειας Ελλάδας. Πρόκειται για γραμμές κανονικού εύρους. Συνοπτικά, είναι οι εξής:
Το σιδηροδρομικό δίκτυο του Ο.Σ.Ε. στην Πελοπόννησο βρίσκεται σε αναστολή λειτουργίας. Πρόκειται για γραμμές μετρικού εύρους, οι οποίες τέθηκαν εκτός λειτουργίας εξαιτίας οικονομικών προβλημάτων. Συνοπτικά, είναι οι εξής:
Αλεξανδρούπολη - Ορμένιο (διπλή γραμμή με ηλεκτροκίνηση)[28]
Δυστυχήματα
Κρυονέρι Αττικής: 23/12/1971: Σύγκρουση αυτοκινητάμαξας με εμπορική αμαξοστοιχία, 5 νεκροί, ανάμεσά τους ο μηχανοδηγός και ο προϊστάμενος της αυτοκινητάμαξας.
Δοξαράς: 16/1/1972: Στην τότε μονή γραμμή ανάμεσα στα Ορφανά και στον Δοξαρά συνέβη δυστύχημα με 21 νεκρούς από την μετωπική σύγκρουση δύο αμαξοστοιχιών.[29][30] Ο Γιάννης Ρίτσος έγραψε την ίδια χρονιά το σχετικό με την τραγωδία τραγούδι "Άιντε και ντε", το οποίο μελοποίησε ο Νίκος Μαμαγκάκης και ερμήνευσε ο Γιάννης Πουλόπουλος.[31]
Πλατανιά: 25/7/1982: αμαξοστοιχία εκτροχιάστηκε και ανατράπηκε έξω από το χωριό Πλατανιά Δράμας, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 4 και να τραυματιστούν 57 επιβάτες.[32]
Τιθορέα: 11/9/1994: Εκτροχιασμός ΙnterCity από Αθήνα για Βόλο λόγω εισόδου στον σταθμό με υπερβολική ταχύτητα, με 5 νεκρούς.[33]
Χρυσο: 17/2/2006: Δύο νεκροί και 18 τραυματίες από σύγκρουση τρένου με αγροτικό όχημα που είχε ακινητοποιηθεί στις σιδηροδρομικές γραμμές. Νεκροί ο οδηγός του αυτοκινήτου και μια επιβάτης.[34]
Αχλαδόκαμπος: 9/12/2010: 1 νεκρός από εκτροχιασμό railbus της γραμμής Ναύπλιο - Άργος - Τρίπολη[35]
Χρυσό: 16/5/2016: Μπουρέζα αλλαγών προσέκρουσε σε μηχανοκίνητο όχημα γραμμής Unimog, με αποτέλεσμα τον θάνατο των δύο επιβαινόντων στο Unimog.[36]
Άδενδρο: 13/5/2017: αμαξοστοιχία του ΟΣΕ με 70 επιβάτες, εκτροχιάστηκε στην περιοχή του Άδενδρου με 3 νεκρούς, τον μηχανοδηγό, τον προϊστάμενο κίνησης και έναν επιβάτη.[37][38]
Καλοχώρι: 15/12/2018: γεωργικός ελκυστήρας (τρακτέρ) που οδηγούσε 84χρονος ημεδαπός, συγκρούστηκε στο ύψος του Καλοχωρίου Σερρών, με επιβατική αμαξοστοιχία που εκτελούσε το δρομολόγιο Αλεξανδρούπολη – Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα τον θανάσιμο τραυματισμό του 84χρονου.[39]
Ξάνθη: 20/7/2019: αμαξοστοιχία παρέσυρε άτομο στις γραμμές του τρένου, 1 νεκρός.[40][41]
Διαβατά: 19/8/2019: σύγκρουση αμαξοστοιχίας με επιβατικό αυτοκίνητο σε φυλασσόμενη διάβαση, 1 νεκρή και 1 τραυματίας.[42][43]
↑13 May – Greece – 2017 Adendro train derailment: A train heading from Athens to Thessaloniki derails near Adendro killing three people and injuring ten.
.jpg)
,_Peloponnese,_Greece_02.jpg)
.jpg)
