Ο Ερρίκος, νορβηγ. Eirik, σουηδ. Ericus (Ντάρλοβο 1382 - Ντάρλοβο 24 Σεπτεμβρίου[8]1459) ήταν βασιλιάς της Νορβηγίας ως Ερρίκος Γ΄ (1389-1442), της Δανίας ως Ερρίκος Ζ΄ (1396-1439) και της Σουηδίας ως Ερρίκος ΙΓ' (1396-1439). Ήταν ο πρώτος βασιλιάς της Σκανδιναβικής Ένωσης του Κάλμαρ και διαδέχθηκε τη θετή του μητέρα Μαργαρίτα Α΄ της Δανίας. Ήταν επίσης δούκας της Πομερανίας ως Ερρίκος Α΄.
Καταγωγή
Ονομαζόμενος Μπόγκισλαβ, ήταν γιος τού Βάρτισλαβ Β΄, δούκα της Πομερανίας-Στολπ και της Μαρίας, κόρης του Ερρίκου Γ΄, δούκα του Μεκλεμβούργου-Σβερίν. Γονείς του πατέρα του ήταν οι Μπόγκισλαβ Ε΄, δούκας της Πομερανίας-Στολπ και η δεύτερη σύζυγός του Αδελαΐδα του Μπράουνβαϊγκ-Γκρουμπενχάγκεν. Γονείς της μητέρας του Μαρίας ήταν ο Ερρίκος Γ΄, δούκας του Μεκλεμβούργου και η Ίνγκεμποργκ των Έστριντσεν. Ο αδελφός της Μαρίας, Αλβέρτος Δ΄ ήταν αντίπαλος του Όλαφ Β΄ των Μπγιέλμπο για τη δανική διαδοχή το 1375, την οποία κέρδισε ο Όλαφ Β΄. Η Ίνγκεμποργκ ήταν κόρη του Βάλντεμαρ Δ΄ της Δανίας.
Διάδοχος της Μαργαρίτας της Δανίας
Η μητέρα του Ερρίκου, Μαρία του Μεκλεμβούργου, ήταν η μόνη επιζήσασα εγγονή του Βάλντεμαρ Δ΄ της Δανίας και ο ίδιος ο Ερρίκος ήταν επίσης 5ος απόγονος του Μάγκνους Γ΄ της Σουηδίας και του Χάακον Ε΄ της Νορβηγίας.
Στις 2 Αυγούστου 1387 ο εξάδελφος της μητέρας του Όλαφ Β΄ της Δανίας και Νορβηγίας πέθανε αιφνίδια σε ηλικία 17 ετών, ύστερα από 12 χρόνια βασιλείας. Η μητέρα του Όλαφ Β΄, Μαργαρίτα έχρισε τον Ερρίκο διάδοχο του δανικού θρόνου, αφού η Ίνγκεμποργκ (μητέρα της Μαρίας του Μεκλεμβούργου) ήταν η μεγαλύτερη αδελφή της. Τα δικαιώματα του Ερρίκου στον θρόνο της Σουηδίας προήλθαν από τον εκ μητρός πάππο του, Ερρίκο Γ΄ του Μεκλεμβούργου, ο οποίος ήταν γιος της Ευφημίας των Μπγιέλμπο, αδελφής του Μάγκνους Δ΄ της Σουηδίας. Ο τελευταίος είχε ανατραπεί από τους Σουηδούς ευγενείς, που ανακήρυξαν βασιλιά τον Αλβέρτο, δούκα του Μεκλεμβούργου (αδελφό τού Ερρίκου Γ΄). Όμως ο Αλβέρτος, με την άνοδό του στον θρόνο, δυσαρέστησε έντονα τους ευγενείς, όταν προσπάθησε να μειώσει τις ιδιοκτησίες των μεγαλοκτηματιών· τότε οι ευγενείς κήρυξαν επανάσταση εναντίον του -υπό την ηγεσία του Γιόνσον Γκριπ, του μεγαλύτερου μεγαλοκτηματία, ο οποίος κατείχε περίπου το ένα τρίτο των εκτάσεων της Σουηδίας- προσκαλώντας τη Μαργαρίτα.
Το δανικό κοινοβούλιο ονόμασε τη Μαργαρίτα ισχυρή κυρία της χώρας και την επόμενη χρονιά (1388) της έδωσαν τον τίτλο της βασίλισσας, καλώντας την επίσημα να έρθει με στρατό για να ανατρέψει τον Αλβέρτο (1388)· η Μαργαρίτα ανταποκρίθηκε αμέσως. Οι δυνάμεις του Αλβέρτου ηττήθηκαν στη μάχη του Φάλκοπινγκ (1389)· ο ίδιος και ο γιος του Ερρίκος αιχμαλωτίστηκαν, όταν τα άλογά τους βυθίστηκαν στη λάσπη. Στάλθηκαν στη βασίλισσα Μαργαρίτα, η οποία τους φυλάκισε στο κάστρο τού Λίντχολμεν, αλλά μόνο το 1395 κατάφερε να υποτάξει ολοκληρωτικά τους οπαδούς του στη Στοκχόλμη. Η Μαργαρίτα έγινε βασίλισσα των τριών βασιλείων με ειρήνη και ευημερία μέχρι τον θάνατό της. Πιο πριν διάλεξε τον μικρανεψιό της Μπόγκισλαβ ως διάδοχό της.
Το 1389 ο νεαρός Μπόγκισλαβ μεταφέρθηκε στη Δανία, προκειμένου να ανατραφεί από τη Μαργαρίτα, η οποία του έδωσε το δανικό όνομα "Erik". Στις 8 Σεπτεμβρίου 1389 χαιρετίστηκε ως βασιλιάς της Νορβηγίας, ενώ στέφθηκε στο Όσλο το 1392. Επίσης ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Δανίας (1396) και στη συνέχεια της Σουηδίας. Στις 17 Ιουνίου 1397 στέφθηκε βασιλιάς των τριών βασιλείων της Ένωσης του Κάλμαρ στον καθεδρικό ναό του Κάλμαρ, αλλά η Μαργαρίτα παρέμεινε η πραγματική κυβερνήτης των τριών βασιλείων μέχρι τον θάνατο της (1412)
Γάμος με τη Φιλίππη της Αγγλίας
Ανδριάντας του Ερρίκου της Πομερανίας στο κάστρο του Ντάρλοβο
Η θετή του μητέρα Μαργαρίτα προσπάθησε να μείνει ουδέτερη στον αιματηρό Εκατονταετή πόλεμο ανάμεσα στην Αγγλία και τη Γαλλία, συνέχισε όμως με ακόμη μεγαλύτερο πάθος την προσάρτηση των παλαιών εδαφών, αγοράζοντας το νησί του Γκότλαντ από τον Αλβέρτο του Μεκλεμβούργου καθώς και το υπόλοιπο τμήμα του Σλέσβιχ.
Το 1402 ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τον Άγγλο βασιλιά Ερρίκο Δ΄ για ισχυρή συμμαχία με τους Άγγλους μέσω ενός διπλού γάμου: ο νεαρός Ερρίκος της Πομερανίας θα νυμφευόταν την κόρη του βασιλιά Ερρίκου Δ΄, τη Φιλίππη και ο διάδοχος του αγγλικού θρόνου Ερρίκος Ε΄ θα νυμφευόταν την αδελφή του Ερρίκου Αικατερίνη. Σύμφωνα με τον Μαρκ Σελ, οι βλέψεις της Μαργαρίτας ήταν η ανασύσταση της αυτοκρατορίας του Κνούτου του Μεγάλου.[9] Η συμφωνία ήταν έτοιμη να προχωρήσει, αλλά όταν ο Άγγλος βασιλιάς ζήτησε τη βοήθεια της Μαργαρίτας για συμμετοχή των Δανών στον Εκατονταετή πόλεμο, η Μαργαρίτα -πιστή στην πολιτική της ουδετερότητας- αρνήθηκε. Ο γάμος που έγινε τελικά, ήταν μονάχα αυτός του Ερρίκου με την 13χρονη Φιλίππη, κόρη του Ερρίκου Δ΄ στο Λουντ στις 26 Οκτωβρίου 1406, ενώ η αδελφή του Ερρίκου Αικατερίνη παντρεύτηκε τον Ιωάννη,[10] κόμη του Παλατινάτου-Νόιμαρκτ. Έτσι με αυτόν τον τρόπο η Μαργαρίτα απέκτησε έναν ισχυρό Γερμανό σύμμαχο στα νότια. Με τον θάνατο της Φιλίππης (1430), ο Ερρίκος νυμφεύτηκε την Καικιλία. Ο Ερρίκος της Πομερανίας περιγράφεται από τον Πάπα Πίο Β΄ ως άνδρας με ωραίο σώμα, κόκκινα μαλλιά και μακρύ λεπτό λαιμό, που γοήτευε τις γυναίκες όταν ανέβαινε στο άλογο. [11]
Βασιλιάς της Δανίας, της Σουηδίας και της Νορβηγίας
Από σύγχρονες πηγές ο Ερρίκος της Πομερανίας αναφέρεται ως έξυπνος, φιλόδοξος, ενεργητικός βασιλιάς, χαριτωμένος και καλομίλητος, κάτι που φάνηκε στην περιοδεία του στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1420. Είχε θερμό χαρακτήρα, έλλειψη διπλωματικού ταλέντου και ήταν πολύ πεισματάρης. Ταξίδεψε στην Ιερουσαλήμ, όπου στέφθηκε ιππότης του Παναγίου Τάφου.[12]
Ο Ερρίκος πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της εξουσίας του σε μακρόχρονη σύγκρουση με τους κόμητες του Σάουμμπουργκ και του Χόλσταϊν. Προσπάθησε να ανακτήσει τη νότια Γιουτλάνδη, που είχε κερδίσει η μητέρα του Μαργαρίτα, προτιμώντας όμως τον πόλεμο από τις διαπραγματεύσεις. Το αποτέλεσμα ήταν ένας μακροχρόνιος πόλεμος με οδυνηρά αποτελέσματα: την οριστική απώλεια της νότιας Γιουτλάνδης. Ο Ερρίκος χαρακτηρίστηκε δυναμικός, αλλά με έλλειψη ικανοτήτων. Ο Σιγισμούνδος της Γερμανίας τον αναγνώρισε ως κυβερνήτη της νότιας Γιουτλάνδης, αλλά οι κάτοικοι του Χόλσταϊν τον αρνήθηκαν, κάτι που αποτέλεσε αίτιο για μεγάλη παρακμή στην οικονομία της Δανίας και εμπόδιο για την ένωση.
Ο Ερρίκος εισήγαγε το 1429 φόρο για τα πλοία, νόμος που κράτησε μέχρι το 1857, φέρνοντας μεγάλα έσοδα στο βασίλειό του. Έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το δανικό εμπόριο και τη ναυτιλία, ανταγωνιζόμενος όλες τις ναυτικές δυνάμεις της Βαλτικής, ιδιαίτερα τη Χανσεατική Ένωση. Την περίοδο 1426-1435 βρισκόταν σε πόλεμο με τη Χανσεατική Ένωση και με το Χόλσταϊν. Έκανε την Κοπεγχάγη πρωτεύουσα της Δανίας, αλλά όταν το 1428 ο στρατός του δούκα του Χόλσταϊν και η Χανσεατική Ένωση επιτέθηκαν στην Κοπεγχάγη, ο ίδιος δραπέτευσε, αφήνοντας τη σύζυγό του Φιλίππη να την υπερασπιστεί.
Εκθρόνιση του Ερρίκου της Πομερανίας απο τη Δανία και τη Σουηδία
Τάφος του Ερρίκου της Πομερανίας στο Ντάρλοβο
Από το 1434 οι αγρότες και οι μεταλλωρύχοι, που ήταν δυσαρεστημένοι, εξεγέρθηκαν. Ακολούθησε γενική εξέγερση μαζί με τους ευγενείς της Σουηδίας, που εξασθένησε σημαντικά τη βασιλική δύναμη· σε αυτό τους βοήθησαν η Χανσεατική Ένωση και το Χόλσταϊν. Στη Νορβηγία αγρότες υπό την ηγεσία του Άμουντ Σίγκουρντσον εξεγέρθηκαν, κυριεύοντας το Όσλο και το κάστρο του Ακέρσους. Όταν η αριστοκρατία της Δανίας εναντιώθηκε στον βασιλιά, ο ίδιος σε ένδειξη διαμαρτυρίας αποσύρθηκε στο κάστρο του Βίσμποργκ στο Γκότλαντ. Η αριστοκρατία της Δανίας και της Σουηδίας ήταν εναντίον του, ενώ παρέμεινε μόνο η αριστοκρατία της Νορβηγίας πιστή στον Ερρίκο της Πομερανίας και τον απεσταλμένο του, Σίγκουρντ Τζόνσον (1439), που όμως έχασε την εμπιστοσύνη του το 1440.
Ο Ερρίκος έμεινε στο Γκότλαντ για 10 χρόνια, χρησιμοποιώντας το ως κέντρο της δράσης του κατά των πειρατών της Βαλτικής, ενώ στη συνέχεια επέστρεψε στην Πομερανία, όπου έμεινε μέχρι τον θάνατό του.
Το 1449 έχοντας εκθρονιστεί από τη Δανία και τη Σουηδία, άφησε διάδοχό του τον ανιψιό του Χριστόφορο Γ΄ της Δανίας. Παρέμεινε μονάχα βασιλιάς της Νορβηγίας. Ο διάδοχός του πέθανε πρόωρα πολύ πριν τον ίδιο τον Ερρίκο (1448). Επόμενος βασιλιάς της Δανίας έγινε ο ευγενής Χριστιανός Α΄ της Δανίας από τον Οίκο του Όλντενμπουργκ, προπάτορας των σύγχρονων βασιλέων της Δανίας.
Την περίοδο 1449-1459 ο Ερρίκος της Πομερανίας διαδέχθηκε στην Πομερανία τον Βογίσλαο.[13] Πέθανε το 1459 στο Ντάρλοβο της Πομερανίας και τάφηκε στον εκεί ναό της Αγίας Μαρίας.[14]
Οικογένεια
Νυμφεύτηκε το 1406 τη Φιλίππη των Λάνκαστερ, κόρη του Ερρίκου Δ΄ της Αγγλίας. Δεν απέκτησαν απογόνους και η Φιλίππη απεβίωσε το 1430.
Έπειτα από το θάνατο της Φιλίππης, ο Ερρίκος απέκτησε ερωμένη την Καικιλία, κυρία των τιμών της Φιλίππης. Αργότερα τη νυμφεύτηκε μοργανατικά, πράγμα που προκάλεσε δημόσιο σκάνδαλο.
Η αρίθμηση των Έρικ αρχίζει από τον Έρικ ΣΤ΄, που είναι στην πραγματικότητα ο Α΄, καθώς οι πρώτοι πέντε είναι μυθικοί. Το ίδιο και οι πρώτοι έξι Κάρολοι είναι μυθικοί: ο Κάρολος Ζ΄ θα έπρεπε να είναι ο Α΄.
.jpg)
