Οι Σιδηρόδρομοι Ελληνικού Κράτους (Σ.Ε.Κ.) ήταν ένα νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου στην Ελλάδα, το οποίο ιδρύθηκε το 1920 και εκμεταλλευόταν τους ελληνικούς σιδηροδρόμους, έως το 1970.
Ιστορικό
Οι Σιδηρόδρομοι Ελληνικού Κράτους, ανέλαβαν την εκμετάλλευση της κανονικού εύρους σιδηροδρομικής γραμμής από τον Πειραιά στο Παπαπούλι στα σύνορα με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, έως το 1912, και την επέκταση από το Παπαπούλι ως το Πλατύ και τις περισσότερες πρώην Οθωμανικές σιδηροδρομικές γραμμές που βρισκόταν εντός ελληνικής επικράτειας μετά το 1919. Αυτές οι γραμμές ήταν οι εξής:
Σιδηρόδρομος Πειραιώς - Δεμερλή - Συνόρων, επίσης γνωστός ως Λαρισαϊκός.
Τμήμα του πρώην σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου (γαλλικά: Chemin de fer de Salonique à Monastir)
Τον τοπικό σιδηρόδρομο Σκύδρας, μήκους 50 χιλιομέτρων, μια πρώην στρατιωτική γραμμή, εύρους 600 χιλιοστών, που κατασκευάστηκε κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και λειτουργούσε αρχικά έως το 1936 από την εταιρεία Τοπικοί Σιδηρόδρομοι Μακεδονίας.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Σιδηρόδρομοι Ελληνικού Κράτους απορρόφησαν τους περισσότερους υπόλοιπους Ελληνικούς σιδηροδρόμους, συμπεριλαμβανομένων των εξής:
Μόνο οι Ελληνικοί Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι (Ε.Η.Σ., αργότερα Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι Αθηνών - Πειραιώς), που εκμεταλλευόταν τη σιδηροδρομική γραμμή Πειραιά - Κηφισιάς και Πειραιά - Περάματος, καθώς και οι ιδιωτικές γραμμές ορυχείων και εργοστασίων, παρέμειναν ανεξάρτητες.
Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912 - 1913) και την Απελευθέρωση της Μακεδονίας και της Θράκης γίνονται έργα επεκτάσεως της γραμμής από το Παπαπούλι μέχρι το Πλατύ (Μάρτιος 1918) και συνδέεται με τους Σιδηροδρόμους Μακεδονίας και Θράκης που κατασκευάσθηκαν και λειτούργησαν μεταξύ 1883 και 1892.
Διακλάδωση 2: Προς Βουλγαρικά Σύνορα (Σόφια) (από Στρυμόνα)
Πλάτος γραμμής: 1,00 μέτρο
Μήκος γραμμής: 726 χιλιόμετρα
Εξαίρεση αποτέλεσε η γραμμή Αλεξανδρούπολης - Ορμενίου, η οποία δεν εντάχθηκε στους ΣΕΚ, αλλά ήταν υπό τη διοίκηση των Γαλλο-ελληνικών σιδηροδρόμων έτος το 1954.[1]
Δίκτυο και άλλες υποδομές
Η γέφυρα Μπράλου ή Παπαδιάς, η οποία ανακατασκευάστηκε το 1945.
Κατά τη διάρκεια της ύπαρξης της εταιρείας, ελάχιστες επεκτάσεις δικτύου έλαβαν χώρα, με τις πιο αξιοσημείωτες να είναι οι εξής:
Η γραμμή μήκους 15 χιλιομέτρων από τον Στρυμώνα στην Κούλατα, το 1966, συνδέοντας το ελληνικό και βουλγαρικό σιδηροδρομικό δίκτυο.
Ακόμη μια γραμμή μήκους 25 χιλιομέτρων από τη Νέα Ζίχνη (Μυρίνη) στην Αμφίπολη το 1931, η οποία αργότερα εγκαταλείφθηκε και η γραμμή ξηλώθηκε το 1970.
Μετατροπή της γραμμής ανάμεσα σε Αθήνα και Οινόη, σε διπλής κατεύθυνσης.
Το 1928 υπογράφηκε σύμβαση για τη κατασκευή νέας γραμμής που θα συνέδεε την Καλαμπάκα με την Κοζάνη, αλλά το σχέδιο εγκαταλείφθηκε το 1932, λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων.
Το 1960 η γραμμή μεταξύ Λάρισας και Βόλου, των πρώην Σιδηροδρόμων Θεσσαλίας, μετατράπηκε σε κανονικού εύρους, και συνδέθηκε στη Λάρισα με τη γραμμή Αθηνών - Θεσσαλονίκης.
Μέχρι το 1962, οι Σιδηρόδρομοι Ελληνικού Κράτους, χρησιμοποιούσαν πληθώρα ατμομηχανών από διάφορους κατασκευαστές. Μερικές από αυτές ανήκαν στα δίκτυα πριν το 1920, ενώ ένα μέρος τους αποκτήθηκε ως τμήμα διεθνών προγραμμάτων βοήθειας μετά τον πόλεμο και ένας μικρός αριθμός προμηθεύτηκε από την εταιρεία
Η μετατροπή σε πετρελαιοκίνητες μηχανές ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Οι πρώτες πετρελαιοκίνητες μηχανές παραδόθηκαν στην εταιρεία το 1962, και περιλαμβανόταν 30 μηχανές ελιγμών Krupp V60 (Κλάσης A-101), 10 ALCo DL532B (Κλάσης A-201) και 10 ALCo DL500C (Κλάσης A-301). Ακολουθήθηκαν από μηχανές σειράς A-221, A-321, A-351, A-401 και A-411 για τα δίκτυα κανονικού εύρους και κλάσης A-9101, A-9201 και A-9401 για τα δίκτυα μετρικού εύρους.
Οι πετρελαιοκίνητες πολλαπλές μονάδες (DMU) εισήχθησαν για πρώτη φορά το 1936 και άρχισαν να χρησιμοποιούνται περισσότερο κατά τις δεκαετίες 1950 και 1960. Οι ατμομηχανές καταργήθηκαν σταδιακά, αλλά βρισκόταν σε περιορισμένη χρήση έως το Δεκέμβριο του 1970.
Ατμομηχανές
Ο ακόλουθος πίνακας δείχνει τις ατμομηχανές που αποκτήθηκαν από τους Σιδηροδρόμους Ελληνικού Κράτους μεταξύ 1920 και 1969. Επίσης, συνέχισαν να χρησιμοποιούν μια ποικιλία παλαιότερων τύπων μηχανών που αποκτήθηκαν από τις προηγούμενες Ελληνικές και Οθωμανικές σιδηροδρομικές εταιρείες.[2][3]
Φωτογραφία
Κλάση
Αρίθμηση
Τύπος
Ποσότητα
Κατασκευαστής
Έτος
Κατασκευής
Ισχύς
Σημειώσεις
Αα
1–4
0-4-0T
4
Πρώην Ανατολικών Σιδηροδρόμων 403–408
Βα
11–;
2-4-0T
Πρώην Ανατολικών Σιδηροδρόμων σειρές 321–328
Γα
21–22
4-4-0T
2
Neilson & Co.
1892
Πρώην Σ.Ε.Κ. 301–302, αρχικά Σ.Π.Α.Π.
Γβ
31–34
4-4-0
4
Πρώην Ανατολικών Σιδηροδρόμων
Δα
(1η)
51
0-6-0ST
1
Manning Wardle
1892
Πρώην Σ.Π.Α.Π.
Δα
(2η)
51–70
0-6-0T
20
Davenport Locomotive Works,
Vulcan Iron Works,
H. K. Porter, Inc.
1945–1946
730 άλογα
(544 kW)
USATC S100; μερική ανακατασκευή ως 0-6-0
Δβ
61-;
0-6-0
Πρώην της Railway Operating Division
Δγ
71-75
0-6-0
5
Πρώην του Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης - Κωνσταντινούπολης 50–54
Δγ
76
4-4-0
1
StEG
1888
Πρώην της Γ.Ε.Σ. 102, προηγουμένως των Ανατολικών Σιδηροδρόμων
Δδ
81–87
0-6-0
7
Πρώην Ανατολικών Σιδηροδρόμων 4–10
Δε
88–103
0-6-0
Πρώην σειρά των Ανατολικών Σιδηροδρόμων 11–54
Δζ
111–114
0-6-0
4
Πρώην Ανατολικών Σιδηροδρόμων 502–506
Εα
201–223
2-6-0T
23
Batignolles (13)
St. Léonard (10)
1903–1907
Πρώην των Σ.Ε.Κ. 101–123
Εβ
231–232
2-6-0
2
Πρώην Ανατολικών Σιδηροδρόμων 509–510
Εγ
241–243
2-6-0
3
Πρώην Ανατολικών Σιδηροδρόμων 521–523
Ζα
301–307
4-6-0
7
Batignolles
1906
Πρώην Σ.Ε.Κ. 201–207; μίξη τεσσάρων κυλίνδρων de Glenn, βασισμένο στην κλάση Midi 1400
Ζβ
311
4-6-0
1
Πρώην Σ.Ε.Κ. 221
Ζγ
321–330
4-6-0
10
Πρώην Σιδηροδρόμων Θεσσαλονίκης - Κωνσταντινούπολης 101–110
Ζδ
341–350
4-6-0
10
Πρώην Prussian P 8
Ζε
331–333
2-6-2
3
Πρώην Γ.Ε.Σ.
Ηα
401
0-8-0
1
Πρώην Σιδηροδρόμων Θεσσαλονίκης - Κωνσταντινούπολης, αρχικά Prussian G 7
Ηβ
411–423
0-8-0
13
Πρώην Σιδηρορόμων Θεσσαλονίκης - Κωνσταντινούπολης 1–16
Ηγ
431–432
0-8-0
2
Πρώην SBB 4105, 4112
Ηδ
441–443
0-8-0
3
Πρώην SBB 4130, 4134, 4135
Ηε
444–446
2-8-0
3
Batignolles
1924
903 άλογα (673 kW)
Πρώην Γ.Ε.Σ., προηγουμένως Ανατολικών Σιδηροδρόμων 260–262
Θα
501
2-8-0
1
Πρώην Σ.Ε.Κ. 601
Θβ
511–512
2-8-0
2
Πρώην Σ.Ε.Κ. 621–622
Θγ
521–537
551–560
571–595
2-8-0
27+25
Baldwin Locomotive Works, American Locomotive Works, Lima Locomotive Works
1947
1.200 άλογα (895 kW)
USATC S160 521–537 με καύση άνθρακα, 551–560 με καύση πετρελαίου, 571–595 από την Ιταλία το 1959 (FS Class 736)
Ια
701–720
2-8-2
20
American Locomotive Company
1915
Πρώην Σ.Ε.Κ. 401–420
Κα
801–802
0-10-0
2
Πρώην Σ.Ε.Κ. 521–522
Κβ
811–860
0-10-0
60
StEG
1922–1926
1.200 άλογα (895 kW)
kkStB / BBÖ κλάση 80.900 (ÖBB κλάση 57)
Κβ
809
0-10-0
1
1.200 άλογα (895 kW)
kkStB / BBÖ κλάση 80.900 (ÖBB κλάση 57); Πρώην Γ.Ε.Σ.
Κγ
861–880
0-10-0
20
Ateliers de Tubize,
Haine St Pierre,
St. Léonard
La Meuse
1929
1.200 άλογα (895 kW)
Κδ
881–891
0-10-0
11
Henschel
Πρώην της Deutsche Reichsbahn 57.10-35 (Prussian G 10), χρησιμοποιήθηκε από τις Γερμανικές δυνάμεις κατοχής και αφέθηκε όταν αυτές αποχώρησαν το 1944
Πετρελαιοκίνητες Πολλαπλές Μονάδες (DMU) ή Πετρελαυτοκινητάμαξες
Οι Σιδηρόδρομοι Ελληνικού Κράτους αγόρασαν τις πρώτες τους Πετρελαιοκίνητες Πολλαπλές Μονάδες το 1936, και απέκτησαν ένα μεγαλύτερο αριθμό τη δεκαετία του 1950. Επιπλέον μηχανές αυτού του είδους αποκτήθηκαν με την απορρόφηση άλλων δικτύων από τους Σ.Ε.Κ.
↑October 1, 1968 – Greece – Two trains carrying people returning to Athens after voting in their home towns in a constitutional referendum collide at Corinth, killing 34 people and injuring 150
Επιπλέον ανάγνωση
W. F., Simms (1997). The railways of Greece. Wilfried F. Sims. ISBN0-9528881-1-4. Contains brief history, simple line maps and extensive list of rolling stock until 1997.
Organ, J. (2006). Greece Narrow Gauge. Middleton Press. ISBN1-904474-72-1.
Voyageur (Anonymous) (February 1941). «The Railways of Greece». The Railway Magazine (London, UK: Railway Publications) 87 (524): 64.
D. W., Winkworth (May 1967). «Peloponnese Narrow Gauge». The Railway Magazine (London, UK: Transport & Technical Publications Ltd.) 113 (793): 249–254.
