Ο Όμπερον (αγγλικά: Oberon) είναι ο εξώτατος από τους κυριότερους φυσικούς δορυφόρους του πλανήτηΟυρανού και ο δεύτερος σε διαστάσεις από όσους περιφέρονται γύρω από αυτό τον πλανήτη, καθώς επίσης και ο δέκατος, κατά σειρά μεγέθους, δορυφόρος του ηλιακού συστήματος. Ανακαλύφθηκε από τον Ουίλιαμ Χέρσελ το 1787 και πήρε το όνομά του από τον Όμπερον, ο οποίος ήταν ο βασιλιάς των ξωτικών στο έργο του Σαίξπηρ«Όνειρο Θερινής Νυκτός». Η άλλη του σημερινή ονομασία είναι Ουρανός IV (Uranus IV, δηλαδή ο τέταρτος από τους δορυφόρους του Ουρανού που έχει ονομαστεί). Αρχικώς τον αποκαλούσαν απλώς «ο δεύτερος δορυφόρος του Ουρανού». Το 1848 ο Λάσελ του έδωσε τα διακριτικά Uranus II. Ο Όμπερον αποτελείται από περίπου ίσες ποσότητες πάγου και πετρώματος, και είναι πιθανό να διακρίνεται σε έναν βραχώδη πυρήνα και ένα παγωμένο μανδύα. Ενώ μπορεί να υπάρχει και ένα στρώμα νερού στο όριο πυρήνα - μανδύα. Η επιφάνεια του Όμπερον είναι σκοτεινή και με ελαφρώς κόκκινο χρώμα. Φαίνεται να έχει διαμορφωθεί από συγκρούσεις και είναι καλυμμένη με πολλούς κρατήρες που φθάνουν έως και τα 210 χιλιόμετρα σε διάμετρο. Το σύστημα του Ουρανού έχει μελετηθεί από κοντά μόνο μία φορά, από το διαστημικό σκάφος Βόγιατζερ 2, τον Ιανουάριο του 1986. Οι αρκετές εικόνες του Όμπερον που τράβηξε το Βόγιατζερ 2, βοήθησαν ώστε να χαρτογραφηθεί το 40% περίπου της επιφάνειας του.
Ανακάλυψη και ετυμολογία
Ο Όμπερον ανακαλύφθηκε στις 11 Ιανουαρίου1787 από τoν Ουίλιαμ Χέρσελ, το ίδιο έτος που ανέφερε και την ανακάλυψη της Τιτάνιας.[1][2] Επί σχεδόν μισό αιώνα μετά την ανακάλυψή τους, ο Όμπερον και η Τιτάνια δεν παρατηρήθηκαν από κάποιο άλλο τηλεσκόπιο εκτός από αυτό του Χέρσελ.[3] Ωστόσο, σήμερα ένα καλό ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο είναι αρκετό για να γίνει ορατός ο Όμπερον από τη Γη. Όλοι οι δορυφόροι του Ουρανού έχουν πάρει τα ονόματά τους από χαρακτήρες που δημιουργήθηκαν από τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ και τον Αλεξάντερ Πόουπ. Το όνομα Όμπερον δόθηκε από τον βασιλιά των ξωτικών στο Όνειρο Θερινής Νυκτός. Τα ονόματα των τεσσάρων δορυφόρων του Ουρανού που ήταν τότε γνωστοί προτάθηκαν από τον γιο του Χέρσελ Τζον το 1852, κατόπιν αιτήματος του Ουίλιαμ Λάσελ, ο οποίος είχε ανακαλύψει τους άλλους δύο δορυφόρους, τον Άριελ και τον Ουμβριήλ, το προηγούμενο έτος. Ο Όμπερον αρχικά αναφερόταν ως «ο δεύτερος δορυφόρος του Ουρανού», και το 1848 δόθηκε η ονομασία Ουρανός II από τον Ουίλιαμ Λάσελ,[4] αν και μερικές φορές χρησιμοποιούνταν και η αρίθμηση του Ουίλιαμ Λάσελ (όπου η Τιτάνια και ο Όμπερον έχουν τους αριθμούς II και IV).[5] Το 1851 ο Λάσελ αρίθμησε τελικά και τους τέσσερις γνωστούς δορυφόρους, σύμφωνα με την απόστασή τους από τον πλανήτη με λατινικούς αριθμούς, και από τότε ο Όμπερον έχει ορισθεί ως Ουρανός IV.[6]
Τροχιά
Ο Όμπερον περιφέρεται γύρω από τον Ουρανό σε μέση απόσταση από το κέντρο του πλανήτη (μεγάλος ημιάξονας της τροχιάς) 583.520 χλμ. ή 557.961 χιλιόμετρα πάνω από τις κορυφές των νεφών του, με εκκεντρότητα τροχιάς μόλις 0,0014. Χρειάζεται 13 γήινες ημέρες, 11 ώρες, 7 λεπτά και 3,4 δευτερόλεπτα (13,463234 γήινες ημέρες) για να συμπληρώσει μία πλήρη περιφορά. Η κλίση του επιπέδου της τροχιάς είναι μόλις 3,5 λεπτά της μοίρας ως προς το ισημερινό επίπεδο του Ουρανού.
Διαστάσεις και σχήμα
Η μέση διάμετρος του Όμπερον είναι 1522,8 χλμ. (8,4 περίπου φορές μικρότερη από της Γης και 2,28 φορές μικρότερη από τη διάμετρο της Σελήνης). Το σχήμα του είναι πρακτικά σφαιρικό, οπότε η επιφάνειά του έχει εμβαδό 7.285.000 χλμ2. ή 5,21 φορές μικρότερο του εμβαδού της σεληνιακής επιφάνειας και ο όγκος του ανέρχεται σε 1,85 δισεκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα.
Καθώς συμβαίνει και με τη Σελήνη της Γης, ο Όμπερον εμφανίζει το φαινόμενο της σύγχρονης περιστροφής, δηλαδή το ένα του ημισφαίριο «βλέπει» συνεχώς προς τον Ουρανό, ενώ το άλλο είναι στραμμένο μονίμως μακριά του. Αυτό οφείλεται στις παλιρροϊκές δυνάμεις που ασκεί ο πλανήτης στον δορυφόρο του επί δισεκατομμύρια χρόνια. Οι ίδιες δυνάμεις έχουν καταστήσει την τροχιά σχεδόν εντελώς κυκλική. Επομένως, ένα ημερονύκτιο πάνω στον Όμπερον διαρκεί 13,46 γήινα ημερονύκτια.
Μάζα και βαρύτητα
Η μάζα του Όμπερον υπολογίσθηκε σε 3,014 πεντάκις εκατομμύρια τόνους, δηλαδή 1.982 φορές μικρότερη από τη μάζα της Γης. Αυτή η τιμή αντιστοιχεί σε μέση πυκνότητα 1,63 γραμμάριο/gcm3. Η επιτάχυνση της βαρύτητας στην επιφάνεια είναι περί τα 0,346 m/sec2, δηλαδή η βαρύτητα εκεί είναι 28,3 φορές ασθενέστερη από αυτή στην επιφάνεια της Γης. Η ταχύτητα διαφυγής είναι περίπου 730 m/sec ή 2.628 χιλιόμετρα την ώρα.
Λοιπά χαρακτηριστικά
Παρά το ότι η δομή και η σύσταση του εσωτερικού του Όμπερον είναι αβέβαιες, μία διαδεδομένη θεωρία είναι ότι αποτελείται από περίπου κατά 50% πάγο νερού, 30% πυριτικά πετρώματα και 20% ενώσεις του άνθρακα (όπως το μεθάνιο) και του αζώτου. Η αρχαία, με πολλούς κρατήρες, και παγωμένη επιφάνεια δεν φέρει ίχνη εσωτερικής δραστηριότητας εκτός από κάποιο άγνωστο πιο σκούρο υλικό που εμφανίζεται να καλύπτει τους πυθμένες πολλών κρατήρων. Ωστόσο, κάποια μεγάλα ρήγματα είναι ορατά στο νότιο ημισφαίριο, κάτι που υπαινίσσεται κάποια εσωτερική δραστηριότητα σε πρώιμο στάδιο της ζωής του δορυφόρου. Λίγα μόνο είδη γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών έχουν αναγνωρισθεί πάνω στον Όμπερον: κρατήρες, χάσματα και όρη. Το υψηλότερο βουνό υψώνεται περί τα 6 χιλιόμετρα πάνω από τη μέση επιφάνεια του δορυφόρου. Η λευκαύγεια (αλβέδο) είναι κατά μέσο όρο 0,31. Η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια του Όμπερον είναι περίπου 70-80 βαθμοί Κ υπό το μηδέν.
Εξερεύνηση
Μέχρι σήμερα, οι μόνες εικόνες του Όμπερον από κοντά προήλθαν από το διαστημόπλοιο Βόγιατζερ 2, που τον φωτογράφησε τον Ιανουάριο 1986. Οι κοντινότερες εικόνες λήφθηκαν από απόσταση 470.600 χιλιομέτρων. Οι εικόνες καλύπτουν περίπου το 40% της συνολικής επιφάνειας του δορυφόρου, αλλά μόνο το 25% αυτής φωτογραφήθηκε με αρκετή ανάλυση για την κατασκευή γεωλογικού χάρτη. Την ώρα που πέρασε από κοντά το σκάφος, φωτιζόταν από τον Ήλιο το νότιο ημισφαίριο του δορυφόρου, οπότε το βόρειο ημισφαίριο δεν μπορούσε να απεικονισθεί. Έως τώρα δεν υπάρχει καμία προγραμματισμένη αποστολή που θα επισκεφθεί το σύστημα του Ουρανού και συνεπώς τον Όμπερον.
Παραπομπές
↑Χέρσελ, Ουίλιαμ (1787). «An Account of the Discovery of Two Satellites Revolving Round the Georgian Planet». Philosophical Transactions of the Royal Society of London77: 125–129. doi:10.1098/rstl.1787.0016.
